Militaria, dzieje oręża, wywiad

Druga połowa lat trzydziestych XX w. w Związku Sowieckim to okres, kiedy reżim sowiecki przeprowadził szereg antypolskich akcji.

W latach 1935–1936 miały miejsce deportacje ludności polskiej, zamieszkałej na Ukrainie i Białorusi, z graniczących z Polską obwodów, na wschód Ukrainy lub w głąb ZSRS – do Kazachstanu albo Syberię. Kulminacją antypolskiej polityki była operacja polska (antypolska) NKWD z lat 1937–1938, w wyniku której represjonowano ponad 144 tys. osób, z czego 111 tys. zostało rozstrzelanych.

Zebrane dokumenty dają odpowiedź na pytanie jaką wiedzę polska służba dyplomatyczno-konsularna i wywiad wojskowy miały w sprawie sytuacji mniejszości polskiej w okresie bezprecedensowych represji reżimu z lat 1935–1938; jaki był stosunek rządu RP do Polaków w ZSRS; jak zachowywali się przedstawiciele Drugiej Rzeczypospolitej na terenie sowieckim w obliczu prześladowania Polaków; jak Polacy w ZSRS postrzegali stosunek do nich ze strony Warszawy.

Biografia wywodzącego się z rodziny polsko-francuskiej, urodzonego na Litwie, wychowanego w polsko-żydowskim Wilnie Sergiusza Kościałkowskiego prezentuje losy i walkę pokolenia Polski niepodległej zniszczonego przez totalitaryzmy niemieckich nazistów i rosyjskich bolszewików.

Tom pierwszy pracy przedstawia struktury i działalność kontrwywiadu AK, funkcjonowanie podziemnego sądownictwa, wydawane wyroki na kolaborantów i agentów NKWD oraz gestapo. Omówione zostały też najgłośniejsze akcje likwidacyjne AK w Wilnie.

Autor przebadał dokumenty polskie, litewskie, niemieckie, rosyjskie, żydowskie; dotarł też do wielu świadków wydarzeń. Wykorzystał zachowane dokumenty AK, Abwehry, gestapo, policji litewskiej i sowieckich służb bezpieczeństwa.

Książka jest monografią 10.Pułku Ułanów Litewskich, która przedstawia historię tej jednostki związanej dziejami Kresów Wschodnich. Autor przedstawił proces formowania pułku, jego udział o granice wschodnie II Rzeczypospolitej, służbę garnizonową i walki w wojnie 1939 r.

Obszerne dzieło K. Drozdowskiego i P. Jerzykowskiego po raz pierwszy ukazuje w pełnej krasie historię 16 Pułk Ułanów Wielkopolskich. Jest to pierwsza monografia prezentująca całą historię jednostki.

Ukazało się niewiele publikacji na jego temat, a te, które powstały, zostały mocno skrytykowane przez ostatnich żyjących ułanów. Większą wartość mają nieliczne artykuły naukowe oraz spisane wspomnienia. Cennym źródłem informacji dla autorów były zbiory Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Bydgoszczy, zwłaszcza artykuły z wydawanego latach 1920-1939 „Dziennika Bydgoskiego”. Wiele z nich uzupełniło historie znane z dokumentów wojskowych, ubarwiając je o ciekawy opis wydarzeń, a niekiedy stanowiły jedyne ich źródło. Podczas kwerendy w Centralnym Archiwum Wojskowym okazało się, że 16 Pułk Ułanów posiada najlepiej zachowany zasób archiwalny z najbardziej cennymi rozkazami dziennymi pułku. Pozwoliło to na odtworzenie, niemalże dzień po dniu, historii żołnierzy służących w tej jednostce.

Dzieje 17. Pułku Ułanów Wielkopolskich im. Króla Bolesława Chrobrego, które stanowią temat niniejszej książki doczekały się szczegółowego i kompleksowego opracowania i stały się przedmiotem naukowych badań. W 2005 roku została wydana praca doktorska autora, a obecna praca jest drugim poprawionym wydaniem, w którym kilka podrozdziałów zostało poszerzonych i szczegółowo opracowanych. Zamysłem autora niniejszej książki jest przedstawienie dziejów 17 Pułku Ułanów Wielkopolskich im. Króla Bolesława Chrobrego wraz z jego historycznym poprzednikiem i powojennymi kontynuatorami oraz przedstawienie miejsc i form upamiętniających chwałę tego pułku.

Niniejsza monografia jest bezcennym źródłem wiedzy o jednym z trzech szwoleżerskich pułków okresu międzywojennego, który w latach 1926 -1939 stacjonował w Starogardzie.

Ta książka jest hołdem dla bohaterskich żołnierzy Pułku, którzy wolność naszej Ojczyzny wyrąbywali szablami, niejednokrotnie płacąc za to swoim życiem. Lektura tej monografii przybliży Państwu historię okrytego chwałą spod Rokitny, Klekotowa, Komarowa, Świecia czy Ozorkowa 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich oraz sylwetki jego dowódców, oficerów i szeregowych. W imieniu Szwadronu Kawalerii im. 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich, kontynuującego tradycje pułku -elity elit polskiej kawalerii przedwrześniowej -z pełnym przekonaniem polecam Czytelnikom to mistrzowskie opracowanie pułkowych dziejów.