Dwór w Kraśnicy i hubalowy demon - Aleksandra Ziółkowska-Boehm

Bogato ilustrowana, niezwykła historia rodziny Kossaków osnuta wokół XX-wiecznej historii Polski.

Tom składa się z siedmiu artykułów napisanych przez grono specjalistów z Polski, Litwy i Białorusi - historyków, znawców literatury i myśli społeczno-politycznej. Podjęty temat badawczy jest wynikiem interdyscyplinarnej współpracy międzynarodowej w dziedzinie nauk humanistycznych. Dotyczy związków dworu i wsi na Litwie i Białorusi w XIX i na początku XX wieku, kiedy stosunki społeczne ulegały przeobrażeniom, a zachodzące procesy prowadziły do modernizacji społeczeństwa.

Prezentowana publikacja jest monografią przygotowaną przez badaczy związanych z Polską Akademią Nauk, Uniwersytetem Jagiellońskim, Uniwersytetem Pedagogicznym w Krakowie i Instytutem Pamięci Narodowej, a przedstawiającą dzieje dawnego majątku ziemskiego położonego w świętokrzyskiej wsi Plechów.

Rodzinne drogi to książka o charakterze popularno-naukowym. Jest rezultatem wieloletnich poszukiwań, kwerend i badań autora z zakresu historii życia Polaków, głównie ziemiaństwa, na Żmudzi. Badania te zostały wsparte nowoczesnymi aplikacjami internetowymi i wynikami badań genetycznych DNA. Autor ciekawie opisał pięciusetletnie dzieje pobytu na Żmudzi nie tylko swej rodziny, lecz także wielu innych osób: krewnych, powinowatych i przyjaciół, które mocno wrosły w polską i litewską ziemię.

Autor, przedstawiając losy swej rodziny, krewnych i osób zaprzyjaźnionych, nakreślił towarzyszącą im sytuację polityczną, gospodarczo-ekonomiczną, społeczną i kulturalno-oświatową. Pozwala to lepiej zrozumieć decyzje podejmowane przez opisywane rody na przestrzeni ostatnich wieków, a także determinację Polaków, by przetrwać na Żmudzi i w Cesarstwie Rosyjskim oraz by po II wojnie światowej jako wygnańcy zaadoptować się do nowej rzeczywistości Polsce.

Wartościowym elementem książki jest zawarty w niej materiał ikonograficzny. Obszerny zbiór fotografii o unikalnym charakterze został zebrany przez autora w okresie kilkudziesięciu lat i pochodzi z krajowych oraz zagranicznych zbiorów prywatnych. Fotografie te wraz z barwnymi opisami stanowią równoległą do tekstu narrację, uatrakcyjniając odbiór książki.

Celem pracy Dwór, wieś i plebania w przestrzeni społecznej zachodniej Małopolski w latach 1772-1815 jest zbadanie wpływu przemian społecznych, gospodarczych i politycznych, dokonujących się w drugiej połowie XVIII i na początku XIX w., na funkcjonowanie środowiska wiejskiego zachodniej Małopolski. W szczególności chodzi tu o ukazanie: funkcjonowania dworu, plebanii i wsi w przed- i porozbiorowych warunkach prawno-politycznych; wpływu zmienności epoki na przestrzeń społeczną (m.in. wpływ zmiany granic państwowych na położenie prawno-polityczne i aktywność poszczególnych grup społecznych i jednostek, tworzenie się elity wiejskiej i kształtowanie świadomości społecznej); oddziaływania reform społecznych i gospodarczych z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XVIII w. na wzajemne relacje pomiędzy szlachtą, chłopami i duchowieństwem. 

Książka opisuje historię rodów ziemiańskich a także kulturę materialną, którą stworzyli. Tematyka książki jest ograniczona geograficznie do obszaru powiatów: Proszowickiego, Kazimierskiego, Buskiego, Pińczowskiego, Miechowski i częściowo Powiat Krakowski. W sumie opisanych jest około 300 dworów, i drugie tyle miejscowości związanych z dworami.

Dzieje ponad 180 dworów, w tym wielu już nieistniejących, została opowiedziana nie tylko słowami i wspomnieniami ich niegdysiejszych mieszkańców, lecz głównie starymi fotografiami, zachowanymi w rodzinnych albumach, w muzealnych archiwach, a także przedwojennych wydawnictwach i czasopismach.