Czwarta krucjata i złupienie Konstantynopolu - Jonathan Phillips

Brawurowa opowieść pełna intryg, zwrotów akcji i  niezwykłych postaci. Wyjątkowo aktualna historia starcia dwóch diametralnie różnych ale i podobnych cywilizacji – starcia, które trwa aż do dzisiaj: chrześcijaństwa i  islamu.

W 1498 roku Vasco da Gama wyrusza w najdłuższą i jedną z najważniejszych w historii wyprawę morską, której celem jest odnalezienie niezależnej od arabskich pośredników drogi do naturalnych bogactw Indii. Jednak krwistoczerwony znak krzyża na żaglach okrętów nie pozostawia wątpliwości, że cele wyprawy nie są czysto handlowe. Nigel Cliff w pasjonujący sposób pokazuje, że podróż da Gamy to w istocie zuchwała próba przełamania wielowiekowej dominacji muzułmańskiej  na Wschodzie i zdobycia tych terenów dla Europy, również dla jej kultury i religii. W czasie  tej ostatniej krucjaty, podczas której wrogami da Gamy okażą się też dziesiątkujące załogę choroby i sztormy, rozstrzygnie się los trzech kontynentów.

Oksfordzki historyk Peter Frankopan przedstawia nowe spojrzenie na przyczyny pierwszej krucjaty, która zapoczątkowała świętą wojnę.

W 1096 roku kwiat rycerstwa europejskiego ruszył wyzwalać Jerozolimę z rąk muzułmanów. Bezpośrednią przyczyną pierwszej krucjaty miało być przemówienie papieża Urbana II wygłoszone w Clermont. Co sprawiło, że zaczął nawoływać do świętej wojny, obiecując w zamian odpuszczenie grzechów? Peter Frankopan poszukuje odpowiedzi na te pytania nie tam, gdzie jego poprzednicy, ale w stolicy cesarstwa wschodniego, w Konstantynopolu. Przejrzyście przedstawia splot interesów politycznych cesarstwa i papiestwa, który doprowadził do świętej wojny.

Pierre Dubois (Petro de Bosco) był francuskim prawnikiem żyjącym na przełomie XIII i XIV w. Jego nazwisko łączone jest zazwyczaj z historią krucjat i prawa międzynarodowego. To przede wszystkim tym zagadnieniom poświęcony jest najbardziej znany spośród jego traktatów, O odzyskaniu Ziemi Świętej (De recuperatione Terrae Sanctae). Przedstawiony został w nim plan działań zmierzających do ponownego podbicia przez chrześcijan terenów utraconych na Wschodzie w drugiej połowie XIII w. Zawiera on również wskazówki dotyczące utworzenia w Europie swego rodzaju organizacji międzynarodowej, której głównym zadaniem byłoby utrzymanie pokoju między chrześcijanami. Na obie te kwestie Dubois spojrzał przez pryzmat interesów królestwa Francji i jego ówczesnego władcy, Filipa IV Pięknego (1285–1312). Takie ujęcie dominuje w całej twórczości tego autora, uważanego za jednego z najważniejszych propagatorów idei prymatu monarchii francuskiej w chrześcijańskim świecie na początku XIV w.

Studium Bruno Dumézila Chrześcijańskie korzenie Europy obejmuje całą Europę Zachodnią na przestrzeni trzech stuleci. Na podstawie obszernego materiału źródłowego autor stara się odpowiedzieć na pytanie, jak to się stało, że w VIII wieku w Europie istniała w istocie jedna religia – chrześcijaństwo – podczas gdy w chwili upadku cesarstwa rzymskiego (V wiek) chrześcijanie stanowili mniejszość. Autor polemizuje z tezą, że chrześcijaństwo zostało narzucone siłą: drobiazgowa analiza źródeł i mentalności tamtej epoki pozwala mu wypracować nowe ujęcie koncepcji wolności religijnej w czasach, kiedy przekonywanie i przymuszanie wcale nie musiały być przeciwstawnymi sposobami szerzenia chrześcijaństwa.

