Dokumenty Kościoła

Autor książki analizuje wpływ wymienionej w tytule encykliki na sytuację Kościoła rzymskokatolickiego w Stanach Zjednoczonych Ameryki, w tym szczególnie na postrzeganie kwestii społecznej i problemów robotniczych przez głównych przedstawicieli duchowieństwa amerykańskiego. Zasadnicze pytania badawcze dotyczą kształtowania się w amerykańskim duchowieństwie wrażliwości na problemy społeczne przed wydaniem i po wydaniu encykliki (tj. przed i po 1891 r.) oraz jej wpływu na katolicką naukę społeczną w Stanach Zjednoczonych i ustawodawstwo federalne USA. Autor stawia tezę, że pod wpływem encykliki Rerum novarum, doszło do uformowania jednolitej myśli społecznej katolików w Stanach Zjednoczonych dostosowanej do realiów i specyfiki gospodarki i społeczeństwa amerykańskiego.

Rerum novarum, opublikowana 15 maja 1891 roku, jest jedną z najbardziej znanych papieskich encyklik. Była kamieniem węgielnym katolickiej nauki społecznej i odpowiedzią Kościoła na rosnące wpływy socjalizmu i komunizmu z jednej, a wielkiego kapitału z drugiej strony. Papież Leon XIII, zwany też papieżem robotników, wskazuje na rolę etyki w stosunkach społecznych. Wprowadza pojęcie solidaryzmu społecznego i wytycza koncepcję "trzeciej drogi" pomiędzy socjalizmem a kapitalizmem. Była punktem wyjścia encyklik Piusa XI (Quadragesimo anno), Pawła VI (Octogesimo anno) i Jana Pawła II (Centesimus annus). Pomimo upływu niemal półtora wieku od jej powstania, nie straciła na swojej aktualności.

W tej jednej z najsłynniejszych encyklik „ekonomicznych” papież Leon XIII odrzuca zasadę socjalistyczną, wedle której państwo powinno zagarnąć wszelką własność prywatną i zamienić ją w dobra publiczne, gdyż sprzeciwia się ona naturalnym prawom każdego człowieka, wykrzywia powołanie państwa i godzi w spokój i bezpieczeństwo publiczne. Postuluje, aby podstawą, na której należy oprzeć dobrobyt ludu, była nietykalność własności osobistej, a także by zaradzać złu przez pomoc i współdziałanie Kościoła

Prezentowana książka To warto wiedzieć – o prawie Koś­cioła w pytaniach i odpowiedziach ma na celu przybliżenie podstawowych praw i obowiązków wierzących, dotyczących codziennego ich życia, wzajemnych relacji i dyscypliny sakramentów. Stanowi zbiór korespondencji z Czytelnikami, zamieszczany na łamach dwutygodnika „Pielgrzym”. Książka zajmuje się kolejno tematyką poszczególnych sakramentów, od chrztu świętego do sakramentu małżeństwa w aspekcie prawno-duszpasterskim. Podejmuje też problematykę związaną z sakramentaliami, kultem relikwii, prawem karnym i administracyjnym Kościoła, a także procesami o stwierdzenie nieważności małżeństwa.

Z wielkim napięciem oczekiwano na publikację adhortacji Amoris laetitia. Liczono na to, że papież Franciszek zajmie jasne stanowisko w kwestiach najbardziej kontrowersyjnych, jak stosunek do osób rozwiedzionych żyjących w nowych związkach oraz do osób homoseksualnych. Tak się jednak nie stało, co więcej – dokument zaczął być interpretowany, w zależności od poglądów i oczekiwań, w sposób całkowicie różny. Profesor Kupczak przygląda się jednak nie samej adhortacji, ale poprzedzającym ją dwóm sesjom Synodu Biskupów (2014–2015), poświęconym rodzinie w Kościele i świecie współczesnym. To na nich rozgorzał spór nazwany przez autora „najgorętszym od czasu zakończenia Soboru Watykańskiego II”, dotyczący zwłaszcza etyki seksualnej i „nowej wrażliwości” Kościoła. Na ile temperatura sporu wynikała z siły skrajnych stanowisk, na ile zaś została podgrzana przez media? W jakim stopniu inspiracją dla toczonych dyskusji było stanowisko ojców synodu, w jakim natomiast presja kultury masowej i próba wymuszenia zmian obyczajowych? Wreszcie, czy rzeczywiście możemy mówić o rewolucyjności i przełomowości obecnego pontyfikatu, czy raczej o ciągłości i kontynuacji w teorii i praktyce Kościoła? Między innymi na te pytania odpowiada książka Źródła sporu o Amoris laetitia.