Dziedziczki Soplicowa - Joanna Puchalska

W książce tej możemy przyjrzeć się życiu córki romantycznego poety Zygmunta Krasińskiego. Kobiety, obdarzonej dużą inteligencją, artystycznymi talentami, ale także niełatwym charakterem. Wraz z bohaterką przemierzamy Europę podczas jej licznych podróży, poznajemy kulisy planowanego w tajemnicy królewskiego mariażu, bywamy na balach, odwiedzamy siedziby polskiej arystokracji. Autorka sięgnęła nie tylko do listów i pamiętników z epoki, XIX-wiecznej prasy, ale przede wszystkim do materiałów archiwalnych. Stare, pokryte patyną czasu dokumenty odkryły dawny świat: pełen szczęścia, zabaw, ale także rozterek i tragedii. Świat, który przeminął…

Dzieciństwo i młodość Tadeusza Irteńskiego to książka uznana przez krytyków za wyjątkową. Józef Mackiewicz określił ją jako "swego rodzaju epos". Jej tematem bowiem "nie jest historia, stanowiąca zaledwie tło nie są przeżycia jednej osoby, a dzieje wielu osób nie chodzi w niej też o przyczynkowe poznanie pewnych znakomitości. Chodzi raczej o przyczynek do odtworzenia pewnej prawdy zarówno w geografii, psychologii i czasie, czyli o to, czego w gruncie rzeczy szukamy w każdej dobrej książce". Można szukać w niej także pamiętnika z okresu dojrzewania i historii miłosnej, odwołań do "żywego" Pana Tadeusza i powinowactw z gawędą szlachecką, a szczególnie z Pamiątkami Soplicy. Z czułością i humorem Pawlikowski dokumentuje czasy, obyczaje i ludzi, jest prawdziwym "Kitowiczem Mińszczyzny", a "możliwy tu i ówdzie brak podobieństwa do prawdziwych osób jest czysto przypadkowy".

Luksusowe wydanie w twardej, stylizowanej oprawie imitującej płótno zawierające ilustracje według E. M. Andriollego w kolorze sepii. Reprint przedwojennego lwowskiego wydania, które ukazało się nakładem księgarni F. H. Richtera.

Losy rodziny Dyakowskich, ukształtowane historią Polski stały się w rękach Autorki materiałem do refleksji nad kruchością człowieka wobec Wielkiej Historii, nad jego bohaterską walką aby się nie poddać. Ale również do refleksji o granicach ludzkiej odporności.

Ramy czasowe obejmują historyczne wydarzenia XIX i XX wieku o nieodwracalnych dla kolejnych pokoleń skutkach, wciąż zmuszających do zaczynania wszystkiego od nowa na nieznanej ziemi...

Z moich wspomnień to pamiętnikarski zapis, sporządzony przez Autorkę na prośbę jej dzieci i wnuków, który zaczął powstawać u schyłku II wojny światowej. Wspomnienia te obejmują tak rzadko opisywane czasy przed odzyskaniem przez Polskę niepodległości. "To jak pisze Eligiusz Kozłowski" nie tylko opowieść o życiu jej własnym i rodziny bliższej i dalszej, to nie tylko korowód arystokratycznych rodzin, cesarzy i książąt krwi, barwna paleta dworskich balów, przyjęć i polowań nawet w dalekiej Anglii.

Rodzinne drogi to książka o charakterze popularno-naukowym. Jest rezultatem wieloletnich poszukiwań, kwerend i badań autora z zakresu historii życia Polaków, głównie ziemiaństwa, na Żmudzi. Badania te zostały wsparte nowoczesnymi aplikacjami internetowymi i wynikami badań genetycznych DNA. Autor ciekawie opisał pięciusetletnie dzieje pobytu na Żmudzi nie tylko swej rodziny, lecz także wielu innych osób: krewnych, powinowatych i przyjaciół, które mocno wrosły w polską i litewską ziemię.

Autor, przedstawiając losy swej rodziny, krewnych i osób zaprzyjaźnionych, nakreślił towarzyszącą im sytuację polityczną, gospodarczo-ekonomiczną, społeczną i kulturalno-oświatową. Pozwala to lepiej zrozumieć decyzje podejmowane przez opisywane rody na przestrzeni ostatnich wieków, a także determinację Polaków, by przetrwać na Żmudzi i w Cesarstwie Rosyjskim oraz by po II wojnie światowej jako wygnańcy zaadoptować się do nowej rzeczywistości Polsce.

Wartościowym elementem książki jest zawarty w niej materiał ikonograficzny. Obszerny zbiór fotografii o unikalnym charakterze został zebrany przez autora w okresie kilkudziesięciu lat i pochodzi z krajowych oraz zagranicznych zbiorów prywatnych. Fotografie te wraz z barwnymi opisami stanowią równoległą do tekstu narrację, uatrakcyjniając odbiór książki.

Akcja powieści dzieje się na Litwie, na początku XX wieku. Bohaterami są mieszkańcy Kresów: rodzina Wojszowiłłów, dziedziczka Kuncewiczowa, kupiec Kruczek czy gospodarz Żmogus. Poznajemy miejscowe legendy i obyczaje oraz życie przedstawicieli różnych warstw społecznych, zawodów czy światopoglądów. Ich charaktery, zachowania i opinie ukazują wielobarwność dawnych Kresów, dając niezapomniany obraz Wileńszczyzny. 

Bogato ilustrowana saga rodzinna, zawierająca wspomnienia matki pisarza, Seweryny Orłosiowej z Mackiewiczów i ojca, Henryka Orłosia, który dzieciństwo i część studiów spędził na Ukrainie. Pojawiają się tu nie tylko członkowie rodziny, ale też znane postacie historyczne i publiczne (Iwaszkiewiczowie, E. Małaczewski, Rydel, Wyspiański, Mehoffer, Józef i Stanisław Cat Mackiewiczowie, J. Korczak), historie obyczajowe, wypadki historyczne i przygody pisarskie. Przeplatane opowieści rodziców są oszczędnie komentowane i uzupełniane przez K. Orłosia również wplata on w tok dawnych wspomnień rezultaty z podróży sentymentalnej po miejscach rodzinnych na Ukrainie z 2010 roku.

Mój dom rodzinny – jak teraz o nim myślę – był domem wyjątkowym: ani z okresu dzieciństwa, ani z późniejszych lat, nie pamiętam podniesionych głosów Rodziców, kłótni, ostrzejszych słów. Pamiętam oboje uśmiechniętych, w dobrych nastrojach, optymistycznie nastawionych do życia. A przecież należeli do pokolenia, które przeżyło dwie wojny światowe, rewolucję bolszewicką, 39 rok, okupację niemiecką. Powstanie warszawskie w 44. A potem jeszcze wszystkie absurdy czasów PRL.

Wspomnienia z początku XX wieku, szczęśliwego dzieciństwa i wczesnej młodości Autorki. […] Minęło 100 lat od zapisu w sercu i pamięci obrazu początku wieku XX w dworze polskim na Litwie. Pierwsza wojna światowa zniszczyła ten świat. Zmieniła realia polityczne i ekonomiczne, mentalność ludzi, obyczaje, wreszcie zrujnowała domy. Spokój i równomierny rozwój dworu polskiego zostały podcięte u podstaw przez rabunek niemiecki, dewastację sowiecką i litewską reformę rolną. Druga wojna dopełniła zniszczenia materialnego i moralnego, wreszcie wymordowała lub przegnała ludzi z ich domów. Ci co przeżyli pozostali wierni ziemi litewskiej, ideałom polskim, więziom rodzinnym, środowiskowym.