Tradycje, obyczaje, małe ojczyzny

Książka Tomasza Bolanowskiego Architektura okupowanej Łodzi. Niemieckie plany przebudowy miasta przedstawia mniej znaną kartę historii Łodzi w czasie okupacji. Łódź miała się stać prawdziwym niemieckim miastem. Autor przedstawia plany, zamierzenia urbanistyczne i architektoniczne Niemców. Już w styczniu 1940 r. okupant prawie czterokrotnie powiększył administracyjne granice miasta, a w ciągu roku gotowy był Plan Gospodarczy Łodzi sporządzony przez prof. Walthera Bangerta z biura Alberta Speera. W październiku 1941 r. rozkazem Adolfa Hitlera Łódź została objęta ustawą o Neugestaltung deutscher Städte. Były to dokumenty umożliwiające jej kompleksową przebudowę.

Tak jak legendarnej Atlantydy, która zapadła się bezpowrotnie w głębie oceanu – dawnego Drohobycza, miasta Schulza i Wierzyńskiego, próżno teraz szukać na mapie czy w terenie. Przechowali go troskliwie w pamięci rozproszeni po świecie drohobyczanie. Andrzej Chciuk w swej "Atlantydzie" ukazał tamtych ludzi, tamte domy i ulice, żydowskie zaułki i powstające zagłębie naftowe, ale co najważniejsze – udało mu się uchwycić niepowtarzalną atmosferę przedwojennego wielokulturowego miasteczka na Kresach. Na ten portret Drohobycza składa się moc szczegółów, kolorów, a nawet zapachów. Tu słychać głosy dawnych jego mieszkańców. Tu tamten Drohobycz nadal tętni życiem.

Bogato ilustrowana książka Atlas legend Pawła Zycha, autora popularnych Bestiariuszy słowiańskich, rozpoczyna nowy cykl poświęcony polskim podaniom.

Podzielona na pięć części, przedstawia barwne historie z województw: śląskiego, opolskiego, dolnośląskiego, lubuskiego i wielkopolskiego. Autor nie tylko przytacza opowieści z poszczególnych miast i wiosek, lecz przenosi je także na mapy, odwzorowując opisywane postaci, miejskie uliczki i zabytki architektoniczne. Dzięki lekturze można się między innymi dowiedzieć, w którym mieście grasował afrozbójnik, skąd się wzięła nazwa Ząbkowice, gdzie kąsał prawampir, czym zaowocowało spotkanie Władysława Łokietka z drwalami w Puszczy Noteckiej oraz którędy przechodzi wrocławska upiorna procesja.

To wspaniała pozycja, która w zabawny i przystępny sposób pozwoli starszym i młodszym czytelnikom na lepsze poznanie polskich miejscowości i legend.

Atlas ukraińskich gwar nadsańskich stanowi swego rodzaju pomnik gwar, które po 1945-1947 r. zachowały się tylko w kilku wsiach w Polsce oraz w języku przesiedleńców (głównie na Ukrainie). Atlas z jednej strony pokazuje zasięgi poszczególnych wyrazów czy zjawisk fonetycznych i gramatycznych, z drugiej - dzięki mapom zbiorczym i podsumowaniu - stanowi swego rodzaju monografie gwary. Znaczenie "Atlasu" polega także na tym, że materiały zostały zebrane przez świetnego dialektologa - Stefana Hrabca w latach 1938-1939, a więc przed wysiedleniem większości nosicieli gwary.

Album przedstawia kolekcję fotografii autochromowych Tadeusza Rzący (1868-1928), prekursora fotografii barwnej w Polsce. Ten unikatowy zbiór ukazujący w kolorze świat początku wieku znajduje się w Muzeum Historii Fotografii w Krakowie. Tekst wstępu wprowadza czytelnika w historię fotografii autochromowej i dokonania Tadeusza Rzący, a interesującym kontrapunktem dla prezentowanych zdjęć jest wywiad z Adamem Bujakiem, który w archiwalnych fotografiach Rzący odnajduje wspólnotę spojrzenia na piękno małopolskiego krajobrazu i zabytki Krakowa.

