Naznaczone literą „P”. Polki jako robotnice przymusowe w III Rzeszy 1939-1945 - Sophie Hodorowicz Knab

Badania nad historią gospodarczą ziem polskich podczas pierwszej wojny światowej wciąż należą do rzadkości. Christian Westerhoff, niemiecki historyk, obecnie szef biblioteki historii najnowszej w Stuttgarcie, w swej dysertacji doktorskiej zmierzył się problemem wykorzystania przez niemieckiego okupanta rezerwuarów siły roboczej.

Przed wojną, która z założenia miała być krótka, brakowało planów długofalowego zagospodarowywania obszarów, jakie w wyniku działań wojennych mogły dostać się pod okupację tego czy innego państwa. Okupacja znacznych obszarów imperialnej Rosji postawiła więc Niemiecy i Austro-Węgry przed wyzwaniami, na które nie były przygotowane. W warunkach przedłużającej się wojny, dla odciętych przez brytyjską blokadę morską od rynków zamorskich Niemiec, kwestia włączenia do wysiłku wojennego obszarów okupowanych stała się kluczowa. Korzystano przy tym z różnych metod zachęt i nacisków.

Seksualność w trakcie zbrojnego konfliktu najczęściej sprowadza się do przemocy: masowych gwałtów, zniewolenia, naznaczania. Doświadczenie seksualnej pracy przymusowej w nazistowskim burdelu nadal pozostaje w sferze tabu. Przemilczany pozostaje sam fakt istnienia systemu kontrolowanego nierządu, przemilczane są jego ofiary. Przemilczany jest też okres powojenny – czas, w którym wojenny los kobiet równał się z grzechem kolaboracji, kobiet, którym publicznie golono głowy za intymne relacje z wrogiem.

Ta niezwykła książka powstała jako katalog wystawy funkcjonującej pod tym samym tytułem i dokumentującej pracę przymusową polskich obywateli na rzecz Trzeciej Rzeszy. Paradoksalnie publikacja ta, podejmując trudne tematy w stosunkach polsko-niemieckich, zbliża oba narody. Wprawdzie opowiada o dramatach milionów ludzi, ale nie po to, by oskarżać. To raczej próba uchronienia przed zapomnieniem.

W ostatnich trzech dziesięcioleciach polityka Republiki Federalnej Niemiec wobec wolnej już Polski była tyleż bezwzględna, co cyniczna. Prezydent prosi, co prawda, o wybaczenie, ale niemieckie mass media od dawna szydzą z Polaków, zakłamują prawdę o wojnie, relatywizują winę albo w ogóle zwalają ją na ofiary swej agresji.

Książka prof. Wojciecha Polaka i dr hab. Sylwii Galij-Skarbińskiej Zbrodnia i grabież. Jak Niemcy tuszują prawdę o sobie jest dramatyczną, miejscami aż wstrząsającą, panoramą trudnych relacji polsko-niemieckich po 1939 r. – aż do dziś.

Na końcu znajdziemy rozważania na temat perspektyw naszych sąsiedzkich relacji, które powinniśmy ułożyć na zasadach partnerskich. W tym jednak celu konieczne są rozmowy i rokowania w sprawach gospodarczych, politycznych i kulturalnych, w tym także kwestii reparacji wojennych, szerzenia w Niemczech nastrojów antypolskich, zabierania przez organy państwa niemieckiego dzieci polskim rodzicom, dyskryminacji polskich firm i przedsiębiorstw, sytuacji ludności polskiej za Odrą, w tym nieustannej odmowy nadania jej statusu mniejszości narodowej. Punktem wyjścia do uczciwego dialogu musi być jednak stan realny, a nie zakłamana iluzja. Ten punkt wyjścia znajdziemy właśnie w tej książce.

Książka wydana przez Fundacje "Polsko - Niemieckie Pojednanie" oraz Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego. Zgromadzone w niej wspomnienia i materiały ilustracyjne pochodzą ze zbiorów Fundacji "Polsko - Niemieckie Pojednanie". Relacja Stanisława Lady pochodzi z Archiwum Historii Mówionej Ośrodka KARTA i Domu Spotkań z Historią. Pozycja ta dotyczy przymusowej i niewolniczej pracy Polaków w Austrii w czasie II wojny światowej. W książce zawarto wspomnienia 18 autorów, które ukazują losy i życie codzienne w obozach i miejscach pracy przymusowej.

Szacuje się, że do pracy przymusowej w nazistowskich Niemczech wywieziono od miliona do półtora miliona dzieci z Polski i Związku Sowieckiego. Uznane za podludzi doświadczyły brutalnego traktowania w czasie deportacji oraz tragicznych warunków życia i pracy.

Musiały pracować na rzecz zarówno niemieckiej machiny wojennej, jak i całej gospodarki III Rzeszy. Zatrudniano je w warsztatach naprawczych Wehrmachtu i SS, przy rozbudowie infrastruktury, koszar, lotnisk czy umocnień, dla Organizacji Todta i Niemieckich Kolei Wschodnich, ale też w kopalniach, przemyśle, rolnictwie i rzemiośle, a nawet w charakterze służby w gospodarstwach domowych.

