Kresowa Atlantyda. Historia i mitologia miast kresowych. Tom 6 - Stanisław Nicieja

Czy Kresy istnieją naprawdę? Czy można odnaleźć je na mapie? A może to tylko obszar pamięci i tęsknoty dla tych, którzy urodzili się we Lwowie, Wilnie, Grodnie...? Album zawiera ponad 130 fotografii i opowiada o takich miejscach niezwykłych jak: Lwów, Żółkiew, Drohobycz, Olesko, Podhorce, Kamieniec Podolski, Żwaniec, Chocim, Okopy Świętej Trójcy, Kudryńce, Sidorów, Skałat, Podkamień, Poczajów, Krzemieniec, Brześć, Różana, Kosów Poleski, Mir, Nieśwież, Nowogródek, Stare Wasiliszki, Grodno, Wilno, Troki, Kowno.

Prezentowana książka to album-kompendium wiedzy na temat Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej. Opisano w niej burzliwe dzieje od założenia Grodów Czerwieńskich po zagładę polskich terytoriów. Oprócz frapującej historii przedstawiono także fascynujące życie codzienne ludzi z pogranicza, które odeszło już w zapomnienie. Archiwalne i kolorowe fotografie to niebywały atut publikacji.

Tym razem Autor przedstawia historię i przeplecione anegdotami dzieje rodzin: Sambora - miasta ogrodów i wielkiej historii, bo pochodziła stamtąd Polka, która została carycą Rosji: Rudek - gdzie znajduje się mauzoleum Fredrów; Nadwórnej - miasta, które było bramą do Gorganów, mekki turystów; Bitkowa - gdzie odkryto wielkie złoża ropy naftowej i gdzie rodziły się fortuny; Rafajłowej - słynnej z walk II Brygady Legionów Polskich i Delatyna - słynnego kurortu z życiodajnymi wodami solankowymi.

Drugi tom opowieści o 200 miastach i miasteczkach kresowych.
W książce zamieszczono 240 unikalnych fotografii, a indeks zawiera prawie 1100 nazwisk.

Książka niniejsza jest wyprawą do świata polskich uzdrowisk, letnisk i zimowisk kresowych, do krainy, która po stracie tych ziem przez Polskę, pogrążyła się niczym mityczna Atlantyda w odmętach zapomnienia. Dzięki niej udało się jednak wydobyć z kompletnego zapomnienia wiele fascynujących wydarzeń, zadziwiających biografii, wygasłych już w świadomości obecnych pokoleń legend i mitów. 

Pierwszy tom opowieści o 200 miastach i miasteczkach kresowych. W książce zamieszczono 275 fotografii, które cudem przetrwały częstokroć zagładę ich pierwszych właścicieli, a indeks zawiera ponad 1300 nazwisk. Walorem tej książki jest to, co wyróżnia twórczość prof. Stanisława Nicieji - piękny literacki język, erudycja i potoczysta, sugestywna narracja dodatkowo okraszona bogatą ikonografią. Ostatni rozdział to epitafium dla Adama Hanuszkiewicza – lwowianina, genialnego aktora i reżysera.

Tak jak legendarnej Atlantydy, która zapadła się bezpowrotnie w głębie oceanu – dawnego Drohobycza, miasta Schulza i Wierzyńskiego, próżno teraz szukać na mapie czy w terenie. Przechowali go troskliwie w pamięci rozproszeni po świecie drohobyczanie. Andrzej Chciuk w swej "Atlantydzie" ukazał tamtych ludzi, tamte domy i ulice, żydowskie zaułki i powstające zagłębie naftowe, ale co najważniejsze – udało mu się uchwycić niepowtarzalną atmosferę przedwojennego wielokulturowego miasteczka na Kresach. Na ten portret Drohobycza składa się moc szczegółów, kolorów, a nawet zapachów. Tu słychać głosy dawnych jego mieszkańców. Tu tamten Drohobycz nadal tętni życiem.

W IX tomie "Kresowej Atlantydy" autor wyprawia się w trzech kierunkach. Pierwszy - na słoneczne, gorące Pokucie, drugi kierunek to wschodnie Podole, trzeci to Wołyń.

Tom zawiera 230 zupełnie unikatowych fotografii z precyzyjnymi opisami, kto na nich się znajduje, a rytm narracji wzbogaca licznymi anegdotami.

