Kronika poznańskich pisarzy miejskich

Tom ukazujący Reformatów powstawał w klasztorze tego zgromadzenia na Śródce. Łaciński w większości rękopis obejmuje historię klasztoru w XVII i XVIII wieku.

Na jego kartach pojawiają się postacie mieszczan i rzemieślników śródeckich (Śródka była wówczas odrębnym od Poznania organizmem, z własną radą i burmistrzem), kawalerów maltańskich z Komandorii, donatorów spośród wielkopolskiej szlachty.

Dramatyczne wrażenie robią ostatnie zapisy, notowane pospiesznie, po polsku, na gorąco relacjonujące anektowanie klasztoru przez Prusaków, a potem urządzenie w kościele lazaretu dla żołnierzy napoleońskich.

Dziś miejsce to jest nieco zapomniane, mało znane ogółowi poznaniaków - w kościele p.w. św. Kazimierza mieści się parafia polsko-katolicka, natomiast w budynku klasztornym - zakład dla głuchoniemych. Może wydanie "Kroniki" zwróci uwagę na ten barokowy zabytek.

Kroniki Bernardynów poznańskich są nieocenionym źródłem do dziejów miasta, historii jego kultury materialnej i duchowej, przynoszą także garść anegdot związanych z wielkimi i małymi wydarzeniami z życia mieszczan.
Każdy miłośnik Poznania zechce z pewnością zapoznać się bliżej z historią pięknego kościoła Bernardynów, którego sylwetka stanowi tak charakterystyczny element panoramy naszego miasta. A Kroniki pozwalają odkryć także inne, mniej znane zabytki, jak niezwykłej urody figura Chrystusa Zbawiciela o wschodnich rysach z kościoła Bernardynek, przywieziona w końcu XVI wieku z Rzymu przez dziekana kapituły katedralnej Andrzeja Kościeleckiego. Na kartach książki zamieszczono również wiele innych ciekawych ilustracji, m.in. rysunki z XVI-wiecznych rękopisów przechowanych w zbiorach Biblioteki Kórnickiej.

Relacjonuje dzieje budowy zespołu klasztornego na górze św. Wojciecha, a także dramatyczne momenty z ówczesnego życia miasta - zarazy, pożary, oblężenia, czy - nieposiadające takiego znaczenia historycznego, lecz niemal równie burzliwe - wydarzenia towarzyszące obchodom wielkanocnego dyngusa. Nie brak też anegdot, czasem nieco makabrycznych, które mogłyby stać się inspiracją dla scenariusza filmowego - jak historia młodej szlachcianki, która uciekając przed grożącym jej niebezpieczeństwem, schroniła się w karmelitańskim klasztorze w przebraniu mnicha, czy opowieści o pościgach za rabusiami i złoczyńcami.

Ta kronika miała na zawsze zaginąć w pomroce dziejów. Janusz Bieszk, autor bestsellerów Bellony "Słowiańscy królowie Lechici. Polska starożytna" oraz "Chrześcijańscy królowie Lechii. Polska średniowieczna", nazywa ją „perłą wśród lechickich kronik”.

Jej twórca Prokosz (Prochorus, Procosius) miał być pierwszym arcybiskupem Krakowa, żyjącym w X wieku. Według kroniki Polacy mieli prehistoryczny rodowód: pierwsza nazwa Polski brzmiała „Sarmacja”, a jej władca nosił imię Sarmata i jako król panował w II połowie XVIII wieku p.n.e. Prokosz doprowadza opowieść do początków panowania Mieczysława (Mieszka) I – późniejsze fragmenty przepadły. Przez jej karty przewijają się kolejni władcy, a także cenne informacje o obyczajach, wierzeniach, życiu politycznym, społecznym i gospodarczym Sarmacji ‒ Lechii ‒ Polanii.

Kronika przedstawia dzieje Kazimierza Wielkiego i jego dwojga następców. Nakreślona z niepoślednim talentem, a pisana z nieskrywaną pasją lub przynajmniej z ironią, tam zwłaszcza, gdzie autorowi wypadło mówić o przeciwnikach politycznych, do których należeli najwybitniejsi dygnitarze państwowi z regentką królową Elżbietą na czele. Jest ona najżywszą i najbardziej osobistą kroniką Polski średniowiecznej. (...) Jest prawdziwą kopalnią ciekawego materiału obyczajowo-anegdotycznego".

Próba wszechstronnego opisu dawnej osady Świętego Gotarda – i późniejszych losów terenu, na którym lokowano lewobrzeżny Poznań – od czasów najdawniejszych, od osadnictwa wczesnośredniowiecznego po dzień dzisiejszy: z prowadzonymi tamtędy szlakami handlowymi, z losami budynków i mieszkańców, zakonów dominikanów i jezuitów, którzy  w różnym czasie zamieszkiwali w tym samym miejscu, losami poznańskich Żydów, którzy mieli tu swą dzielnicę, dziejami związanego z tym terenem obrazu Bitwa pod Lepanto Tomasza Dolabelli  i wieloma innymi wątkami.