Kronika Miasta Poznania

Tom poświęcony przełomowym wydarzeniom roku 1918, dla uczczenia stulecia polskiej niepodległości i rocznicy wybuchu zwycięskiego powstania wielkopolskiego. Jego pierwsza część przybliża listopadowe wydarzenia związane z falą niemieckiej rewolucji, która otworzyła drogę grudniowemu zrywowi Wielkopolan. Teksty zebrane w drugiej części „Kroniki” omawiają zaangażowanie Polaków – ludzi i rozmaitych struktur – reprezentujących różne wyobrażenia i postawy służące ostatecznie polskiemu zwycięstwu. Część ostatnia rozlicza się z tym, co po powstaniu pozostało, i w jaki sposób była i jest pielęgnowana pamięć o nim.

Pierwszy tegoroczny numer KMP wpisuje się w kontekst organizowanych z rozmachem obchodów 1050-lecia chrztu Polski. Zdaniem bowiem Redakcji świadomość ścisłego związku dziejów Poznania z początkami Polski odgrywa zbyt małą rolę w wyobraźni historycznej poznaniaków i ich samookreśleniu.

W książce zaprezentowano 102 murowane kościoły barokowe znajdujące się na terenie województwa wielkopolskiego. Pięknie wydana publikacja, kilkaset profesjonalnych fotografii, zwięzłe i rzeczowe opisy w języku polskim i angielskim.

Tom poświęcony fenomenowi blokowisk. Pierwsza część zawiera solidne, naukowe refleksje m.in. na temat genezy i historii powstawania poznańskich osiedli, opisy koncepcji przestrzennych, artykuły o sposobach budowy i technologicznych rozwiązaniach. Bloki dla wielu z nas kojarzą się z pierwszym mieszkaniem, miejscem dzieciństwa, dorastania, życia rodzinnego – w publikacji nie mogło więc zabraknąć wspomnień mieszkańców i ich subiektywnego spojrzenia na toczące się na osiedlach życie codzienne. Ważne miejsce w tej „Kronice” zajmują też artykuły traktujące przestrzeń blokowisk jako pole do działalności kulturalnej czy omawiające sposoby aktywizacji mieszkańców, ich pasje i literacką twórczość.

Cytadela to wyjątkowe miejsce. Najpierw powstała tu wieś, potem Prusacy zbudowali na jej miejscu największy w Europie fort, a dzisiaj jest największym w Poznaniu parkiem. W czasie wojny Niemcy planowali uczynienie ze Wzgórza „korony miasta” z gigantyczną budowlą na jego szczycie, a po wojnie władza ludowa chciała, by to eksponowane miejsce było poświęcone dozgonnej przyjaźni ze Związkiem Radzieckim. Wszystko, co robiono na Wzgórzu, było wielkie i monumentalne. I Cytadela taka jest – góruje nad miastem i o takie akcenty się prosi. Poświęciliśmy jej pokaźny tom.

Numer Kroniki Miasta Poznania tak naprawdę nie jest, jak wskazuje tytuł, tomem o Czerwcu '56 i wspomnieniem o tamtych dniach. Jest raczej tomem o pamięci o Czerwcu, a nawet - o niepamięci. Wszystko to, co działo się na ulicach Poznania w czarny Czwartek zostało już po wielokroć opisane, analizowane i interpretowane. Ale Czerwiec spowodował ciąg zdarzeń, politycznych, socjologicznych, artystycznych, które pozwalają o nim pamiętać, mimo długiego procesu wypierania tych wydarzeń ze świadomości społecznej Polaków i samych Poznaniaków.

W dziejach miasta 23 lutego 1945 roku był kresem pewnej epoki, końcem okrutnej niemieckiej okupacji, był dniem wyzwolenia, dlatego poznaniacy witali sowieckich żołnierzy z radością. Nie sposób jednak zamknąć oczu na inne doświadczenia ówczesnych mieszkańców Poznania, na sowieckich żołnierzy traktujących Poznań, jak podbite miasto, wywożących na wschód wyposażenie zakładów pracy, rabujących skromny dobytek ocalałych mieszkańców i gwałcących kobiety. A także na instalującą się nową władzę, która kreowała nowy porządek.

Pierwszy tom KMP w 2015 roku opowiada nie tylko o wielkiej bitwie, ale o wszystkim tym, co z sobą przyniosła i co działo się po niej, aż do końca tego znamiennego dla historii miasta roku.

Największym zaskoczeniem dla mieszkańców Dębca, któremu poświęcony jest numer Kroniki Miasta Poznania (1/2004), będzie zapewne fakt, że ich domy stoją na dawnych ziemiach lubońskich. W dawnych czasach bowiem role Lubonia, pradawnej wsi leżącej prawdopodobnie również w granicach obecnego Poznania, zajmowały znaczną część dzisiejszego Dębca. Osada Dębiec powstała najpewniej dopiero w XVIII wieku, gdy dzierżawiący od miasta Poznania folwark Michał Czenpiński, potrzebując rąk do pracy, sprowadził z okolic Bambergu tamtejszych rolników. I odtąd aż po wiek XX na mieszkańców Dębca mówiono bambrzy, nawet wówczas, gdy w połowie XX stulecia pobudowano tu socrealistyczne blokowiska, a ich mieszkańcy, najczęściej pracownicy pobliskich Zakładów im. H. Cegielskiego i ich rodziny, nie mieli z rolnikami bamberskimi nic wspólnego. 

Szeroka panorama problemów omówionych w obu tomach „Kroniki” poświęconych ul. Głogowskiej oddaje dynamiczny portret tej ulicy.
Artykuły w nich zawarte oprócz wiedzy z urbanistyczno-architektonicznych przemian miasta i rozwoju produkcyjno-handlowego przybliżają historie wybranych miejsc i osób, dając obraz zawodowych i finansowych karier, których materialną pozostałością są wzniesione tu budynki.

W pierwszym z dwóch tomów znalazły się mi.in. teksty o szkołach, których stała – niezależna od historycznych uwarunkowań i reorientacji funkcjonalnej topografii miasta – obecność w tej części Poznania to jeden z poważniejszych dowodów na ciągłość miejskich zadań ulicy.

Szeroka panorama problemów omówionych w obu tomach „Kroniki” poświęconych ul. Głogowskiej oddaje dynamiczny portret tej ulicy.
Artykuły w nich zawarte oprócz wiedzy z urbanistyczno-architektonicznych przemian miasta i rozwoju produkcyjno-handlowego przybliżają historie wybranych miejsc i osób, dając obraz zawodowych i finansowych karier, których materialną pozostałością są wzniesione tu budynki.

W tomie drugim przedstawiony został m.in. pejzaż gastronomiczny ul. Głogowskiej, który współcześnie jest mniej wyrazisty niż dawniej, kiedy oprócz funkcjonującej do dziś Złotej Kaczki działały restauracje Hortex, Pireus, sławna Magnolia czy legendarna wręcz Adria.