"Barysz - kresowe miasteczko, położone w dawnym województwie tarnopolskim... W tych krótkich słowach można by było rozpocząć opis wielu miejscowości na dawnych Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej, które po II wojnie światowej odpadły od państwa polskiego. Ponad 70 lat po wojnie, Barysz i jego okolice powracają na karty historii dzięki autorce książki. Co jest szczególnego w tej publikacji, aby do niej zajrzeć, aby ją przeczytać? To przede wszystkim styl w jakim została napisana oraz tematyka. Książka nie podaje tylko samych "suchych historycznych zdarzeń" z życia mieszkańców tamtych ziem, ale ukazuje to, co w wielu publikacjach o historii dawnych Kresów, mało się akcentuje: fakt, że te ziemie kształtowały i oddziaływały bardzo silnie w wielu aspektach na historię Polski, sąsiadujących państw, a głównie na pokolenia ludzi, którzy tam żyli i tę historię sami tworzyli. Autorka w prosty, ale bardzo ciekawy sposób ukazuje przeszłość tego kresowego miasteczka i okolic, z perspektywy ludzi, którzy tam mieszkali. Wielkim atutem tej publikacji są relacje wielu osób, świadków wydarzeń, którzy stają się niejako "współautorami" książki, a co jest ważne, że dziś wielu z nich odeszło już na zawsze, zabierając swoje wspomnienia, radości, smutki, czy codzienny trud. Książka ta ukazuje także różne losy wielu Baryszan, dzięki czemu może stanowić ogromne źródło poznania swoich korzeni. A przecież każdy z nas wywodzi się z jakiegoś własnego, ukochanego gniazda, do którego chociaż we wspomnieniach pragnie powracać...    "    

Legenda Orląt Lwowskich, polskiej młodzieży walczącej o przynależność ich rodzinnego miasta do Polski, powstała tuż po zakończeniu walk o Lwów. Bohaterstwo młodych lwowian inspirowało do działania polityków, pisarzy, poetów, malarzy i rzeźbiarzy. Wyrazem hołdu dla bezgranicznego poświęcenia chłopców i dziewcząt, oprócz wierszy, piosenek, książek i obrazów, stał się Cmentarz Orląt miejsce patriotycznych obchodów i zadumy nad trudną historią Polski.

Miastem wiodącym w XII tomie "Kresowej Atlantydy" jest Zbaraż i legenda związana z jego obroną w czasie wielkiej rebelii kozackiej. Na karty historii Polski i Ukrainy wprowadził go genialny mitotwórca - Henryk Sienkiewicz. Tom ten zawiera też historię słynnych zamków, pałaców i rezydencji kresowych w Podhorcach, Olesku i Koropcu, które były niegdyś własnością wspaniałych rodów magnackich: Koniecpolskich, Rzewuskich, Sanguszków czy Badenich. Tom jest znakomicie zilustrowany unikatowymi fotografiami, a barwny język narracji, przepleciony anegdotami, czyni z niego lekturę fascynującą i dającą znakomity obraz dziejów dawnego Podola i Wołynia.

O Wilnie powstało dziesiątki książek, tysiące artykułów, wierszy i wspomnień. Nicieja potraktował temat bardzo oryginalnie – tak nikt dotychczas nie uczynił. Przedstawiając dzieje Wilna, autor zderzył ze sobą frontalnie tak różne i tak odmiennie zapisane w historii postacie, jak choćby Józef Piłsudski i Feliks Dzierżyński, Stanisław Cat-Mackiewicz i Witold Hulewicz, Czesław Miłosz i Jerzy Putrament, Leopold Tyrmand, Franciszek Walicki i Tadeusz Konwicki.

Tom bogato ilustrowany.

Opowieść o mądrym i szlachetnym życiu. Pełnym dramatycznych wydarzeń, wzlotów i upadków, walki o miłość i macierzyństwo. Mnóstwo przykładów na hart ducha autorki, której wspomnienia są nie tylko potwierdzeniem sensownego i godnego życia. To równocześnie, od czasu do czasu, podkreślana duma ze swoich dzieci, z ich rodzin, pracy, zawodów i wykształcenia. Dlatego też na końcu tej książki został zamieszczony kolorowy, zdjęciowy suplement, tych wszystkich, którzy byli czy są dla autorki najbliżsi.

Dziewiętnasty tom zawiera historię czterech miast kresowych: Żółkwi, Mostów Wielkich, Brodów i Czortkowa oraz kilkadziesiąt biografii niezwykłych mieszkańców tamtej krainy, w tym polskiego zdobywcy Kremla hetmana Stanisława Żółkiewskiego, światowej sławy twórców: Józefa Rotha pisarza i Wojciecha Kilara kompozytora, piewcy Lwowa Jerzego Janickiego czy matki psychologa Zygmunta Freuda. Jest tam też przedstawiona historia słynnej szkoły policyjnej w Mostach Wielkich oraz losy jej wychowanków, a także ostra polemika z głosicielami tezy o polskich kolonizatorach na Kresach.