Acta Medicorum Polonorum R. 11/2021 Zeszyt 1

Pierwsza część publikacji stanowi próbę uchwycenia epidemii nawiedzających Poznań od średniowiecza do połowy XX wieku. Historia pokazuje, że kiedy zaraza wkraczała do miasta, zawieszano handel i rzemiosło, zamykano szkoły, gospody, niektóre kościoły, zakazywano zgromadzeń. W podobnych realiach, choć z przerwami na „nową normalność”, żyjemy od ponad roku – od momentu, kiedy świat sparaliżowała informacja o rozprzestrzeniającym się wirusie SARS-CoV-2. Doświadczenie pandemii i jej skutków dotknęło nas wszystkich. O szkole, instytucjach kultury, placówkach medycznych, kościele i pracy w dobie covidu opowiada druga część „Kroniki”.

Czasopismo poświęcone historii medycyny i jej społecznemu kontekstowi. Wydawane dwa razy w roku.

Tematem dominującym w pierwszym numerze „Acta Medicorum Polonorum” są wojny

widziane z perspektywy lekarzy i wywierające, zwykle nieodwracalnie tragiczny, wpływ na

ich życie.

Każda z opisywanych w niniejszym numerze wojen była inna. I wojna światowa miała

charakter pozycyjny, stąd zapiski lekarza polowego armii niemieckiej, Władysława

Magowskiego, są wyciszone, niekiedy sprawiają wrażenie relacji z podróży. Podczas wojny

bolszewickiej prowadził on równie powściągliwy dziennik, dostarczający cennej wiedzy o

pociągu sanitarnym Uniwersytetu Poznańskiego, jaki w lipcu i sierpniu 1920 r. kursował w

okolicach walk toczonych z rosyjskim najeźdźcą, w ramach przyjętej przez Józefa

Piłsudskiego śmiałej koncepcji wojny zaczepno-obronnej.

Zupełnie inny charakter mają wojenne wspomnienia Stanisława Waliszewskiego, ale też i

najazd hitlerowski na Polskę we wrześniu 1939 r., oparty na doktrynie wojny błyskawicznej

(Blitzkrieg), miał wyjątkowo dramatyczny przebieg. Uczestnikami wojen byli też prawie

wszyscy lekarze opisani w niniejszym numerze, któy zostali przymusowo

wcieleni do armii pruskiej lub austriackiej i służyli jako lekarze polowi w I wojnie światowej.

Po jej zakończeniu dwaj pierwsi dołączyli do oddziałów powstańców wielkopolskich, za co

po wybuchu II wojny światowej zostali rozstrzelani przez Niemców. W kwietniu 1940 r.

Dramatyczne losy jednostek sumują się w obraz trudnych doświadczeń pokoleniowych

lekarzy urodzonych w końcu XIX i na początku XX w.

Compendium medicum auctum to iest: krotkie zebranie i opisanie chorob ich rożności, przyczyn, znakow, sposobow do leczenia także rożnych sposobow robienia Wodek, Oleykow, Julepow, Syrupow, Konfitur, Maści, Plastrow, i rożnych osobliwych rzeczy, na siedem traktatow rozdzielone, i teraz przez tegoż Autora z errorow drukarskich wyczyszczone. Z przydatkiem osobliwych Chorob, tak Męskich, iako i Białogłowskich, i Dziecinnych. Dla większey wygody ludzkiey przedrukowane.

Reprint oryginału z 1798 roku. Dzieło to nieznanego autora jest przypisywane Apolinaremu Wieczorkowiczowi (1661-1728) jako jedna z czterech prac, które opublikował anonimowo. Wieczorkowicz dokonał wyboru i przysposobił do druku wiedzę 20 wybitnych eskulapów europejskich, których nazwiska wypisane są zaraz za stroną tytułową. Na końcu książki znajduje się indeks rzeczowy, bardzo pomocny przy korzystaniu z dzieła naukowego. Sam Apolinary Wieczorkowicz w 1680 r. wstąpił do zakonu franciszkańskiego, choć nie przyjął nigdy święceń kapłańskich. Działał w licznych klasztorach w ówczesnej Polsce oraz na Górnym Śląsku jako brat zakonny.

Wizyta w szpitalu była kiedyś najprostszym sposobem, by skończyć w grobie. XIX-wieczni chirurdzy, często niewykształceni, nawet niepiśmienni, kroili swoich pacjentów, nie myśląc o odkażaniu narzędzi. Amputacja była ich ulubioną metodą kuracji, a gangrena nie była niczym niepokojącym. Pacjentów często trzeba było gonić po sali i wiązać, by poddali się „leczeniu”.

Poznajcie niewiarygodne realia, w jakich leczeni byli pacjenci, i dramatyczną walkę Listera o to, by zmienić rzeźników w lekarzy.