Policja Państwowa w województwie wołyńskim w okresie międzywojennym - Oleh Razyhrayev

W książce zostały omówione metody pracy operacyjno-wywiadowczej (sposoby pozyskiwania materiałów informacyjnych) oraz współpraca Policji Politycznej ze Strażą Graniczną i Oddziałem II Sztabu Głównego Wojska Polskiego na terenie kraju i województwa pomorskiego (działania szpiegowskie, funkcjonowanie organizacji antypaństwowych, inwigilacja mniejszości narodowych).

Podstawą opracowania były materiały źródłowe znajdujące się w polskich i zagranicznych archiwach. Autor korzystał także z zasobu dzienników ustaw i dzienników urzędowych oraz bogatego piśmiennictwa periodycznego, opracowań tematycznych, pamiętników i wspomnień.

Niezwykły, dotąd niepublikowany, sporządzony w 1935 roku przez oficerów oświatowych poszczególnych batalionów Korpusu Ochrony Pogranicza, opis 18 gmin położonych przy wschodniej granicy II Rzeczypospolitej w województwach białostockim, wileńskim, nowogródzkim, poleskim, wołyńskim i tarnopolskim. Zawiera zarówno dane historyczne, jak i charakterystykę wsi kresowej, biednej i zacofanej, małych miasteczek niepołączonych siecią dróg z żadnym większym ośrodkiem, odległych nieraz o kilkanaście kilometrów od najbliższej stacji kolejowej. Przedstawia też poziom kultury mieszkańców, aktywności społecznej, statystykę narodowościową, wyznaniową, zawodową, stan szkolnictwa i opis sytuacji gospodarczej. KOP poza podstawowym zadaniem - ochroną granicy wschodniej i zapewnieniem bezpieczeństwa w pasie granicznym - podejmował działania społeczne, kulturalne i oświatowe nastawione na aktywizowanie ludności miejscowej, starając się choć w części usuwać skutki zaborów, poprawiać los ludności Kresów.

Okręgi korpusów były w II Rzeczypospolitej jednostkami terenowej administracji wojskowej. Ich dowódcy mieli różne prerogatywy i kompetencje, obejmujące zarówno sferę wojskową, jak cywilną. Praca omawia funkcjonowanie dowództwa wraz ze wspomagającymi go służbami oraz przybliża międzywojenne dzieje poszczególnych oddziałów Wojska Polskiego, dyslokowanych na terenie Małopolski Wschodniej. Ważnym elementem jest ukazanie współpracy wojska z władzami administracji publicznej i relacji łączących poszczególne jednostki wojskowe z lokalnymi społecznościami.