Przyszłość pokaże... Wspomnienia - Maria Tarnowska

Edward Woyniłłowicz, któremu poświęcona jest książka, był działaczem społecznym, fundatorem kościoła pw. Świętych Symeona i Heleny w Mińsku, właścicielem pałacu w Sawiczach i rozległych dóbr ziemskich. O jego działalności społecznej, ale przede wszystkim o życiu prywatnym barwnie i szczegółowo opowiada dziennikarka Gizela Chmielewska. Autorka zamieszcza wiele fotografii i innych materiałów dotyczących rodu Woyniłłowiczów, a także cytuje niepublikowane dotąd rękopisy.

W książce tej możemy przyjrzeć się życiu córki romantycznego poety Zygmunta Krasińskiego. Kobiety, obdarzonej dużą inteligencją, artystycznymi talentami, ale także niełatwym charakterem. Wraz z bohaterką przemierzamy Europę podczas jej licznych podróży, poznajemy kulisy planowanego w tajemnicy królewskiego mariażu, bywamy na balach, odwiedzamy siedziby polskiej arystokracji. Autorka sięgnęła nie tylko do listów i pamiętników z epoki, XIX-wiecznej prasy, ale przede wszystkim do materiałów archiwalnych. Stare, pokryte patyną czasu dokumenty odkryły dawny świat: pełen szczęścia, zabaw, ale także rozterek i tragedii. Świat, który przeminął…

Książką U księżnej pani jednym rzutem wdarł się Stanisław Wasylewski na szczyt parnasu literackiego książki historycznej lat międzywojennych XX wieku.

W pierwszej publikacji Wasylewskiego poznajemy rodzimą historię niejako od alkowy poprzez prywatne życie rozterki duchowe i miłosne autentycznych i barwnych postaci których przecież na ziemiach dawnej Rzeczpospolitej nie brakowało.

Korowód niezwykłych postaci o większości z których bez Wasylewskiego byśmy zapomnieli.

Wojenna zawierucha i rewolucja bolszewicka skazały na unicestwienie wiele kresowych rezydencji, należących do polskich rodów arystokratycznych. Wśród nich znalazła się Peczara, położona na środkowej Ukrainie, nad Bohem. Świadkami jej świetności, a potem powolnego umierania były Janina Zofia z Potockich Potocka (1851–1928) i jej córka Zofia Barbara (1883–1974). Ich zapiski: Dziennik z lat 1914–1919 oraz Moje własne wspomnienia, objęte wspólnym tytułem Peczara, tworzą barwny obraz życia rodziny Potockich na dalekiej a pięknej Ukrainie.

Autorka pamiętnika, siostra Franciszka i Aleksandra Dalewskich (inicjatorów powstania Związku Bratniego Młodzieży Polskiej na Litwie) oraz żona Zygmunta Sierakowskiego (jednego z przywódców powstania styczniowego), poprzez historię członków swojej rodziny ukazuje losy różnych ludzi, kreśli portret środowiska zaangażowanego na Litwie w konspirację i walkę o niepodległość. Pamiętnik zawiera wiele informacji dotyczących polityki i codzienności lat 40.-60. XIX w. na Litwie.

Książka Morawskiego jest odpowiedzią na rosnące w ostatnich latach zainteresowanie memorabiliami. Lektura pamiętników usatysfakcjonuje zarówno krewnych autora, pragnących poszerzyć swą wiedzę na temat rodzinnych korzeni, jak też wszystkich zainteresowanych losami szlachty i ziemian na tle społecznych przewrotów XX wieku. Krzysztof Morawski nienagannym stylem kreśli żywy obraz elit galicyjskich miast i prowincji. Pamiętniki pozwalają spojrzeć na historię polski z pozycji świadka epoki, oczami wykształconego człowieka, przyglądającego się życiu elit galicyjskiego świata. Morawski z życzliwym dystansem przygląda się własnym i rodzinnym próbom odnalezienia się w świecie, którym wstrząsały polityczne ekstremizmy, gospodarcze przewroty, międzywojenna rewolucja obyczajowa i dwie wojny światowe. Pamiętniki charakteryzują się barwnym językiem, inteligentną ironią oraz świetnie skreślonymi anegdotami, opisującymi losy rodziny Morawskich, jej krewnych i przyjaciół. Ich chwile chwały, obyczaje, bogactwo, a niekiedy upadek i tragizm wpisany w historyczne losy polskich elit. Książkę wzbogaca bogaty wybór archiwalnych zdjęć oraz drzewo genealogiczne rodziny Morawskich i rodzin z nimi spokrewnionych.

