Wielkie rody fabrykanckie Łodzi - Krzysztof Stefański

Miasto, którego nie ma, zostało wskrzeszone na kartach tego albumu. Zobaczmy, jak Łódź wyglądała dawniej, jak zmieniała się przez lata?

Stare Miasto, pełne zgiełku żydowskich kupców, bajkowy park Helenów i monumentalne synagogi ożywają na ponad 100 wyjątkowych zdjęciach. Aleja Kościuszki znów przemienia się w elegancką spacerową promenadę, na ulicy Głównej próżno szukać śladów Trasy W-Z, na Piotrkowskiej widać majestatyczne kamienice i niepozorne domy tkaczy. Na legendarnych schodach Dworca Kaliskiego kłębi się niecierpliwy tłum podróżnych, a zadbane skwery, otaczające Dworzec Fabryczny, wabią przechodniów zielenią.

Ujrzenie Łodzi, której nie ma jest możliwe. Wystarczy otworzyć ten album, żeby poczuć atmosferę miasta, którego codzienność wyznaczał rytm pracy tutejszych fabryk.

Łódź między wojnami to przewodnik, informator, książka adresowa prezentująca miasto w okresie dwudziestu jeden lat istnienia II Rzeczypospolitej, miasto, o którym angielski dziennikarz w połowie lat 20. XX wieku napisał: Jeśli ktoś chce zobaczyć przeszłość Polski, winien zwiedzić Kraków, teraźniejszość odzwierciedla Warszawa, przyszłość tego kraju – Łódź. Kolejne rozdziały publikacji prezentują poszczególne dziedziny życia miasta, m.in. architekturę, komunikację, oświatę, samorząd, handel. Książka zawiera ok. 250 fotografii, wśród których znajdują się zdjęcia do tej pory niepublikowane.

W drugim tomie książki Łódzki modernizm i inne nurty przedwojennego budownictwa autorka kontynuuje opis budownictwa i architektury łódzkiego modernizmu. Zajmuje się charakterystyką osiedli i obiektów mieszkalnych: kolonii mieszkalnych, kamienic wielkomiejskich, willi i domów miejskich. Interpretuje wartość artystyczną i znaczenie prezentowanych budynków, ich rolę w strukturze przestrzennej miasta.

Zapraszamy Państwa na spacer po Łodzi, jakiej już nie można zobaczyć: od końca II wojny światowej do końca Polski Ludowej. Na blisko 200 fotografiach czytelnik ujrzy zmieniające się miasto i jego mieszkańców (może sam odnajdzie siebie, albo znajomych?), powstające nowe budynki i te, których już nie ma. Wszystko to zatrzymane w kadrze Stefana Sztromajera. Mamy nadzieję, że spacer przygotowany przez Joannę Podolską dla jednych będzie sentymentalnym powrotem do czasów młodości, a dla młodszych czytelników ciekawą lekcją historii.

Prezentując czytelnikom drugi tom rodzinnych opowieści wysłuchanych w domach, gdzie inteligencka tradycja trwa dłużej lub krócej, gdzie jest mniej lub bardziej świadomie pielęgnowana, powtarzam podtytuł: Kreski do szkicu. Każda z tych opowieści odsłania jakiś indywidualny rys w ciągle szkicowanym (przez historyków, badaczy kultury, specjalistów od poszczególnych dziedzin wiedzy i sztuki) portrecie warstwy charakterystycznej dla polskich dziejów i w różnych okresach silniej lub słabiej te dzieje kształtującej.

Poszczególne "kreski" pochodzą z różnych lat okresu 1996-2017, co daje, jak sądzę, możliwość zobaczenia trwałych cech tradycji, a dokładniej (i skromniej) rzecz ujmując, potwierdzenia dzięki poznaniu osobistych świadectw tego, co o polskiej inteligencji wiemy od badaczy tej warstwy.