Celem książki jest ukazanie sytuacji żydów na chrześcijańskim i muzułmańskim Bliskim Wschodzie takiej, jaką w drugiej połowie XII wieku oglądał Beniamin z Tudeli podczas swej wędrówki, na tle jurydycznego uregulowania statusu ludności żydowskiej w prawodawstwie poszczególnych krajów. Rozprawa nie ma jednak charakteru czysto komparatystycznego; nie pretenduje do udzielenia odpowiedzi na pytanie, pod czyim panowaniem – chrześcijańskim czy muzułmańskim – żydom żyło się lepiej. Zmierza natomiast do wykazania prawdziwości tezy o istnieniu głębokiego rozdźwięku między literą prawa a jego nieskutecznością, zarówno na niekorzyść, jak i na korzyść ludności żydowskiej.

Relacje między zachodnią a islamską cywilizacją budzą obecnie zrozumiałe zainteresowanie. Dotyczy to również przeszłości, szczególnie okresu średniowiecza, kiedy dochodziło do pier- wszych spotkań, gdy kształtowały się schematy zachowań i przesądy istniejące do dziś. Literatura przedmiotu jest niezwykle bogata. Wydaje się jednak, że większość prac ujmuje ten temat nieco jednostronnie. Przeważają zdecydowanie opracowania, które ukazują polityczną historię chrześcijańsko-islamskiego konfliktu w epoce podbojów, rekonkwisty i krucjat. Nieco mniejszą wagę przywiązuje się do wzajemnego współżycia, wymiany kulturowej, dziedzictwa arabskiej nauki, percepcji islamu w Europie, ideologii krucjat i wysiłków misyjnych.

Nowatorskie spojrzenie na Konstantynopol w okresie wczesnobizantyńskim

Autorzy w barwny i intrygujący sposób przedstawiają dzieje Konstantynopola - Nowego Rzymu - od IV do pocz. VII wieku. Wykorzystując własne badania i najnowsze ustalenia archeologów i historyków, rzetelnie prezentują najważniejsze wydarzenia polityczne, zagadnienia społeczne, obyczajowe, ustrojowe, gospodarcze, topograficzne, kulturowe i religijne, związane z miastem i jego mieszkańcami. Opisują m.in. strukturę społeczną Nowego Rzymu, system władzy, życie dworskie, znaczenie Kościoła, działania i charakterystykę fakcji cyrkowych, problemy aprowizacyjne oraz wpływ klimatu na losy miasta. Ukazują także liczne rozrywki, w tym popularne wyścigi rydwanów w hipodromie, oraz najważniejsze dzieła architektury ówczesnego Konstantynopola. Na szczególną uwagę zasługuje część poświęcona kuchni bizantyńskiej.

Książka została wzbogacona kolorowymi ilustracjami, pokazującymi opisane miejsca i budowle we współczesnym Stambule.

Historia Krucjat to efekt wielkiej fascynacji brytyjskich uczonych wyprawami krzyżowymi w formie serii ilustrowanych historii. Jednocześnie jest to kompendium wiedzy na ten temat, zawierające szczegółowe mapy, kalendarium wydarzeń, bibliografię i indeks haseł. To pierwsza tak obszerna pozycja na ten temat, wzbogacona niezwykle cennym komentarzem muzułmańskim. Prawdziwa uczta nie tylko dla pasjonatów i wszystkich głodnych wiedzy, ale również dla poszukujących prawdy o wyprawach krzyżowych.

Ta bogato ilustrowana książka prezentuje Czytelnikowi interesującą, kompetentną i zrozumiałą historię krucjat, poczynając od czasu ogłoszenia pierwszej krucjaty w 1095 roku aż do dziedzictwa idei krucjatowych i ich wizerunku w naszych czasach. Napisana przez grupę najwybitniejszych uczonych zajmujących się krucjatami, przedstawia krucjaty odbywające się w wielu teatrach wojny. Książka zapoznaje nas z ideami apologetów, propagatorów i poetów, z percepcjami i motywacją samych krzyżowców, jak również z muzułmańską reakcją na świętą wojnę chrześcijan. Rzuca światło na godną uwagi architekturę i sztukę krucjatową, wprowadza w fascynującą historię zakonów rycerskich, takich jak templariusze i joannici. Dzieło z pewnością spodoba się każdemu czytelnikowi zainteresowanemu ideałami i historią wypraw krzyżowych.