IPN

Publikacja ma ukazać powstanie wielkopolskie w jak najszerszej perspektywie, jego genezę lokując w wydarzeniach i procesach poprzedniego stulecia, a skutki w dziesięcioleciach po jego zwycięstwie. Obejmuje 15 tekstów przygotowanych przez badaczy zajmujących się tematyką zrywu wielkopolskiego oraz bogaty materiał ikonograficzny.

Powszechna Wystawa Krajowa została urządzona w Poznaniu w 1929 r., aby pokazać dorobek odrodzonej Rzeczypospolitej. Zgromadziła 4,5 miliona gości, a zaprezentowano na niej wszystkie gałęzie przemysłu, sztukę, kulturę i życie społeczne oraz dokonania polskiego rządu. Niniejsza edycja źródłowa prezentuje dokumenty, fotografie, rysunki i plany związane z jej organizacją, przebiegiem i likwidacją. Jednocześnie próbuje odtworzyć ówczesne nastroje, oddaje głos twórcom, gościom i fotografom.

Prezentowany tom został przygotowany z okazji setnej rocznicy zawarcia umowy polsko-ukraińskiej, nazywanej układem Piłsudski-Petlura. Zebrano w nim źródła przedstawiające przebieg poprzedzających to porozumienie negocjacji od ich rozpoczęcia w sierpniu 1919 r. aż do podpisania układu politycznego i towarzyszącej mu konwencji wojskowej.

Publikacja stanowi reprint oryginalnej, niemieckiej listy proskrypcyjnej z początku 1940 r., zawierającej nazwiska osób z terenu Polski przeznaczonych do natychmiastowego aresztowania. Reprint przygotowany na podstawie egzemplarza z zasobu
Oddziałowego Archiwum IPN w Katowicach sygn. IPN Ka 32/899 z uzupełnieniami z egzemplarza z zasobu Biblioteki Śląskiej w Katowicach sygn. II 849588, opatrzony krytycznym wstępem przygotowanym przez dr. hab. Grzegorz Bębnika.

Publikacja stanowi reprint oryginalnej, niemieckiej listy proskrypcyjnej z początku 1940 r., zawierającej nazwiska osób z terenu Polski przeznaczonych do natychmiastowego aresztowania. Reprint przygotowany na podstawie egzemplarza z zasobu
Oddziałowego Archiwum IPN w Katowicach sygn. IPN Ka 32/899 z uzupełnieniami z egzemplarza z zasobu Biblioteki Śląskiej w Katowicach sygn. II 849588, opatrzony krytycznym wstępem przygotowanym przez dr. hab. Grzegorz Bębnika.

Prezentowany album jest publikacją popularnonaukową opowiadającą nie tylko o przygotowaniu, przebiegu, charakterze Aktion Zamosc, ale i o nieplanowanych przez okupanta zjawiskach, które ona wywołała: organizowaniu pomocy dla wysiedlanej ludności Zamojszczyzny, podjęciu cywilnego i zbrojnego oporu w obronie Zamojszczyzny przez struktury Polskiego Państwa Podziemnego, jak też o powojennych próbach osądzenia zbrodni niemieckich na Zamojszczyźnie podjętych przez międzynarodowe i polskie sądownictwo. Integralną częścią tego obrazu jest los niemieckich osadników sprowadzonych na Zamojszczyznę w ramach budowania "bastionu niemieckości".

Album zawiera materiały ikonograficzne pozyskane podczas szerokiej kwerendy w archiwach i muzeach oraz od osób prywatnych. Wykorzystane zostały również źródła normatywne, w tym faksymile dokumentów, a także relacje osób, które były uczestnikami lub świadkami opisywanych wydarzeń.

Tom Stefan Wyszyński wobec opozycji i oporu społecznego 1945-1981 podejmuje ważne, do tej pory nieprzebadane zagadnienie stosunku księdza, biskupa, a następnie prymasa Stefana Wyszyńskiego do opozycji i wszelkich przejawów oporu społecznego. W tomie znalazły się artykuły kilkunastu historyków, politologów, dziennikarzy i teologów podejmujących tytułowe zagadnienie przy pomocy różnych aparatów badawczych. Autorzy tomu przebadali zagadnienie stosunku Stefana Wyszyńskiego do oporu społecznego w kompleksowy sposób, gdyż znajdują się w nim rozważania nie tylko na temat jego nauczania, ale również praktycznego działania, szczególnie w okresie pełnienia funkcji Prymasa Polski.

Album dotyczy 3. Brygady Armii Krajowej - oddziału Okręgu Wileńskiego liczącego na początku lipca 1944 r. około 600 żołnierzy, od września 1943 r. walczącego z jednostkami litewskimi i niemieckimi, zarówno policyjnymi, jak i wojskowymi. Po demobilizacji część żołnierzy kontynuowała walkę z najeźdźcami sowieckimi już na terenach Polski pojałtańskiej w szeregach 5. Brygady AK i 3. Brygady Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.

Książka zawiera dwanaście relacji osób deportowanych na Syberię z powiatu Bielsk Podlaski w latach 1940-1941. Ukazują one losy przedstawicieli wszystkich przedwojennych warstw społecznych dotkniętych represjami - ziemian, leśników, policjantów, kupców żydowskich, nauczycieli, rzemieślników, zamożnych i biednych chłopów. Katolików, prawosławnych, wyznawców religii mojżeszowej. Mikrohistoria tego regionu służy jako studium przypadku pokazujące losy obywateli II RP pod okupacją sowiecką.

Książka prezentuje wszystkie odnalezione i zinwentaryzowane na podstawie badań terenowych mogiły poległych oraz zmarłych z ran i chorób powstańców wielkopolskich wymienionych w publikacji W. Olszewskiego i Ł. Jastrząba Lista strat Powstania Wielkopolskiego od 27 grudnia 1918 roku do 8 marca 1920 roku (wyd. 2, Koszalin 2009).

