Podróż więźnia etapami do Syberyi w roku 1854 - Agaton Giller

Trzy tomy w jednym woluminie. Oryginał wydany został na emigracji we Francji w 1867 r. Książka przedstawia obraz sytuacji gospodarczo-politycznej Zabajkala, sił zbrojnych, ludności, ich zwyczajów i obyczajów oraz stosunku do Polaków.

Agaton Giller to polski dziennikarz i pisarz, konspirator i działacz, który życie poświęcił walce o wolność i niepodległość. Doświadczył wielu aresztowań i zsyłki na Syberię. Aktywnie działał na emigracji, a swoje przeżycia zawarł w bogatej twórczości pisarskiej i publicystycznej. Reprint ten wart jest przypomnienia, szczególnie ze względu na interesującą tematykę, rozwój świadomości narodowej i obywatelskiej oraz 130. rocznicę śmierci autora.

Podróż do Syberii ks. Stanisława Matrasia to najciekawszy i najobszerniejszy spośród nielicznych pamiętników skreślonych piórem duchownych - uczestników walk 1863 roku i zesłańców. Znajdziemy w nim nie tylko historię etapowej drogi w odległe rejony wschodniej Syberii, ale także niedolę zesłańczych losów, aż po czas uwolnienia i wydostania się do Galicji. Autor to inteligentny, niepozbawiony zmysłu obserwacji gawędziarz, lubujący się w spisywaniu różnych niecodziennych zdarzeń.
Na tle martyrologicznego i bohaterskiego na ogół prezentowania księży zesłańców Matraś swoimi wspomnieniami sprowadza rzecz do ludzkich wymiarów. Z tego już choćby względu jego pamiętniki stają się ważnym źródłem obiektywnego rozpoznania dziejów księży zesłańców, nad którymi zaważył mit, utrwalany już od XIX wieku [...]

Rufin Piotrowski, przebywający na emigracji w Paryżu powstaniec listopadowy, wciąż nie porzucił myśli o wolnej Polsce. Z angielskim paszportem wraca potajemnie do kraju, żeby po raz kolejny podjąć próbę uwolnienia Ojczyzny z niewoli.

Z niewielką gotówką, ale za to z ogromnym zapałem wyrusza w pełną trudów i niebezpieczeństw wędrówkę z Paryża – między innymi przez Wiedeń, Peszt i Kołomyję - do Kamieńca Podolskiego. Tu organizuje antycarską konspirację, za co zostaje skazany i osadzony w więzieniu w Kijowie, a następnie zesłany na dożywotnią katorgę pod syberyjski Omsk.

Pamiętniki… są przejmującym świadectwem niezwykłego poświęcenia, oddania życia walce o Polskę i ogromnej tęsknoty za wolną Ojczyzną.

Dzieło Rufina Piotrowskiego zawiera wiele cennych informacji dotyczących Syberii, zesłańców, rosyjskiej administracji oraz ludów koczowniczych zamieszkujących opisywane tereny. Z kart pamiętnika wyłania się interesujący obraz krainy widzianej oczami zesłańca, który stara się obiektywnie przedstawić miejsce swej katorgi. Relacja autora dotycząca społeczeństwa syberyjskiego świadczy o dużej znajomości przedmiotu. Autor wspomnień sam będąc skazanym na katorgę, doskonale przestawił stosunek ludzi wolnych do posieleńców i katorżnych. Dokładnie oddał stan psychiczny tych ostatnich, ich problemy i wątpliwości. Z dużą sympatią odnosił się do mieszkańców Syberii. Nie krył się ze swoimi przemyśleniami. Bez ogródek mówił o dużych szansach powodzenia ewentualnego powstania przeciw Rosji, które mogłoby być początkiem procesu dającego wolność jego ojczyźnie.

Cztery tomy w jednym woluminie. Autor, Agaton Giller przedstawia w sposób obiektywny fakty z historii Polski drugiej połowy XIX w. W pierwszych dwóch tomach omawia i recenzuje wybrane tytuły znanych i mniej znanych pisarzy, wydane zaraz po powstaniu, nie szczędząc pochwał, ale też i nagan ich autorom. Kolejne dwa tomy to już szczegóły, ułożone w sposób chronologiczny, dotyczące sytuacji politycznej i gospodarczej Polski po powstaniu listopadowym, represje po kolejnych wybuchach patriotyzmu, wynaradawianie i zezwierzęcenie urzędników trzech zaborców, przyczyny, które doprowadziły do wybuchu postania styczniowego.