Święta-nieświęta (zapomniany świat oficjalistów prywatnych) - rejon sokalski, XIX wiek - Marcin Niewalda

Przejmujące losy „białych niewolnic”, kobiet z najniższego szczebla hierarchii służby domowej. Tych, których w przedwojennej Polsce było najwięcej. Zatrudniane przez mieszczaństwo wiejskie dziewczęta zaczynały służbę mając często 15 lat. Nie miały prawa do urlopu i wypoczynku, pracowały od świtu do nocy za grosze.
Joanna Kuciel-Frydryszak zagląda do ich maleńkich pokoików w eleganckich kamienicach, przypatruje się, co robią, gdy mają wychodne, obserwuje je przy kuchennej pracy, współczuje, gdy muszą oddać swoje często nieślubne dzieci.

Praca dobrze wpisuje się w badania nad dziedzictwem kulturowym regionu. Autorkę cechują niezwykła akrybia filologiczna i dobry warsztat naukowy. Publikacja pracy, poza jej walorami poznawczymi, może przyczynić się do rozbudzenia zainteresowań przeszłością Daleszyc i okolic, zaowocować kolejnymi pracami.

Nigdy nie rodzi się byle kto... to autentyczna, pasjonująca historia rodziny, która przeżyła wszystkie dramaty XX wieku. Akcja rozgrywa się na czterech kontynentach i odzwierciedla dzieje tysięcy Polaków, którzy przeszli podobną drogę, nie stali się ofiarami, zachowali swoją godność. Książka chwyta za serce i czyta się ją jak fascynującą powieść. Autorka przemierza ponad 150 tys. km po to, by zebrać materiał i spotkać bohaterów. Od pełnego miłości domu na Kresach u schyłku XIX wieku, przez paryskie salony lat 30., międzywojenny Poznań i syberyjskie łagry - po samotny pokoik w domu opieki w Kanadzie czy Australię 1994 - całe życie przegląda się w pisarstwie Maliny Stahre-Godyckiej.

Saga rodu Bocheńskich jest pięknym uzupełnieniem opublikowanych nakładem Wydawnictwa Salwator listów o. Józefa Innocentego Marii Bocheńskiego do ojca. Fabuła sagi koncentruje się na mało dotąd poznanym okresie dzieciństwa i młodości przyszłego „mnicha w ostrogach", z podkreśleniem roli przodków i jego ziemiańskiej rodziny. Jednym z głównych narratorów opowieści jest autentyczna postać wuja Tadeusza Łosia, który relacjonował czwórce dzieci państwa Bocheńskich niezwykłe losy ich przodków. Ogromnym walorem powieści jest bez wątpienia bogaty materiał ikonograficzny.

Dzięki starym, oryginalnym fotografiom czytelnik wręcz przenosi się w czasie i widzi świat takim, jakim widział go przyszły dominikanin. Lektura książki jest z całą pewnością ucztą nie tylko dla znawców twórczości o. Bocheńskiego, ale także wszystkich miłośników historii.

Wielkie damy, patriotki, kolekcjonerki, filantropki, strażniczki ognisk domowych i tradycji, posażne córki magnatów, z biegiem lat zmieniające się w dostojne matrony – panie na kresowych włościach. Spoglądają na nas milcząco z portretów zdobiących ściany muzeów. Ich wspaniałe domostwa w Pietniczanach na Podolu, Szpanowie na Wołyniu, legendarnych Antoninach, Wierzchowni, Białej Cerkwi, Nieświeżu, Połoneczce i wielu innych malowniczych miejscach albo istnieją dziś tylko na fotografiach w sepii – zmiecione podmuchem rewolucji i wojen, albo pełnią całkiem inne funkcje, jakże dalekie od domowego zacisza. 

Niniejsza książka to barwne wspomnienia, których autorami są dwaj członkowie rodu Potockich: Franciszek (1877–1949) i Konstanty (1910–1988), ojciec i syn, bogato ilustrowane fotografiami z rodzinnego archiwum i własnoręcznymi rysunkami ostatniego ordynata teplickiego. Wśród mocy szczegółów z życia mieszkańców kresowej posiadłości na początku XX w., domowych przedstawień teatralnych i cyrkowych, urządzania pałacu i ogrodu, wycieczek, organizacji straży pożarnej, ulubionych koni, psów i… duchów, pojawia się niemal symboliczny obraz rejsu po Bohu...

"Polska zabudowa mieszkaniowa już w średniowieczu była zdecydowanie bardziej prymitywna niż zachodnioeuropejska. Jak pisze Hanna Zaremska, średniowieczne i późnośredniowieczne budownictwo mieszkalne było zwykle drewniane, chociaż rozwijało się też budownictwo ceglane, stawiano i murowane zamki. Przeważały domy niewielkie i skromne. Biskup Ratyzbony w 1475 r. relacjonował krytycznie swoją podróż: 'Nigdzie nie napotkaliśmy łóżka ni miejsca do odpoczynku na osobności, a wszystkim za sypialnię służyła podłoga świetlicy, ze skąpo wydzielaną słomą zamiast łoża. Spały też pospołu z nami młode cielęta, by im mróz nie uczynił krzywdy. Tak to wzbronione nam było miękkie posłanie i zaprawdę używaliśmy worów, jako żeśmy nie mieli płacht płóciennych'. Stopniowo średniowieczne ziemianki (a więc konstrukcje wziemne) dla chłopstwa zastąpiono jednoizbowymi lepiankami i chałupami o powierzchni 20-50 metrów kwadratowych, gdzie musiała się pomieścić cała rodzina. Ciepło zapewniało palenisko, a ponieważ domostwa te stanowiły nierzadko kurne chaty, więc dym zapełniał izbę i wydostawał się wszelkimi szczelinami. W izbie znajdował się piec do pieczenia chleba."