Wyjątkowa książka o wyjątkowych bohaterach

Niski i reglamentowany nakład!

Zapis sześćdziesięciu siedmiu spotkań w domach rodzin inteligenckich, gdzie żyją dziedzice bardzo nieraz długiej, zawsze bogatej tradycji wielorakich zasług, cech oraz cnót tej warstwy, jest repetycją dziejów ojczystych w ciągu dwóch z górą stuleci, choć historia rodzinna sięga niekiedy znacznie dalej w przeszłość.

Historia rodu książąt Glińskich opowiada o ich rodowodzie i głównych przedstawicielach, którzy zaistnieli na scenie politycznej Wielkiego Księstwa Litewskiego. Bunt księcia Michała Lwowicza Glińskiego i jego braci wobec króla Zygmunta I i części jego rady hospodarskiej ukazuje złożone stosunki polityczno-społeczne i religijne na Litwie. Wystąpienie zbrojne Glińskich przeciw władcy spowodowało masowa emigracje większości członków rodu, a także ich klienteli do Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. Praca opisuje powiązania rodowe nie tylko książąt i panów litewskich, ale również książąt ruskich i panującej dynastii Rurykowiczów w Wielkim Księstwie Moskiewskim na wielu tablicach genealogicznych. Ponadto znajdują się tam liczne opisy bitew oręża polsko-litewskiego z wojskami moskiewskimi i tatarskimi, przedstawione również na schematach. Książka kończy się historią losów potomków Lwowiczów Glińskich, którzy żyli w trudnych czasach okrutnych rządów cara Iwana IV Groźnego...

Z moich wspomnień to pamiętnikarski zapis, sporządzony przez Autorkę na prośbę jej dzieci i wnuków, który zaczął powstawać u schyłku II wojny światowej. Wspomnienia te obejmują tak rzadko opisywane czasy przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości. "To jak pisze Eligiusz Kozłowski" nie tylko opowieść o życiu jej własnym i rodziny bliższej i dalszej, to nie tylko korowód arystokratycznych rodzin, cesarzy i książąt krwi, barwna paleta dworskich balów, przyjęć i polowań nawet w dalekiej Anglii.

Nigdy nie rodzi się byle kto... to autentyczna, pasjonująca historia rodziny, która przeżyła wszystkie dramaty XX wieku. Akcja rozgrywa się na czterech kontynentach i odzwierciedla dzieje tysięcy Polaków, którzy przeszli podobną drogę, nie stali się ofiarami, zachowali swoją godność. Książka chwyta za serce i czyta się ją jak fascynującą powieść. Autorka przemierza ponad 150 tys. km po to, by zebrać materiał i spotkać bohaterów. Od pełnego miłości domu na Kresach u schyłku XIX wieku, przez paryskie salony lat 30., międzywojenny Poznań i syberyjskie łagry - po samotny pokoik w domu opieki w Kanadzie czy Australię 1994 - całe życie przegląda się w pisarstwie Maliny Stahre-Godyckiej.

W niniejszej książce oprócz dziejów rodziny Piorun-Sobieszczańskich, przedstawiono również skrócone zarysy dziejów rodzin skoligaconych z Sobieszczańskimi, a więc rodzin dziadków Autora: Świdzińskich, Łobaczewskich i Janiszewskich.

Książka z gatunku tzw. „autentyków”. Oryginalny pamiętnik polskiego szlachcica kresowego Mieczysława Jałowieckiego (1876-1963), wysokiego urzędnika w Ministerstwie Rolnictwa w Petersburgu, pierwszego przedstawiciela rządu polskiego w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 1919-1921. Barwna, po sarmacku subiektywna wizja świata, jego realiów i obyczajowości, osobisty komentarz do wydarzeń historycznych. Niemało miejsca w rozważaniach autora zajmują sprawy polskie: narodowa tożsamość, kwestia niepodległości, historia i tradycja. 

Wspomnienia ziemian dotyczą społeczności nieistniejącej już od ponad pół wieku. To przydaje im szczególnej wartości. Tom wspomnień kresowych Andrzeja Rostworowskiego wzbogaca naszą wiedzę o dziejach polskiego ziemiaństwa. Wiele w nim interesujących relacji i faktów, jak choćby fragment opisujący Zakład oo. Jezuitów w Chyrowie, który odegrał bardzo ważną rolę w kształtowaniu inteligencji polskiej.

Dodatkowym walorem tych wspomnień jest niewątpliwy talent literacki ich autora. Pochodził wszak z rodu, który wydał m. in. Karola Huberta Rostworowskiego, pisarza dziś już nieco zapomnianego, ale w swoim czasie cieszącego się sporą popularnością. Uważna lektura opracowanych przez Stanisława Jana Rostworowskiego przypisów pozwoli zrozumieć, jak wielu utalentowanych ludzi przewinęło się przez dzieciństwo i młodość autora.

Prezentując czytelnikom drugi tom rodzinnych opowieści wysłuchanych w domach, gdzie inteligencka tradycja trwa dłużej lub krócej, gdzie jest mniej lub bardziej świadomie pielęgnowana, powtarzam podtytuł: Kreski do szkicu. Każda z tych opowieści odsłania jakiś indywidualny rys w ciągle szkicowanym (przez historyków, badaczy kultury, specjalistów od poszczególnych dziedzin wiedzy i sztuki) portrecie warstwy charakterystycznej dla polskich dziejów i w różnych okresach silniej lub słabiej te dzieje kształtującej.