Książka Przez góry, doliny... jest spojrzeniem wstecz i próbą pokazania, jak zawiłe bywają losy polskich ziemian, którzy swego czasu zmuszeni byli opuścić rodzinne domy, a często i kraj. Udowadnia, że mają oni w sobie niezwykłą siłę, pozwalającą im wytrwać we własnych tradycjach i przekonaniach nawet na najdalszych krańcach ziemi, potrafią przyjaźnić się i kochać, szukać szczęścia, pracować i wychowywać dzieci – po prostu żyć pełnią życia. Te wspomnienia to prawdziwa panorama życia przedstawicieli znanych polskich rodów zarówno w czasach spokoju, jak i podczas trudnych lat wojny i emigracji, opatrzona niepublikowanymi wcześniej fotografiami.

Poruszająca historia głodu, tęsknoty i konfliktów sumienia

Maria Mierzyńska (z domu Heller) zdawała właśnie maturę, gdy we wrześniu 1939 roku wybuchła wojna. Wtedy rozpoczęła się wojenna tułaczka rodziny Hellerów: najpierw na zatłoczonych uciekinierami drogach wschodniej Rzeczypospolitej, potem był Lwów i wywózka na Sybir do Jakucji. Wszystkie te wydarzenia głęboko zapadły w pamięć dziewczyny. Chcąc walczyć z Niemcami mogła to zrobić tylko u boku Armii Czerwonej, współodpowiedzialnej za zagładę jej przedwojennego świata.

Niezwykły pamiętnik polskiej podróżniczki

Bogatym życiorysem hrabiny Ewy Dzieduszyckiej można by obdzielić co najmniej kilka nietuzinkowych postaci. Miłośniczka górskich wędrówek, zapalona globtroterka i pisarka.

W czasach, kiedy wśród podróżników niewiele było kobiet, zwiedziła północną Afrykę, Indie, Palestynę, Grecję, Rumunię. To pierwsza Polka, która udokumentowała swoją podróż do Indii w formie książki (wydanej w 1912 roku). Europę miała w zasięgu ręki, jeździła na ważne przedstawienia do Lwowa i Wiednia czy wystawy do Paryża.

Jej wspomnienia to nie tylko reminiscencje z tych wojaży, trafne obserwacje obyczajowe i fascynujący dokument minionej epoki. To również barwna galeria sławnych postaci, a także ekscentrycznych członków jej najbliższej rodziny. Na kartach książki pojawiają się takie nazwiska jak: Tytus Chałubiński, Adam Asnyk, Sabała, Pawlikowscy, Sarah Bernhardt, Karol Estreicher czy Karol Brzozowski z egzotyczną żoną.

Ze sprawami dnia codziennego przeplatają się wielkie wydarzenia polityczne, zapis dawnych obyczajów, przenikliwe obserwacje i znakomite anegdoty – wszystko to składa się na porywającą biografię. Zarówno miłośnicy urokliwych opowieści rodzinnych, jak i czytelnicy zainteresowani historią będą zachwyceni.

Jak blisko jest Andrew Tarnowskiemu do Mickiewicza? "Ostatni mazur", jak "Ostatni zajazd na Litwie", przedstawia zmierzch pewnego świata. Tarnowski opowiada o polskiej przedwojennej arystokracji, opisując XX-wieczne dzieje swojego rodu i rodzin z nim skoligaconych. Na historię życia tych niedostępnych ludzi składają się nostalgiczne wspomnienia autora z dzieciństwa, zapamiętane opowieści jeszcze dalej sięgające w przeszłość rodu czy korespondencja rodzinna. Wizerunek, jaki się wyłania, daleki jest od ideału: pod pozorami miłości i rodzinnej lojalności kłębią się nieokiełznane namiętności, zdrada i rozpad więzi. Autor nikogo nie wybiela ani nie usprawiedliwia. Dąży do przedstawienia prawdy, czasem gorzkiej i niewygodnej. Opisuje rodzinne dramaty i zawirowania na tle wydarzeń, które wstrząsnęły światem.

