Moje powojenne łagry - Teresa Pawłowska

W tomie XIII autor wyprawia się po raz pierwszy na Kresy Północno-Wschodnie na Grodzieńszczyznę. Przedstawia dzieje Grodna, poświęcając sporo uwagi królom, Stefanowi Batoremu i Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu, oraz wielkorządcom Antoniemu Tyzenhauzowi czy rodzinie O'Brienów de Lacych. Przywołuje też wybitnych twórców, którzy bądź urodzili się w Grodnie lub okolicy lub też przez jakiś czas tam przemieszkiwali, jak choćby Eliza Orzeszkowa, Władysław Syrokomla, Zofia Nałkowska, Nadzieja Drucka, Lejb Najdus czy Wiktor Woroszylski.
Tom ten zawiera również historię okolicznych miejscowości: Wołczyna, Czyżewicz, Janowa Podlaskiego (z biografią Wacława Kowalskiego aktora, słynnego Pawlaka z Samych swoich, w filmie polskim modelowego Kresowiaka). Autor przywołuje też historię Starych Wasiliszek wsi rodzinnej wybitnego polskiego pieśniarza, kompozytora i poety Czesława Niemena-Wydrzyckiego. Jest też historia Żołudka jednego z gniazd rodowych arystokratycznej rodziny książąt Światopełków-Czetwertyńskich oraz dramat ich życia w PRL-u, oraz Mostów, których historia związana jest ściśle z dziejami polskiego lotnictwa.
Stanisław Nicieja zamyka tom historią Druskiennik najsłynniejszego polskiego kurortu w północno-wschodniej Polsce, ulubionego miejsca pobytu marszałka Polski Józefa Piłsudskiego. Przypomina też historię jego związku z Eugenią Lewicką druskiennicką lekarką, wokół którego narosło wiele domysłów i plotek.

Celem analiz zamieszczonych w niniejszej książce jest rekonstrukcja obrazu Białorusinów Nowogródczyzny, jaki istniał w świadomości polskich elit w okresie międzywojennym, oraz wskazanie wartości poznawczej zrekonstruowanego obrazu dla zrozumienia postaw i zachowań Białorusinów, zarówno w latach 1918–1939, jak i w latach późniejszych, włączając w to dzień dzisiejszy. 

Między parafią a łagrem to tom wspomnień ks. Józefa Kuczyńskiego (1904-1982), kapłana diecezji łuckiej, duszpasterza katolików na Ukrainie i w Kazachstanie.

W swojej książce ks. Józef Kuczyński opisuje osobiste, często dramatyczne wspomnienia obejmujące okres wojny, podróże misyjne po Ukrainie, działalność duszpasterską w Kazachstanie, aresztowania, śledztwa i pobyty w łagrach oraz pracę w parafiach Podola.

Jest świadectwem heroicznej walki o utrzymanie wśród wiernych na Wschodzie przynależności do Kościoła oraz więzów z polskością.

Przedstawione losy mojej rodziny nie są zmyślone. Są prawdziwe, zgodne z faktami spisanymi w notatkach prawie dzień po dniu. Ojca, matkę i trzech synów wywieziono na Sybir tylko dlatego, że byli Polakami. 

Dzięki notatkom, dzienniczkom spisywanym prawie dzień po dniu przez ojca, matkę i synów, można opisać historię tragizmu rodzin w nieludzkim ustroju komunistycznym i na nieludzkiej ziemi.

Abba Ojcze! Przemyślenia sybiraka i tułacza to książka wyjątkowa. Autor - o. Łucjan Królikowski, franciszkanin - dzieli się w niej bowiem nie tylko swoją historią, ale i wiarą, która prowadzi do Boga, Ojca niebieskiego.

Do napisania tej książki sprowokowała go obecna sytuacja cywilizacji zachodniej, w której dostrzega powrót do pogaństwa. Sam będąc wojskowym, za wzór do naśladowania stawia swoich rodaków, wielkich duchowych rycerzy świętych polskich: Maksymiliana Kolbego, Jerzego Popiełuszkę, Faustynę Kowalską i Jana Pawła II, którzy uwierzyli w słowa wypowiedziane przez Jezusa: Odwagi! Jam zwyciężył świat. Tym właśnie jest ta książka świadectwem odwagi w życiu z Bogiem, naszym Ojcem, który zostawił nam Modlitwę Pańską niczym ponadczasową mapę. Trzymając się jej, nie zbłądzimy, tak jak przez wiele lat tułaczego życia nie zbłądził Autor, ani wielu innych, których historie przywołuje w niniejszej książce.

Trudno oderwać się od lektury tych wspomnień przywołujących pobyt Autora w sowieckich łagrach. Ksiądz Hermanowicz w latach 1948-1955 na własnej skórze doświadczył dobrodziejstw tego "raju" na ziemi. Autor w swej pełnej humoru gawędzie, może czasem gorzkiej jak piołun, stara się ukazać jasną stronę obozowego życia. Mówi więc o ludziach, ich słabościach i nadziei, która pozwalała w tym piekle na ziemi po prostu przetrwać.

Rzadki zapis losów kobiecych w świecie sowieckiego Gułagu.

Autorka, aresztowana w Wilnie, w wieku 22 lat skazana na 20 lat robót katorżniczych, przechodzi przez więzienie na Łukiszkach, potem moskiewskie Butyrki i Łubiankę, by trafić do łagru w Workucie. Opisuje kolejne piekielne kręgi życia obozowego, w którym musi wywalczyć swoje miejsce jako kobieta i – mimo wszystko – zdoła przeżyć.

Kontynuacja bestsellerowej publikacji Kołyma. Polacy w sowieckich łagrach za którą autor, Sebastian Warlikowski, otrzymał nagrodę „Historycznej książki roku 2019“.