Poszczególne "kreski" pochodzą z różnych lat okresu 1996-2017, co daje, jak sądzę, możliwość zobaczenia trwałych cech tradycji, a dokładniej (i skromniej) rzecz ujmując, potwierdzenia dzięki poznaniu osobistych świadectw tego, co o polskiej inteligencji wiemy od badaczy tej warstwy.

Los konspiratorów i powstańców styczniowych, którzy zostali uwięzieni lub zesłani w głąb Rosji, był dramatyczny, ale trzeba pamiętać, że ciężar wyroków carskich sądów spadł także na ich rodziny. Bohaterami tej książki są osoby najbliższe uczestnikom spisków i walk – rodzice, dzieci, ale głównie kobiety: żony, matki i siostry. To one znalazły się przed trudnym wyborem – pożegnać najbliższe im osoby na długie lata czy dzielić najpierw trudy podróży, a następnie życia w surowych warunkach Syberii. Decyzje i czyny tych kobiet były często niezwykle heroiczne, nie mniej niż ich mężów, synów i braci, którzy z bronią w ręku walczyli w powstaniu styczniowym.

Ponad 100 lat temu na terenie leśnego regionu zwanego Biłgorajszczyzną, wówczas leżącego na zachodnim skraju Imperium Rosyjskiego, splotły się losy trzech rodzin. Byli to Mysakowscy, Nowakowscy i Gryblewscy, do których z czasem dołączyli Kucharscy. Niewiele bym wiedział o losach niektórych ich przedstawicieli, gdyby nie to, że szczęśliwie zachowały się do dziś archiwalia w mojej rodzinie po kądzieli, jak listy, kartki pocztowe, dokumenty urzędowe itp., wzbogacone nagraniami na taśmie magnetofonowej i dyktafonie ze wspomnieniami kuzynek: Jadwigi Karpińskiej z Mysakowskich i Hanny Dąbrowskiej z Gryblewskich, a także mojej mamy Aliny Garbacz z domu Kucharskiej.

Książki piszę o gdańszczanach – w dorobku mam siedem sylwetek znanych mieszkańców grodu nad Motławą, który, stale to powtarzam, mimo leszczyńsko-poznańskich korzeni stał się moim miejscem na ziemi.

Więc teraz napisałam Kanolda… Rodzinną historię słodyczy i goryczy. Chociaż samo pisanie było fascynujące, szczególnie dzięki kontaktom ze wszystkimi, bez których pomocy książka by nie powstała. Ale także przez sięganie w głąb swojej historii, rodziny. To ważne dla mnie, a mam nadzieję, że interesujące też dla moich czytelników.

Jeden z najsłynniejszych dramatów Karola Huberta Rostworowskiego, w którym ukazuje brutalne i świętokradcze oblicze rewolucji francuskiej i bezradność konserwatywnych elit. Król Ludwik XVI zostaje zgilotynowany, po nim zaś przedstawiciele arystokracji, a wreszcie sami rewolucjoniści. Autor nakreślił w swym dramacie obraz ludu wplątanego w mechanizm rewolucji, której owocem staje się nienawiść i strach, a w konsekwencji nędza i głód.

Autentyczna historia rodziny, która może zainteresować nie tylko genealogów i krewnych.

Literatura faktu w takim ujęciu, niezwykle sugestywna dzięki bezpośredniości opowieści i oszczędnemu, klarownemu stylowi, może okazać się bardziej wciągająca niż lektura niejednej sagi. Antoni i Jan Leopoldowie – ojciec i syn - opisują dzieje swojej rodziny oraz, fragmentarycznie, rodzin spokrewnionych – Mączyńskich, Romockich, Towarnickich, Kaczanowskich. W książce fakty z życia prywatnego przodków i potomków autorów przeplatają się z wydarzaniem dziejowymi w które się angażowali - perspektywa osobista miesza się z historyczną, przez co obie narracje zyskują szczególny koloryt. W pierwszej części informacje podano w porządku zapisu genealogicznego. Uzupełnione licznymi źródłami – fragmentami listów, reprintami, reprodukcjami obrazów i fotografii, odniesieniami do literatury przedmiotu, przytoczeniami dokumentów – są opracowaniem wzbogacającym czytelnika o wiedzę historyczną sięgającą 1807 roku. Osobną część stanowią wspomnienia Antoniego. Obejmują okres od 1919 roku do lat 60. XX w. Jest to subiektywny, nacechowany emocjonalnie zapis tamtych wydarzeń, obyczajów, świadectwo minionych czasów. We Wspomnieniach autor wychodzi poza konwencję kronikarskich notatek. W opisy bliskich mu osób i miejsc wplata detale i wrażenia. Dzieli się z czytelnikiem refleksjami o rzeczach i sprawach potocznych, osobistych (Radio, Ślub), pamięcią wydarzeń historycznych (Okres wojny i okupacji niemieckiej, Koniec wojny), zapisem ówczesnej świadomości społecznej (Stosunki społeczne, Żydzi).