Kim był Zdzisław Tarnowski – pan na Dzikowie? Czy do jego wielkich pasji życiowych można zaliczyć tylko konie i polowania? Jaką rolę odegrał jako polityk?

Dlaczego postanowił sprzedać do Ameryki arcydzieło Rembrandta, które było perłą jego dzikowskiej kolekcji i dlaczego fakt ten odczytywała ówczesna prasa jako wielki skandal? O czym rozmawiał w Kairze z Henrykiem Sienkiewiczem? Czy biorąc za żonę pannę z rodu Potockich z Krzeszowic, chciał jedynie ozłocić swój herb? A może był to związek zawarty z miłości? Kim był człowiek, który uosabiał w swej epoce, podobno jak nikt inny, cechy wielkiego polskiego pana?

Odpowiedzi na te i inne pytania znajdą państwo w najnowszej książce Magdaleny Jastrzębskiej.

„Oto pamiętnik Damy. Zjawisko częste, ponieważ damy pisały i piszą pamiętniki zawsze, choć nie zawsze mają coś do powiedzenia. Ale ten pamiętnik jest wyjątkowy, bo jego Autorka to prawdziwa, dziewiętnastowieczna polska Dama, którą los rzucił w krainę Dzikich. Pisze dlatego, że inaczej nie zniosłaby tęsknoty za domem i dziećmi. Jej pamiętnik to reporterski zapis wydarzeń. Może wydać się zimny i oschły, ale to tylko pozory, za którymi skryły się burzliwe emocje i osobista tragedia”.

Pawlikowski umieścił w centrum opowieści osoby z kręgu rodzinnego należące do kilku generacji, stworzył portrety miejsc – dworów, domów, mieszkań w miastach – i opisał, tak ważne w utworze pamiętnikarskim, relacje międzyludzkie, uchwycił obyczajową aurę, odniósł się do poglądów, przeświadczeń, pasji i powinności tworzących tradycje rodu, zarysował tło wielkiej historii, skradającej się, osaczającej, niweczącej budowany przez pokolenia ład. Meandryczny, przeplatany dygresjami opis zdarzeń porządkowany wedle rytmu upływających lat, zderzony zostaje z historią krystalizowania się osobowości opowiadającego, przechodzenia od odbioru świata przez dziecko do młodzieńczych, a później dorosłych wtajemniczeń.

Książka Całuję rączki, do nóżek upadam. Moja opowieść o galicyjskich krewnych to saga rodzinna oparta na opowieściach, których latami słuchałam przy okazji niedzielnych obiadów u moich dziadków Usiów. Przewija się przez nie korowód galicyjskich krewnych i powinowatych, którzy pomieszkiwali na Kresach Wschodnich, w Muszynie, Bieczu, Sieprawiu, Wieliczce i Krakowie.

Oprócz zwykłych-niezwykłych ludzi, w opowiadanych historiach pojawiają się duchy i czarownica, św. Idzi w asyście mrówek oraz liczne zwierzęta, od charakternego Lalusia po niepozorne wielickie pchły. I choć czasem wydaje się to nieprawdopodobne, zaręczam że wszystkie te opowieści są jak najbardziej prawdziwe o ile, rzecz jasna, można w tym względzie ufać własnym krewnym.

Leon Wasilewski socjalista, pierwszy minister spraw zagranicznych odrodzonej Polski, należał bez wątpienia do ważnych postaci historii Polski ostatniej dekady XIX i pierwszych dziesięcioleci XX w. Udostępnione Czytelnikowi materiały zawierają: wspomnienia autora obejmujące okres od dzieciństwa do 1904 r., relację z udziału w wyprawie kieleckiej oddziałów dowodzonych przez Józefa Piłsudskiego latem 1914 r., krótkie fragmenty dziennika z lat 1916, 1918, 1922, 1925 i 1926, wreszcie diariusz podróży odbytej po województwach wschodnich II Rzeczypospolitej na początku 1927 r.