Autor opisuje udział władz wojskowych i cywilnych w organizacji wywózek i pracy przymusowej oraz podkreśla związek między pracą przymusową dzieci a polityką okupacyjną i germanizacyjną. Swoje ustalenia opiera na wieloletnich badaniach prowadzonych w niemieckich i zagranicznych archiwach. Szczególną uwagę poświęca relacjom samych ofiar, których dzieciństwo zostało naznaczone tragicznymi doświadczeniami deportacji i pracy przymusowej.

Palmiry – miejsce masowych hitlerowskich egzekucji polskich elit społecznych i intelektualnych. Trafiali tam ludzie uznani za „wrogów Rzeszy” i „politycznie niepewni” – osadzeni na Pawiaku i w więzieniu na Rakowieckiej, w areszcie śledczym na Daniłowiczowskiej, w celach siedziby gestapo w alei Szucha, typowani do zbiorowych ulicznych egzekucji, których nie dawało się utrzymać w tajemnicy.

W palmirskim lesie zatrzymywały się „budy” wyładowane ludźmi. Ofiarom krępowano ręce i zasłaniano oczy. Pędzono grupami na polanę i ustawiano nad wykopanymi dołami. Oddawano salwę z broni maszynowej, rannych dobijano kolejnymi strzałami. Często grzebano ludzi żywcem. Zapełnione doły Niemcy przysypywali ziemią, maskowali ściółką i sadzili młode sosny. Palmirska ziemia miała nigdy nie zdradzić swojej tajemnicy.

Jak Niemcy między grudniem 1939 roku a lipcem 1941 roku stworzyli małą fabrykę śmierci?

Po co leśniczy wbijali łuski pocisków w drzewa?

Czy komukolwiek udało się uciec z transportu do Palmir?

W jaki sposób skazani próbowali powiedzieć światu o zbrodni w Palmirach?

Dlaczego po dziś dzień ludzie bezskutecznie szukają tam swoich najbliższych?

Opowieść o miejscu, które nadal skrywa tajemnice. Opowieść, która przywraca pamięć ofiarom.

Porusza bardzo trudne tematy, dotyczące nie tylko obozów pracy i obozów koncentracyjnych utworzonych przez hitlerowców, ale również próbę rozliczenia się z przeszłością, tematy zadośćuczynienia i odszkodowań dla tych, którzy przeżyli to piekło i miejsc pamięci, będących tak ważnym elementem historii.

Ta książka to nie tylko wspomnienia, ale również przestroga, którą każdy powinien wziąć sobie do serca, by już nigdy nie ucierpiało tyle istnień ludzkich z powodu chorych aspiracji i żądzy władzy…

Hans Asperger był uznanym wiedeńskim psychiatrą, który w uniwersyteckiej klinice dziecięcej badał osoby z zaburzeniami umysłowymi. Brał również udział w nazistowskiej akcji mordowania niepełnosprawnych dzieci. Dbał o „higienę rasową” w III Rzeszy.

Reżim nazistowski sortował ludzi według rasy, religii i kondycji fizycznej. Nazistowscy psychiatrzy wybierali dzieci z różnymi zaburzeniami rozwoju, zwłaszcza z autyzmem. Asperger i jego koledzy starali się je „przekształcać” w produktywnych obywateli Rzeszy. Te, które uznali za nieuleczalne, wysyłano do kliniki Spiegelgrund, a następnie zabijano.

Dzieci Aspergera to przejmująca książka o tym, co człowiek może zrobić drugiemu – słabszemu. To również opowieść o człowieku wplątanym w morderczą ideologię i historia początków badań nad autyzmem, która zmusza do rozważań nad dziedzictwem hitlerowskiej nauki.

Autor poddaje wnikliwej analizie wypowiedzi niemieckich elit politycznych i umysłowych na temat Polski i Polaków, ukazując w ten sposób motywy i mechanizmy niemieckiej propagandy skierowanej przeciwko Polsce w okresie Republiki Weimarskiej i od przejęcia władzy przez Adolfa Hitlera do roku 1945.

Składająca się z trzech obszernych rozdziałów książka wykorzystuje liczne źródła, w tym przemówienia i dzienniki polityków i dyplomatów, zawiera także omówienie artykułów prasowych i niemieckiej kinematografii propagandowej.

Książka Woniak pokazuje panoramiczny obraz życia i przeżywania pracy przymusowej w stolicy Niemiec. Możemy się dowiedzieć, jak przebiegał zwykły dzień, zajrzeć do intymnych marzeń, uczuć, tęsknot za rodziną i ziemią rodzinną, potrzebą przeżyć religijnych; możemy poznać cierpienia i rodzące się miłości do współwięźniarek/współwięźniów.