Tamten Lwów Tom 5. Życie miasta - Witlod Szolginia

Ośmioksiąg Tamten Lwów autorstwa Witolda Szolgini to niezwykła opowieść o Lwowie. Jest to prawdopodobnie największa ilość stron napisana o Lwowie przez jednego człowieka. Należy zwrócić szczególną uwagę na słowo Tamten. Jest to bowiem opowieść o mieście którego już nie ma. Autor przeżył we Lwowie zaledwie 23 lata. Tamten Lwów zaczął pisać po ponad 40 latach od opuszczenia ukochanego miasta. Witold Szolginia posiadał ogromną wiedzę o Lwowie, jak napisał o nim Jerzy Janicki – jeden z jego najbliższych kolegów: „Absolutny rebe. Po papiesku nieomylny w sprawach lwowskich”.

Pomimo wielkiej ilości faktów lektura książek nie nuży. Narracja prowadzona jest lekko, wyczuwa się, że wyrosła z opowieści radiowej. Każda z książek poświęcona jest innemu zagadnieniu, a całość stanowi niezwykłą skarbnicę wiedzy o Lwowie.

We Lwowie przedwojennym było ponad 40 kościołów. Dziś większość jest cerkwiami lub straciły funkcje sakralne. Autor opisuje szczegółowo siedem najważniejszych świątyń trzech obrządków katolickich: rzymskiego, unickiego i ormiańskiego. Podobna sytuacja dotyczy pomników. Po 1945 r. przetrwało zaledwie kilka. Jakie były, gdzie stały, kogo przedstawiały możemy przeczytać w 3 tomie. Znajdziemy tu też szczegółowy opis czterech ważnych obiektów publicznych, w tym gmachu Teatru Wielkiego z niezwykle symboliczną dekoracją fasady i wspaniałą kurtyną Henryka Siemiradzkiego.
Książka została zilustrowana ponad 60 zdjęciami i rycinami.

"O szarym Lwowie" to niezwykła opowieść o magicznym mieście. Franciszek Jaworski wydobył z historii swego miasta wyjątkowe a często zapomniane zdarzenia. Całości dopełniają dawne fotografie Lwowa - ulice, place, reprezentacyjne skwery i zwykłe zauki, pełne jego mieszkańców. Zatem czytajmy i patrzmy...

W przytłaczającej większości publikacji Lwów nazywany jest miastem kresowym. Nic bardziej błędnego, bowiem Lwi Gród miał w historii Polski wielkie znaczenie. Był, jest i pozostanie Wielką Bramą prowadzącą do (dawnych) Kresów Rzeczypospolitej i rzeczywiście nie sposób o Kresach mówić z pominięciem tego miasta. Jako miejsce ważne, a w niektórych dziesięcioleciach niezwykle istotne w historii kultury polskiej, Lwów wywierał wpływ zarówno na wschód, jak i na zachodnie obszary państwa. W okresie międzywojennym oddziaływanie to było wyjątkowe.

W drugiej już części cyklu autor opowiada o codzienności Lwowa. Zaprasza czytelników do wędrówki po miejscach, których często już nie ma, odwiedza ludzi, którzy przeminęli, a także przypomina fakty zapomniane z woli agresywnej propagandy uprawianej przez dziesięciolecia w PRL-u.

Damian Markowski z dokładnością badacza, ale i rozmachem godnym mistrza pióra kreśli dramatyczną historię walki o wielonarodowy Lwów, który po upadku monarchii austro-węgierskiej staje się krwawą areną sporów między wykluwającymi się organizmami państwowymi. Opierając się na solidnych naukowych źródłach, autor odtwarza przebieg wydarzeń dzień po dniu, pokazuje ich przyczyny oraz skutki, a także zastanawia się nad konfliktem pamięci wokół lwowskiego listopada.

Jeszcze 100 lat temu na lwowskich ulicach rozbrzmiewały polskie głosy. Dziś w mieście kojarzącym się z ostoją polskości jesteśmy tylko turystami.

Ta książka nie opowie o idealnym polskim mieście. To nie będzie sentymentalna wycieczka po wyidealizowanych lwowskich ulicach. To będzie podróż, podczas której poznamy prawdziwe oblicze miasta. Wybitnych naukowców zachwycających cały świat. Uzdolnionych pisarzy i artystów. Dzielnych lekarzy ratujących życie polskich profesorów w czasie II wojny światowej. Usłyszymy też o najczarniejszych momentach historii tego miasta. Bratobójczych walkach między Polakami a Ukraińcami, w których ginęli młodzi polscy patrioci. O pogromach Żydów, którzy nie chcieli stanąć po żadnej ze stron.

To książka o mieście, które bezpowrotnie zniknęło.

O ludziach je tworzących i o wydarzeniach, których było świadkiem. O utracie swojej małej ojczyzny. I tych, którzy zajęli ich miejsce. Komuniści nie chcieli o tym mówić, a Polacy powoli o tym zapominają. Historia polskiego Lwowa, który musi odnaleźć się w nowej, ukraińskiej już, rzeczywistości.

Szósty tom „Tamtego Lwowa” ukazał się po raz pierwszy w 1994 roku.

We wstępie Witold Szolginia pisał, że szósty i ostatni tom „Tamtego Lwowa” zatytułowałem niezbyt pomysłowo i nie za bardzo powabnie – po prostu Rozmaitości. Ten wybitny i uwielbiany przez tysiące czytelników piewca Lwowa pomylił się w tym zdaniu, aż dwa razy.

Szósty tom nie był ostatni, ukazały się przecież dwa kolejne, a podtytuł Rozmaitości niezwykle trafnie współgra z treścią książki. Każda z pięciu poprzednich części była poświęcona osobnym zagadnieniom: lwowskim krajobrazom, parkom, ulicom, placom, świątyniom, słynnym budynkom, pomnikom, a także mieszkańcom Lwowa, ich obyczajom, świątecznemu i codziennemu życiu.

W Rozmaitościach, autor sięgnął do tych wszystkich tematów, które nie pojawiły się w poprzednich książkach, i do tych wątków, które chciał uzupełnić.

W obecnym wydaniu skorygowano nieścisłości merytoryczne oraz dodano informacje, których autor nie mógł znać w czasie, gdy pisał tom. Tekst wzbogacono o przypisy i indeks osób. W książce jest ponad 150 ilustracji, jest też kilkadziesiąt nowych, niektóre są publikowane po raz pierwszy.

„Lwów w starej fotografii” to piękny i pełen nostalgii album o przedwojennym Lwowie – mieście bliskiemu sercu wielu Polaków. Na czarno-białych fotografiach odnajdujemy przedwojenne bezcenne zabytki, lwowskie ulice, Cmentarz Łyczakowski, gwar wielkomiejskiego życia – to wspaniała fotograficzna wędrówka po zawsze wiernym mieście. Album powstaje w serii książek miast Foto Retro i ma na celu przybliżenie minionych czasów i miejsc oraz utrwalenie archiwalnych materiałów fotograficznych. Książka opatrzona wstępem autorstwa Janusza Majewskiego wprowadzającym czytelnika w niezwykły klimat przedwojennego Lwowa.