Lwów – legenda zawsze wierna. Wydanie 2, zaktualizowane i rozszerzone - Ryszard Jan Czarnowski

Nie ma chyba przybysza który odwiedzając Krzemieniec, nie myślał o powrocie tutaj. Ale książka ta nie jest bynajmniej kolejnym przewodnikiem po miasteczku. Jest to me własne spojrzenie na zaginione dziś w licznych publikacjach Ateny Wołyńskie i prężną kolonię artystyczną. Na miejsca, ludzi, na wydarzenia, na codzienność tamtejszą i obecną. Bo choć Krzemieniec utracił swą różnorodność w wojennym tragicznym czasie to nadal stanowi perłę w niegdysiejszej koronie Rzeczypospolitej i powoli odżywa.

Opowieść o bogactwie życia codziennego XIX- i XX-wiecznego Lwowa. Próba przedstawienia żywego miasta i jego ludności, dotychczas często w opracowaniach pomijanej. Jej mentalność, wielokulturowość i relacje społeczne. Bogactwo architektury, postęp i rozwój. Książkę wzbogacają piękne, czasem wzruszające ilustracje, ukazujące pełną krasę tego niezwykłego miasta i jego mieszkańców.

Jaką tajemnicę kryje obraz Matki Bożej Łaskawej z Archikatedry Lwowskiej? Co łączy Cmentarz Orląt we Lwowie z Grobem Nieznanego Żołnierza? Jak zawiłe były dzieje Panoramy Racławickiej? Czy powstałaby Księga szkocka, gdyby nie zacięcie lwowskich matematyków, niemających nic wspólnego ze Szkocją? To zaledwie ułamek pytań, na które Autor odpowiada w tej książce.

Lwów to niezwykłe miasto, które przyciągało niebanalnych ludzi. W jego zaułkach można było spotkać wybitnego lekarza i księdza – Henryka Mosinga czy gwiazdę polskiego filmu i kabaretu – Eugeniusza Bodo. Dzieciństwo i młodość spędził w nim jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy, którego powieści zostały przetłumaczone na 41 języków, wizjoner przyszłości – Stanisław Lem. Nie zabrakło także lwowskich batiarów, groźnych przestępców, a nawet agentów…

Pamiętnik Jadwigi Rutkowskiej (prowadzony od 30 czerwca 1914 r. do 27 czerwca 1919 r.) nie zawiera szczegółowych opisów ważnych wydarzeń politycznych, kampanii wojennych czy bitew. Są o nich liczne wzmianki, ale raczej stanowią tło do opisu rzeczy pozornie mniej ważnych. Dowiadujemy się z nich wiele o życiu codziennym Polaków w ówczesnej Galicji, o problemach z egzystencją rodzin polskich żołnierzy walczących o niepodległości ojczyzny. Ojciec i brat autorki pamiętnika byli żołnierzami Legionów Polskich. Jadwiga wraz z matką, przyzwyczajone do wysokiej stopy życiowej dzięki posadzie urzędniczej Bolesława Rutkowskiego, musiały w warunkach wojennych borykać się z wieloma kłopotami materialnymi, zwłaszcza po śmierci ojca w 1916 r. Walki polsko-ukraińskie we Lwowie w listopadzie 1918 r. także ukazane są przede wszystkim przez pryzmat życia codziennego, trudności ze zdobyciem pożywienia i wody, zagrożenia życia. Dla Jadwigi Rutkowskiej i jej matki ogromnym problemem były losy ich brata i syna Stanisława Bożywoja, którego wojenne losy zaprowadziły aż do 4 Dywizji Strzelców, tworzonej na Kubaniu, a dowodzonej przez Lucjana Żeligowskiego. Jadwiga Rutkowska, mimo że młoda wiekiem, znajduje się w wirze ówczesnych trudnych i tragicznych konfliktów narodowych. Spora część jej wspomnień to jednak opisy dylematów szkolnych, kontaktów z koleżankami, zabaw, fascynacji kinem, nauką i sztuką, małych i większych kłopotów. To również świadectwo ówczesnej mentalności, sposobu wychowywania i kształtowania dzieci. Warunki wojenne zmuszały jednak Jadwigę do zachowań nad wiek dojrzałych. W wieku 16 lat zaczęła udzielać korepetycji, co istotnie wspomagało budżet domowy. Skądinąd wiemy przecież, że w wieku lat 18 zgłosiła się do Wojska Polskiego, żeby pracować jako sanitariuszka na froncie polsko-bolszewickim w 1920 r.

Wspomnienia Jadwigi Rutkowskiej są ilustrowane licznymi, w większości nigdy niepublikowanymi fotografiami, m.in. z życia codziennego żołnierzy Leglonów Polskich i z walk polsko-ukraińskich w Galicji w 1919 r.

Lwów jako jedno z najważniejszych miast Austro-Węgier i II Rzeczpospolitej doczekał się wielu opracowań historycznych, a także szczegółowych rozpraw na temat niektórych instytucji miejskich związanych z gospodarką komunalną. Tyle szczęścia nie miały natomiast lwowskie tramwaje. Niniejsza publikacja jest pierwszą tak obszerną próbą uporządkowania historii tego środka transportu, który na stałe wpisał się w krajobraz miasta.

Publikacja zawiera bogaty opis różnych aspektów działalności lwowskich przewoźników tramwajowych – od spraw organizacyjnych poprzez zagadnienia eksploatacyjne, handlowe, techniczne i personalne. Autorzy zwracają uwagę na to, że tramwaje lwowskie zajmowały szczególne miejsce w życiu codziennym mieszkańców miasta, trafiły także na karty dzieł literackich. W książce znalazły się anegdoty, sentymentalne wspomnienia związane z tramwajami oraz liczne ilustracje i cytaty z unikatowych źródeł, które oddają atmosferę Lwowa schyłku XIX wieku i pierwszej połowy XX wieku.

Najnowsza książka Adama Bajcara, geografa, obieżyświata, poligloty, publicysty i niezwykle utalentowanego rysownika. Autor zabiera czytelnika w podróż po rodzinnym Lwowie, przywołując jego genius loci w opowieściach o historii, kulturze i zabytkach bogato ilustrowanych autorskimi rysunkami, planami dzielnic a także reprodukcjami archiwalnych widokówek.