Pomniki Lwowa - Ryszard Jan Czarnowski

Ośmioksiąg Tamten Lwów autorstwa Witolda Szolgini to niezwykła opowieść o Lwowie. Jest to prawdopodobnie największa ilość stron napisana o Lwowie przez jednego człowieka. Należy zwrócić szczególną uwagę na słowo Tamten. Jest to bowiem opowieść o mieście którego już nie ma. Autor przeżył we Lwowie zaledwie 23 lata. Tamten Lwów zaczął pisać po ponad 40 latach od opuszczenia ukochanego miasta. Witold Szolginia posiadał ogromną wiedzę o Lwowie, jak napisał o nim Jerzy Janicki – jeden z jego najbliższych kolegów: „Absolutny rebe. Po papiesku nieomylny w sprawach lwowskich”.

Pomimo wielkiej ilości faktów lektura książek nie nuży. Narracja prowadzona jest lekko, wyczuwa się, że wyrosła z opowieści radiowej. Każda z książek poświęcona jest innemu zagadnieniu, a całość stanowi niezwykłą skarbnicę wiedzy o Lwowie.

Pierwszy tom opowieści o 200 miastach i miasteczkach kresowych. W książce zamieszczono 275 fotografii, które cudem przetrwały częstokroć zagładę ich pierwszych właścicieli, a indeks zawiera ponad 1300 nazwisk. Walorem tej książki jest to, co wyróżnia twórczość prof. Stanisława Nicieji - piękny literacki język, erudycja i potoczysta, sugestywna narracja dodatkowo okraszona bogatą ikonografią. Ostatni rozdział to epitafium dla Adama Hanuszkiewicza – lwowianina, genialnego aktora i reżysera.

Wędrówka po ziemi lwowskiej, dająca szansę ponownego zajrzenia do kilku wybranych miejscowości. Szlak łączy historię ze współczesnością. Zakrojony geograficznie od Oleska, miejsca narodzin króla Jana III Sobieskiego, poprzez Złoczów, Zadwórze, Pomorzany, Pieniaki stanowi fascynującą opowieść o historii, kulturze i życiu obwodu lwowskiego.

Ekskluzywny reprint wydania z 1925 roku, w naturalnej płóciennej oprawie, stylizowanej na "bedekery" z przełomu XIX i XX wieku to wycieczka po przedwojennym Lwowie i jego okolicy, z dołączonym kolorowym planem miasta z 1932 roku (Książnica-Atlas E.Romera). 

Jedyne takie miasto, jeden taki album…

Blisko 800 kolorowych ilustracji: fotografii, dokumentów, reprodukcji malarstwa i grafik, kredowy papier.

Żółkiew bliźniacza w założeniu do Zamościa stała się jednym z ważniejszych miejsc na mapie Rzeczypospolitej i zaczynem dla rodów, które tak trwale i znakomicie zapisały się w dziejach Najjaśniejszej. I choć wszędzie mamy do czynienia z martyrologią narodową, to tu jedynie jej ślady zauważamy w ubiegłym stuleciu. Choć inny wymiar nie zmniejsza grozy tych wydarzeń. Liczę zatem na życzliwą lekturę kolejnego tomiku z serii „Moje Kresy“.

Dlaczego warto sięgnąć po tę książkę?
Autorzy starali się skupić na najważniejszych wydarzeniach z historii Wilna, tematach zupełnie nieznanych, bądź zapomnianych. Jednocześnie obdarzyli swoją publikację bogatym wachlarzem ilustracji: fotografii, dokumentów, reprodukcji malarstwa i grafik. Jest to zatem pierwsze tak szerokie ujęcie dziejów Wilna zawarte w formie gawędy, dalekie od sztampy trudnych do przyjęcia opracowań naukowych pisanych ex cathedra.

Lwów – miasto, do którego słusznie przylgnęła nazwa „Tygiel narodów”. Często jednak zapominamy, że i wyznań religijnych. Chrześcijaństwo ma moc odmian, a trzy z nich szczególnie mocno zakorzeniły się we Lwowie, które skutkiem tego stało się miastem trzech katedr. I to do nich w tej księdze autor prowadzi.

Pamiętnik Jadwigi Rutkowskiej (prowadzony od 30 czerwca 1914 r. do 27 czerwca 1919 r.) nie zawiera szczegółowych opisów ważnych wydarzeń politycznych, kampanii wojennych czy bitew. Są o nich liczne wzmianki, ale raczej stanowią tło do opisu rzeczy pozornie mniej ważnych. Dowiadujemy się z nich wiele o życiu codziennym Polaków w ówczesnej Galicji, o problemach z egzystencją rodzin polskich żołnierzy walczących o niepodległości ojczyzny. Ojciec i brat autorki pamiętnika byli żołnierzami Legionów Polskich. Jadwiga wraz z matką, przyzwyczajone do wysokiej stopy życiowej dzięki posadzie urzędniczej Bolesława Rutkowskiego, musiały w warunkach wojennych borykać się z wieloma kłopotami materialnymi, zwłaszcza po śmierci ojca w 1916 r. Walki polsko-ukraińskie we Lwowie w listopadzie 1918 r. także ukazane są przede wszystkim przez pryzmat życia codziennego, trudności ze zdobyciem pożywienia i wody, zagrożenia życia. Dla Jadwigi Rutkowskiej i jej matki ogromnym problemem były losy ich brata i syna Stanisława Bożywoja, którego wojenne losy zaprowadziły aż do 4 Dywizji Strzelców, tworzonej na Kubaniu, a dowodzonej przez Lucjana Żeligowskiego. Jadwiga Rutkowska, mimo że młoda wiekiem, znajduje się w wirze ówczesnych trudnych i tragicznych konfliktów narodowych. Spora część jej wspomnień to jednak opisy dylematów szkolnych, kontaktów z koleżankami, zabaw, fascynacji kinem, nauką i sztuką, małych i większych kłopotów. To również świadectwo ówczesnej mentalności, sposobu wychowywania i kształtowania dzieci. Warunki wojenne zmuszały jednak Jadwigę do zachowań nad wiek dojrzałych. W wieku 16 lat zaczęła udzielać korepetycji, co istotnie wspomagało budżet domowy. Skądinąd wiemy przecież, że w wieku lat 18 zgłosiła się do Wojska Polskiego, żeby pracować jako sanitariuszka na froncie polsko-bolszewickim w 1920 r.

Wspomnienia Jadwigi Rutkowskiej są ilustrowane licznymi, w większości nigdy niepublikowanymi fotografiami, m.in. z życia codziennego żołnierzy Leglonów Polskich i z walk polsko-ukraińskich w Galicji w 1919 r.