Na ostatniej placówce - Elżbieta Dorożyńska z Zaleskich

Marianna i róże to rodzaj pamiętnika napisanego przez autorki na podstawie zachowanego archiwum rodziny Malinowskich i Jasieckich, osiadłych w Wielkim Księstwie Poznańskim na przełomie XIX i XX wieku, oraz różnych źródeł historycznych dotyczących tego okresu. Są to przede wszystkim dzieje ziemiańskiej rodziny, jej zwyczajów, tradycji, "spisane" przez Mariannę z Malinowskich Jasiecką dla jej dzieci. Opisy codziennego bytowania rodziny wiążą się jednak z wypadkami o szerszym zasięgu. M. Jasiecka wspomina wydarzenia, którymi żyła Wielkopolska w dobie panowania pruskiego. 

Niniejsza książka to barwne wspomnienia, których autorami są dwaj członkowie rodu Potockich: Franciszek (1877–1949) i Konstanty (1910–1988), ojciec i syn, bogato ilustrowane fotografiami z rodzinnego archiwum i własnoręcznymi rysunkami ostatniego ordynata teplickiego. Wśród mocy szczegółów z życia mieszkańców kresowej posiadłości na początku XX w., domowych przedstawień teatralnych i cyrkowych, urządzania pałacu i ogrodu, wycieczek, organizacji straży pożarnej, ulubionych koni, psów i… duchów, pojawia się niemal symboliczny obraz rejsu po Bohu...

Kornel Krzeczunowicz opowiada o swych korzeniach – rodzinach Krzeczunowiczów i Theodorowiczów, wywodzących się od pierwszego ormiańskiego wójta Stanisławowa Kirkora Der Awedykowicza. Sięgając do zamierzchłych czasów i dawnych legend, ukazuje przyczyny, dla których niegdyś Ormianie opuścili swą ojczyznę i osiedli na kresach Rzeczypospolitej. Wśród starych dokumentów poszukuje wzmianek o swych przodkach. Wiele uwagi poświęca autor oczywiście przełomowi wieków i początkom wieku XX, kiedy to spędzał młode lata w otoczeniu najbliższych w rodzinnych Bołszowcach i walczył na frontach I wojny światowej.

Na „Kroplę goryczy” składają się cztery opowieści o przedstawicielach kresowych rodów: Marii z Jordan-Rozwadowskich Górskiej, Michalinie z Woyniłłowiczów Horwattowej, rodzinie Stulgińskich oraz Zofi i z Hartinghów i Wincentym Wołodkowiczach. Ich domy – dwory i pałace położone na dawnych Kresach Wschodnich – oraz wznoszone przez nich świątynie po traktacie ryskim znalazły się poza granicami Rzeczypospolitej. Oni sami zmuszeni zostali do opuszczenia rodzinnych stron. Kim byli ci naznaczeni przez historię ludzie? Co po sobie zostawili? Czy tam, po wschodniej stronie granicy, nadal stoją ich kresowe rezydencje? A może nie ostał się nawet kamień na kamieniu? Ta książka to podróż w czasie i przestrzeni – piękna i pouczająca, niepozbawiona jednak tytułowej kropli goryczy.

Zamykam oczy i widzę… to ozdobiony rodzinnymi fotografiami pamiętnik Stanisława Cieńskiego (1898–1993), w którym opowiada on o codzienności i niezwykłych wydarzeniach z życia kresowego ziemianina.

W niniejszej książce oprócz dziejów rodziny Piorun-Sobieszczańskich, przedstawiono również skrócone zarysy dziejów rodzin skoligaconych z Sobieszczańskimi, a więc rodzin dziadków Autora: Świdzińskich, Łobaczewskich i Janiszewskich.

Autentyczna historia rodziny, która może zainteresować nie tylko genealogów i krewnych.