W atrakcyjnie napisanej i bogato udokumentowanej rozprawie autor wyjaśnia czym (nie) jest autonomia, konkludując, że "autonomia terytorialna nie powinna być utożsamiana z separatyzmem, bowiem jest tym rozwiązaniem ustrojowym, które pozwala na pełniejszą demokratyzację i modernizację państwa". By zrozumieć dlaczego pojęcie to budzi skrajne emocje, warto sięgnąć po tę książkę, która jako pierwsza w Polsce rzeczowo i bez emocji opisuje czym jest autonomia.

Autor w czytelny i rzetelny sposób pokazując jak działa autonomia terytorialna w państwach europejskich, konfrontuje to z autonomicznym województwem śląskim oraz współczesnymi postulatami autonomii dla Śląska.

Budziak to niezwykły i prawie zupełnie w Polsce nieznany region południowo-zachodniej Ukrainy, sąsiadujący z Rumunią i Mołdawią. Zbiór tekstów młodych etnologów, którzy prowadzili tam badania terenowe, pozwala przyjrzeć się budziackiej mozaice kulturowej, zachodzącym tam procesom społecznym, przekształceniom tożsamości mieszkańców regionu. Autorzy piszą o bułgarskich przesiedleńcach, edukacji i tożsamości kulturowej mieszkańców regionu, pamięci i upamiętnianiu przesiedleń, relacjach między mniejszościami, a także o funkcjonowaniu języka.

W 2019 roku mija 300 lat, odkąd pierwsi Bambrzy przybyli do Wielkopolski – 1 sierpnia 1719 roku władze Poznania wydały dokument lokacyjny dla osadników spod Bambergu, którzy dotarli do wsi Luboń należącej wtedy do miasta. W ciągu następnych dziesięcioleci koloniści zamieszkali w kolejnych wsiach miejskich – w Dębcu, Boninie, Ratajach, Wildzie, Górczynie i Jeżycach. Byli katolikami – taki był warunek władz Poznania, które ich tu sprowadziły, by zasiedlić zrujnowane i wyludnione w wyniku wojen i klęsk wsie. O 300-letniej obecności Bambrów w Poznaniu i jego okolicach opowiada najnowszy tom „Kroniki Miasta Poznania”.

Barcelona Roberta Hughesa, autora znakomitego Rzymu, to fascynująca biografia najbardziej niehiszpańskiego z hiszpańskich miast. Hughes opisuje burzliwe dzieje stolicy Katalonii, opowiada o losach władców, magnatów, artystów, poetów, architektów żyjących i tworzących w tym mieście i oprowadza czytelnika po jego najciekawszych miejscach. Od Parku Güell i surrealistycznej świątyni Sagrada Família Gaudiego do postmodernistycznego klubu Torres de Àvila.

Berlin. Szalone lata dwudzieste, nocne życie i sztuka Berlin złotych lat dwudziestych. Światowa metropolia nowoczesnej nauki, techniki, kultury i sztuki! Opowieść o Berlinie w zawrotnym rytmie fokstrota i rewiowych popisów prowadzi przez szalone lata dwudzieste XX wieku i pokazuje miasto w różnych odsłonach.

Do książki dołączone są specjalne okulary pozwalające obejrzeć zdjęcia trójwymiarowe umieszczone w publikacji.

Początek XX wieku na trójwymiarowych zdjęciach Stanisława Wilhelma Lilpopa to album niezwykłych zdjęć Stanisława Wilhelma Lilpopa (1863-1930), potomka znanej warszawskiej rodziny przemysłowców, założyciela miasta-ogrodu Podkowa Leśna i ojca Anny Iwaszkiewiczowej. Był on prawdopodobnie pierwszym polskim fotografem wykonującym kolorowe zdjęcia w technice autochromu. Z całą pewnością jako pierwszy w Polsce (w 1909 roku) wprowadził kolor do fotografii stereoskopowej. W publikacji znalazło się ponad 200 fotografii z lat 1908-1930, z czego ponad 80 w technice 3D. Znakomite pod względem artystycznym zdjęcia są również cennym zapisem życia towarzyskiego Warszawy, polowań oraz podróży (w tym słynnej wyprawy Lilpopa do Afryki). Zdjęcia Lilpopa świadczą o niewątpliwym talencie i umiejętności fotograficznego postrzegania rzeczywistości. Stanowią ciekawy zbiór – wszechstronny i znakomity pod względem artystycznym, a jednocześnie są cennym dokumentem dającym wyobrażenie o codziennym życiu i wydarzeniach historycznych pierwszych dziesięcioleci XX wieku.

