Acta Medicorum Polonorum R. 5/2015 - Zeszyt 2 - Anita Magowska

Tematem dominującym w pierwszym numerze „Acta Medicorum Polonorum” są wojny

widziane z perspektywy lekarzy i wywierające, zwykle nieodwracalnie tragiczny, wpływ na

ich życie.

Każda z opisywanych w niniejszym numerze wojen była inna. I wojna światowa miała

charakter pozycyjny, stąd zapiski lekarza polowego armii niemieckiej, Władysława

Magowskiego, są wyciszone, niekiedy sprawiają wrażenie relacji z podróży. Podczas wojny

bolszewickiej prowadził on równie powściągliwy dziennik, dostarczający cennej wiedzy o

pociągu sanitarnym Uniwersytetu Poznańskiego, jaki w lipcu i sierpniu 1920 r. kursował w

okolicach walk toczonych z rosyjskim najeźdźcą, w ramach przyjętej przez Józefa

Piłsudskiego śmiałej koncepcji wojny zaczepno-obronnej.

Zupełnie inny charakter mają wojenne wspomnienia Stanisława Waliszewskiego, ale też i

najazd hitlerowski na Polskę we wrześniu 1939 r., oparty na doktrynie wojny błyskawicznej

(Blitzkrieg), miał wyjątkowo dramatyczny przebieg. Uczestnikami wojen byli też prawie

wszyscy lekarze opisani w niniejszym numerze, któy zostali przymusowo

wcieleni do armii pruskiej lub austriackiej i służyli jako lekarze polowi w I wojnie światowej.

Po jej zakończeniu dwaj pierwsi dołączyli do oddziałów powstańców wielkopolskich, za co

po wybuchu II wojny światowej zostali rozstrzelani przez Niemców. W kwietniu 1940 r.

Dramatyczne losy jednostek sumują się w obraz trudnych doświadczeń pokoleniowych

lekarzy urodzonych w końcu XIX i na początku XX w.

Zamieszczona na okładce fotografia przedstawia uroczyste odsłonięcie pomnika Józefa Dietla (1804-1878) w 1938 r. w Krakowie, unaoczniając, że pamięć po tym znakomitym klinicyście trwała jeszcze dziesiątki lat po jego śmierci. Życie i osiągnięcia Józefa Dietla fascynują nadal. Na łamach czasopism polsko-, niemiecko- i anglojęzycznych oraz w Internecie nadal ukazują się artykuły poświęcone Dietlowi, chociaż nie zawsze eksponujące jego polskość. W niektórych obcojęzycznych edycjach Wikipedii nawet zamieszczono informacje, że Dietl był Austriakiem, co wynika zapewne z faktu, że szereg lat pracował w Wiedniu, a najważniejsze jego prace naukowe zostały opublikowane w języku niemieckim. Z tej perspektywy zauważalny jest brak polskich przekładów niektórych ważnych prac Dietla, opublikowanych w języku niemieckim. Z tych względów w tym numerze „Acta Medicorum Polonorum” zamieszczony jest przekład artykułu znanego jako manifest nowej szkoły wiedeńskiej, czyli „Praktische Wahrnehmungen…”, napisanego przez ponad czterdziestoletniego Dietla, a więc doświadczonego lekarza dobrze znającego granice medycyny. Szczepan Cofta opatrzył „Praktyczne wskazania…” komentarzem współczesnego lekarza-humanisty...

Czasopismo recenzowane o charakterze naukowym, poświęcone historii medycyny i jej społecznemu kontekstowi.

Patronat: Polskie Towarzystwo Lekarskie

Współpraca: Wielkopolska Okręgowa Izba Lekarska

Niniejsza monografia autorstwa Jana Szostaka, doktora nauk farmaceutycznych i zarazem magistra historii, jest kompleksowym opracowaniem tematyki lecznictwa domowego w XVI wieku, zawartej w pierwszym przewodniku tego rodzaju wydanym w języku polskim, tj. w dziele Marcina Siennika (ok. 1530–ok. 1590) pt. "Lekarstwa doświadczone".

Autor prezentowanej monografii – na podstawie wieloletnich, wnikliwych badań książki Marcina Siennika – przedstawił w sposób syntetyczny (w 11 tabelach) stan wiedzy o znanych wówczas środkach leczniczych, uzyskiwanych z trzech królestw przyrody (Vegetabilia, Animalia, Mineralia).

Monografia jest bogato ilustrowana reprodukcjami drzeworytów roślin, zwierząt i ptaków. Na szczególną uwagę zasługuje zamieszczenie w książce 247 drzeworytów roślin leczniczych. Wyobrażają one morfologię rośliny wraz z korzeniem, co odzwierciedla precyzyjnie i wiernie całkowity jej wygląd, jej realizm. Dzięki temu ilustracje te stały się narzędziem poznania i identyfikacji żywych roślin na stanowiskach naturalnych – na łonie przyrody. Ich estetyczna i artystyczna prezentacja ozdabia ponadto książkę, uprzyjemniając jej lekturę.