Ziemianka w dziewiętnastowiecznym kurorcie. Listy Stefanii z Lemańskich Rzewuskiej do męża z pobytów w zagranicznych uzdrowiskach - Jarosław Kita, Urszula Klemba

Książka Marcina Chorązkiego jest próbą naukowego opisu ostatnich lat ziemiaństwa w Krakowskiem. Poszukiwaniem odpowiedzi na szereg pytań związanych z postawami ziemian w tym czasie, i okolicznościami, z którymi przyszło im się zmierzyć.

Autor szeroko przedstawiając losy indywidualne konsekwentnie osadza je w kontekście historycznym i mentalnym lat okupacji na ziemi krakowskiej. Dzięki temu w wielu miejscach ukazuje fakty i zjawiska przełamujące rozpowszechnione stereotypy. Nie unikając tematów kontrowersyjnych, przybliża nam realia przeszłości nie tak bardzo odległej, ale niemal całkowicie zapomnianej.

Autorka wspomnień była córką lekarza krakowskiego, który ordynował na przełomie XIX i XX wieku w Krakowie i w Krynicy.

Stąd jej znajomość wielu ciekawych i znaczących ludzi. Podpatrzone oczami dziecka, a później dorastającej panny, zwyczaje i upodobania grona osób skupionych wokół Ojca lekarza ginekologa, przeniosła na karty książki, aby czytelnikowi przybliżyć ówczesne życie inteligencji.

Studia z duchowej i materialnej kultury ziemiaństwa lubelskiego po powstaniu styczniowym. Jest to już druga książka autora poświęcona dziejom ziemiaństwa lubelskiego. Złożyły się na nie cztery obszerne studia, z których dwa zostały już opublikowane w materiałach pokonferencyjnych, a dwa ukazują się po raz pierwszy. Uzupełniają się wzajemnie i tworzą harmonijną całość, przedstawiając dzień codzienny i odświętny dworu ziemiańskiego, opisują rezydencje ziemiańskie.

Korespondencja Pruszyńskiego przenosi nas w świat rejentów, podkomorzych, hrabiów i książąt, sporów granicznych i majątkowych, szlacheckiego samorządu i rosyjskich wojskowych, a więc niemal w magiczny świat Mickiewiczowskiego Pana Tadeusza, z tą jednak różnicą, że umiejscowiony na Wołyniu, Podolu i Ukrainie.

Niniejsza publikacja powstała, aby udokumentować wkład ziemiaństwa w odzyskanie przez Polskę niepodległości oraz podkreślić jego znaczenie w przełomowych dla Polski chwilach. Materiał ilustracyjny, w dużej mierze dotąd niepublikowany, pochodzi w większości z archiwów rodzinnych.

Barwny obraz staropolskich obyczajów, ukazujący świat szlachty i magnaterii na szerokim tle, o czym świadczą tytuły poszczególnych rozdziałów: „Zamki i pałace”, „Dwory i dworki”, „Ubiory i splendory”, „Dom i świat”.

Wspomnienia Anny z Działyńskich Potockiej, działaczki społecznej i oświatowej, współzałożycielki uzdrowiska Rymanów-Zdrój. Urodzona w Kórniku pod Poznaniem, żona Stanisława Potockiego, z którym po odkryciu na terenie majątku w Rymanowie źródeł wód leczniczych, założyli tam uzdrowisko. Oprócz wychowywania siedmiorga dzieci i prowadzenia zakładu Anna oddawała się pracy na rzecz lokalnej społeczności. Prowadziła szkółkę rzeźbiarską dla chłopców i koronkarską dla dziewcząt. Organizowała kolonie zdrowotne dla dzieci, propagowała ziołolecznictwo i sztukę ludową. Wspierała też lokalnych rzemieślników i prace nad rozwojem rolnictwa w Galicji. Pochowano ją w Rymanowie, gdzie pamięć o niej jest do dziś żywa.

W połowie XIX wieku nastąpił rozkwit polskiej kultury uzdrowiskowej. Na ziemiach polskich obok kilku znanych już i szybko rozwijających się kurortów pojawiło się wiele miejscowości, w których „odkryto” źródła mineralne. Były to miejscowe słodkie wody czy też żętyca i kumys wykorzystywane w procesie leczenia pacjentów cierpiących na różne schorzenia. Przez lata prywatni właściciele lub przedstawiciele władz centralnych i lokalnych (głównie Galicja) intensywnie starali się rozwijać miejscowości lecznicze i uzdrowiskowe, by przyciągnąć do nich jak najwięcej kuracjuszy. Niestety, z biegiem lat nie zawsze udawało się realizować takie zamierzenia i utrzymać status uzdrowiska (zdrojowiska). Niektóre z nich upadały. Przyczyny kryzysu albo upadku bywały różnorodne: konkurencja nie tylko ze strony zagranicznych badów, ale także szybko rozwijających się pobliskich polskich kurortów; poszukiwania i eksploatacja ropy naftowej zanieczyszczające źródła mineralne; niedostatek kapitału i nieodpowiednie zarządzanie; brak dobrej reklamy i rekomendacji znanych i cenionych lekarzy balneologów; zniszczenia infrastruktury podczas powstań narodowych i kolejnych wojen światowych. Kto dzisiaj pamięta o takich uzdrowiskach, jak: Goździków, Sławinek, Nowe Miasto, Czerniewice, Latoszyn, Kulaszne i kilkanaście innych. W czasach świetności były one odwiedzane przez wielu kuracjuszy, bywali w nich znani ludzie, kwitła kultura uzdrowiskowa. Właśnie wydobyciu z niepamięci dawnych uzdrowisk została poświęcona monografia autorstwa Jarosława Kity. Książkę Zapomniane polskie uzdrowiska bogato ilustruje niepublikowany dotychczas materiał ikonograficzny.

Kolejna część fascynującej epopei podróżniczej z Kazimierzem Nowakiem w roli głównej!

Nasi Dziadkowie - Tadeusz i Zofia z Zamoyskich Grocholscy pobrali się w Warszawie w 1886 r. Zamieszkali w Strzyżawce nad Bohem, koło Winnicy, majątku należącym do Grocholskich od pocz. XVIII w. Przeżyli razem dwadzieścia siedem trudnych, pracowitych, ale szczęśliwych lat. Tam przyszło na świat siedmioro ich dzieci. Rewolucja bolszewicka położyła kres temu życiu. W styczniu 1918 r. zrewoltowane bandy splądrowały i spaliły dom w Strzyżawce. Rok później nasza rodzina, po dwustu latach pobytu na Podolu, na zawsze je opuściła. Z pożogi ocalały fotografie i listy pisane przez Stanisława Zamoyskiego, ojca Zofii Tadeuszowej Grocholskiej, do żony Róży z Potockich z pierwszego pobytu u pary młodej w Strzyżawce i okolicach.

W setną rocznicę śmierci naszego Dziadka Tadeusza oddajemy do rąk czytelników unikalny opis minionego podolskiego życia, pełnego pracy nad budowaniem nowoczesnego społeczeństwa, opartego na głębokich wartościach chrześcijańskich.