Co kryje się za białoruską fasadą, z której, wraz z upływem czasu, odpadają kolejne warstwy farby? Pójdźmy za przewodniczką, której reportaże zaprowadzą nas w konkretne miejsca i do ludzi spotkanych na drogach współczesnej Białorusi. Do dziś Białoruś jest mało znana polskiemu czytelnikowi i przez to trudna do zrozumienia. Wrażliwość autorki i jej odwaga pomagają odczytać zaszyfrowane komunikaty i drogowskazy, które pomagają zrozumieć. Czy to łatwa wędrówka? Czytelnik nie raz skonfrontuje się z rzeczywistością zdeformowaną przez kłamstwo. Jednak jeśli tylko zechce, wielokrotnie doświadczy piękna zrodzonego z tego, co prawdziwe - z ducha Białorusi. Mimo wszystko: żywego, mocnego i niezłomnego. Ta reporterska książka o Białorusi to zbiór opowieści o kraju, który jest "o rzut beretem", a o którym wiemy właściwie mniej niż o Australii. Hanna Kondratiuk od kilkunastu lat jeździ po Białorusi, omija szerokie trakty i zagląda na prowincję, szukając Białorusi na Białorusi. Ile tej Białorusi jest i jaka ona jest? O tym jest ta książka.

Wielopokoleniowe rodzinne wspomnienia, dwie wojny światowe, historie udokumentowane w kronikach kryminalnych, pijackie majaki, w których zaciera się granica między trudną rzeczywistością a niemniej ciężkim snem. Pasjonująca biografia Białowieży, ukazująca ludzką twarz najgłośniejszego lasu Europy.

Nowe wydanie albumu "Białowieża, carska rezydencja" podzielone jest na trzy rozdziały. W pierwszym znalazły się cudem odnalezione fotografie przygotowane przez Z. Karasika dla carskiej rodziny. Drugi - to wydobyte z archiwów obrazki pałacu, jego otoczenia i wizyt carskiej rodziny w Białowieży. Wreszcie trzeci rozdział, poświęcony białowieskiej drodze żelaznej, zawiera zdjęcia budynków kolejowych, wagonów carskiego pociągu i wnętrz salonek. Obecnie autorki przygotowały drugie wydanie albumu, poprawione i uzupełnione o nowe fakty, dokumenty i fotografie. Dodany został rozdział o carskich salonkach, którymi car wraz z rodziną dojeżdżał do Białowieży. Te zdjęcia także nigdy jeszcze nie były publikowane. Tekst wzbogacony został o wersję angielską.

Oryginalne i bogato ilustrowane spojrzenie na śląską kulturę przez pryzmat biblijnych opowieści. Książka stylizowana na starodruk, pokazuje piękny śląski świat i nie unika odpowiedzi na trudne pytania.

Wstęp autora: Ponboczek stworzył świat, ale dla człowieka zostawił jeszcze bardzo wiele do zrobienia. Dlatego wypełniając Ponboczkowe "czyńcie sobie ziemię poddaną" ludzie budują domy, odkrywają nieznane miejsca na ziemi, czy wynajdują nowe maszyny. Ja natomiast napisałem "Biblię Ślązoka".

Tematem kolejnego album z serii FOTO RETRO jest piękno górskiej przyrody, a dokładniej polskich Bieszczadów i ukraińskiej Czarnohory, ukazane w kadrze wyjątkowych zdjęć z kolekcji Narodowego Archiwum Cyfrowego. Dzięki tym unikalnym fotografiom możemy zaobserwować, jak na przestrzeni lat zmieniał się urokliwy krajobraz wokół Tarnicy, Wielkiej Rawki, czy Howerli.

Trzecia, najnowsza i zarazem ostatnia część niezwykle popularnych reportaży o Bieszczadach autorstwa Krzysztofa Potaczały. Zbiór ilustrowanych opowieści spiętych klamrą czasu lat 70., 80., a nawet sięgającą niekiedy nieco poza peerelowską rzeczywistość.