Literatura faktu w takim ujęciu, niezwykle sugestywna dzięki bezpośredniości opowieści i oszczędnemu, klarownemu stylowi, może okazać się bardziej wciągająca niż lektura niejednej sagi. Antoni i Jan Leopoldowie – ojciec i syn - opisują dzieje swojej rodziny oraz, fragmentarycznie, rodzin spokrewnionych – Mączyńskich, Romockich, Towarnickich, Kaczanowskich. W książce fakty z życia prywatnego przodków i potomków autorów przeplatają się z wydarzaniem dziejowymi w które się angażowali - perspektywa osobista miesza się z historyczną, przez co obie narracje zyskują szczególny koloryt. W pierwszej części informacje podano w porządku zapisu genealogicznego. Uzupełnione licznymi źródłami – fragmentami listów, reprintami, reprodukcjami obrazów i fotografii, odniesieniami do literatury przedmiotu, przytoczeniami dokumentów – są opracowaniem wzbogacającym czytelnika o wiedzę historyczną sięgającą 1807 roku. Osobną część stanowią wspomnienia Antoniego. Obejmują okres od 1919 roku do lat 60. XX w. Jest to subiektywny, nacechowany emocjonalnie zapis tamtych wydarzeń, obyczajów, świadectwo minionych czasów. We Wspomnieniach autor wychodzi poza konwencję kronikarskich notatek. W opisy bliskich mu osób i miejsc wplata detale i wrażenia. Dzieli się z czytelnikiem refleksjami o rzeczach i sprawach potocznych, osobistych (Radio, Ślub), pamięcią wydarzeń historycznych (Okres wojny i okupacji niemieckiej, Koniec wojny), zapisem ówczesnej świadomości społecznej (Stosunki społeczne, Żydzi).

Biały kruk, czyli dzieje jednego życia między Prypecią a Odrą to autobiografia Stefana Alwina, poznańskiego przyrodnika, w czasie okupacji związanego z z podbiłgorajskim Nadrzeczem. Z pewnością długo jeszcze czekałaby na wydanie, gdyby jej wydawca, Krzysztof Garbacz, przypadkiem nie natrafił w Biłgoraju na zbiór zdjęć z czasów wojny, przedstawiających między innymi proces suszenia ziół oraz owoców leśnych. Na jednej z fotografii widać młodego mężczyznę dźwigającego wór z ziołami. Zaintrygowany tymi zdjęciami, wydawca postanowił rozwiązać zagadkę dotyczącą losów ich pierwszego właściciela, którym okazał się ów człowiek z worem. Odkrywając coraz to bardziej interesujące szczegóły z jego życia, dotarł ostatecznie do jego najbliższej rodziny, dysponującej rękopisem niniejszej autobiografii.

Niezwykły pamiętnik polskiej podróżniczki

Bogatym życiorysem hrabiny Ewy Dzieduszyckiej można by obdzielić co najmniej kilka nietuzinkowych postaci. Miłośniczka górskich wędrówek, zapalona globtroterka i pisarka.

W czasach, kiedy wśród podróżników niewiele było kobiet, zwiedziła północną Afrykę, Indie, Palestynę, Grecję, Rumunię. To pierwsza Polka, która udokumentowała swoją podróż do Indii w formie książki (wydanej w 1912 roku). Europę miała w zasięgu ręki, jeździła na ważne przedstawienia do Lwowa i Wiednia czy wystawy do Paryża.

Jej wspomnienia to nie tylko reminiscencje z tych wojaży, trafne obserwacje obyczajowe i fascynujący dokument minionej epoki. To również barwna galeria sławnych postaci, a także ekscentrycznych członków jej najbliższej rodziny. Na kartach książki pojawiają się takie nazwiska jak: Tytus Chałubiński, Adam Asnyk, Sabała, Pawlikowscy, Sarah Bernhardt, Karol Estreicher czy Karol Brzozowski z egzotyczną żoną.

Ze sprawami dnia codziennego przeplatają się wielkie wydarzenia polityczne, zapis dawnych obyczajów, przenikliwe obserwacje i znakomite anegdoty – wszystko to składa się na porywającą biografię. Zarówno miłośnicy urokliwych opowieści rodzinnych, jak i czytelnicy zainteresowani historią będą zachwyceni.