Książka ks. dr. hab. Jana Pietrzykowskiego SDB (profesora UKSW, pracownika Instytutu Historycznego na Wydziale Nauk Historycznych i Społecznych) jest pierwszym całościowym ujęciem dziejów polskich salezjanów w latach okupacji. Autor ukazał w niej struktury i życie codzienne zgromadzenia zakonnego, proces przygotowywania do służby w Kościele kleryków i braci zakonnych, prowadzenie działalności wychowawczej i edukacyjnej wśród młodzieży, zaangażowanie w duszpasterstwo. Specyficzny dla tamtego okresu jest udział salezjanów w nauczaniu na tajnych kompletach i w innych formach pracy konspiracyjnej, a także w ratowaniu Żydów i pomocy dla najuboższych...

Teksty zebrane przez ks. dr. Adama Szota stanowią bardzo interesujące źródło do badań nad historią Polaków zamieszkałych na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej, które zostały zagarnięte przez Związek Sowiecki w wyniku agresji 17 września 1939 r. Mamy tu do czynienia z pamiętnikami osób, które w wyniku wojny trafiły do więzień i łagrów sowieckiej Rosji, a później w wyniku układu Sikorski-Majski opuściły "nieludzką ziemię" i przez Bliski Wschód dotarły do Europy. Ich wartością jest ukazanie podobieństwa losów tysięcy wygnańców, których cierpienie poznajemy szerzej dopiero w ostatnich czasach.

Album ukazuje losy żołnierzy formacji niepodległościowych działających po lipcu 1944 r. na Białostocczyźnie (AK-AKO-WiN oraz NOW-NSZ-NZW) za pomocą fotografii zachowanych w Archiwum IPN. Podzielony jest na dwie zasadnicze części. Pierwsza – „My jesteśmy z miast i wiosek polskich” – ukazuje podziemie niepodległościowe na Białostocczyźnie przez pryzmat poszczególnych organizacji i oddziałów. Część druga – „Między bohaterstwem a zdradą” – poświęcona jest losom wybranych żołnierzy podziemia. Obie części zawierają bogatą ikonografię uzupełnioną informacją historyczną – najczęściej w postaci biogramów. Całość poprzedzona jest wstępem, w którym scharakteryzowano organizacje niepodległościowe na Białostocczyźnie w latach 1944-1957.

Celem albumu jest upowszechnienie wiedzy o funkcjonowaniu Reichsgau Wartheland, w którym prowadzona była najbardziej rasistowska i bezwzględna polityka narodowościowa spośród wszystkich obszarów Polski bezpośrednio wcielonych do Niemiec. W książce za pomocą obszernych opisów i tysiąca fotografii przedstawiono dzieje Kraju Warty z perspektywy ludności polskiej, żydowskiej i niemieckiej.

W węgierskiej historii jest niewiele tak wyróżniających się, a jednocześnie mających wpływ na światowe dzieje wydarzeń, jak rewolucja 1956 r. Jeśli szukamy porównania, to najbliżej jej do Wiosny Ludów - w roku 1956 nieprzypadkowo podążano za wzorcem węgierskich walk o niepodległość z lat 1848-1849, legitymował on bowiem zbrojne starcia z ludźmi uosabiającymi rządy komunistyczne i oddziałami Armii Czerwonej. Sześćdziesiąt lat temu obywatele całego świata podziwiali bohaterską walkę narodu węgierskiego i żywo protestowali przeciw krwawemu tłumieniu rewolucji przez Związek Radziecki.

Poniesione ofiary nie poszły jednak na marne. Węgierska rewolucja ukazała Zachodowi prawdziwą twarz komunistycznej dyktatury i była jednym z pierwszych, ważnych etapów procesu, dzięki któremu nie tylko Węgrzy, ale także obywatele całej Europy Środkowej mogą dziś żyć w warunkach wolności i demokracji. Tym samym rok 1956 był widoczną klęską forsowanej przez komunistów ideologii, większość powstańców bowiem stanowili przedstawiciele najniższych warstw społecznych, robotnicy i młodzież.

Gyula Csics, którego dziennik z tamtego okresu czytelnik trzyma w rękach, w 1956 r. miał 12 lat, i choć sam nie brał udziału w walkach, stał się wiarygodnym kronikarzem ówczesnych wydarzeń. Kronika ta, dzięki swojej specyficznej perspektywie i narracji, ukazuje rewolucję w inny sposób i z odmiennego punktu widzenia niż inne opracowania dotyczące 1956 r.

Album Węgrowskie drogi do niepodległości ukazuje historię Węgrowa i powiatu węgrowskiego z okresu odzyskiwania niepodległości przez Polskę oraz lat II Rzeczypospolitej.

Album jest odpowiedzią na coraz większe zainteresowanie historią ujmowaną od strony rodziny, miejscowości, gminy, powiatu.

Książka przybliża Czytelnikowi wielkopolskie dążenia do odzyskania niepodległości przedstawiając w dwunastu artykułach najważniejsze etapy wydarzeń z lat 1918-1919: Sejm delegatów Polaków z wszystkich obszarów byłej Dzielnicy Pruskiej i skupisk Polaków mieszkających głębi Rzeszy Niemieckiej, charakterystyczne przykłady przejmowania władzy w wielkopolskich miasteczkach, walki zbrojne, w tym zdobycie lotniska na Ławicy i walki o granice. Podjęto też ważny wątek upamiętniania tych wydarzeń w II Rzeczypospolitej Polskiej i po wojnie i obecnie. Całość wzbogacają ciekawe fotografie.