Żołnierze banici. Brygada Świętokrzyska Narodowych Sił Zbrojnych w Czechach w 1945 roku - Jiri Friedl

Brygada Świętokrzyska NSZ działająca na Kielecczyźnie toczyła walki z niemieckimi siłami okupacyjnymi oraz z grupami komunistycznymi, które uważała za współokupantów i forpocztę NKWD na ziemiach polskich. W styczniu 1945 r., gdy ruszył front wschodni, Brygada rozpoczęła marsz na zachód, wykorzystując chaos na zapleczu frontu. Od kilkudziesięciu lat trwają kontrowersje dotyczące walki oraz jej przemarszu na zachód. Z okazji 70. rocznicy powołania Brygady Świętokrzyskiej przypadającej w tym roku –prezentujemy album, złożony z fotografii i dokumentów (często dotychczas nieznanych). Ma to pozwolić przybliżyć  jej dzieje i wyrobić sobie samodzielny sąd na jej temat.

Książka podejmuje problem ludzi, których biografie wraz z pojawieniem się nowej sytuacji politycznej i społecznej są niejednoznaczne, tragiczne.

Książka jest poświęcona Tomaszowi Wójcikowi „Tarzanowi”, żołnierzowi ziemi świętokrzyskiej, który ma tylu zwolenników, co przeciwników. Mieszkańcy tych terenów spierają się w ocenie jego czynów, uczestnicy forów internetowych w kraju i na świecie nie ustają w dyskusjach o tej postaci.

3. Wileńska Brygada NZW, działająca na Białostocczyźnie w latach 1945-1946, miała kontynuować tradycje walk 3. Wileńskiej Brygady AK z okresu 1943-1944, zaś II szwadron 5. Wileńskiej Brygady AK z 1945 roku była etapem przejściowym pomiędzy obiema strukturami.

"Akcja pod Majerańcami była pierwsza większą potyczką 1. Wileńskiej Brygady AK ,,Juranda”. Została przeprowadzona 1 marca 1944 roku i podjęta była w celu zlikwidowania groźnej, dobrze uzbrojonej bandy rabunkowej, składającej się w większości z sowieckich kryminalistów, dowodzonych przez znanego z okrucieństwa i bezwzględności “Borodkę”

Pozycja Władysława Kołacińskiego „Żbika” ma charakter wspomnieniowy i przede wszystkim osobisty. Jako taka nie zawiera zatem ocen ogólnych stosunków panujących w polskim podziemiu niepodległościowym, nie rozważa koncepcji politycznych i organizacyjnych. Autor opisuje przede wszystkim to, co robił i co widział, przedstawia swą drogę do konspiracji, działalność w Narodowej Organizacji Wojskowej i NSZ. Opisuje liczne potyczki i walki z Niemcami, współpracę z oddziałami partyzanckimi AK i BCh, problemy z partyzantką komunistyczną, która dotychczas przedstawiana nam była jako „jedynie słuszna” a tu ukazane jest jej prawdziwe oblicze.

Pierwsza – nie licząc jednego opracowania z lat osiemdziesiątych – publikacja całościowo opisująca historię Narodowych Sił Zbrojnych, a przy tym niezwykle ciekawa książka, która odsłania zapomnianą kartę polskiej historii i jednocześnie ją odkłamuje. Młody autor książki, Michał Gniadek-Zieliński, podczas pisania korzystał z pomocy merytorycznej Leszka Żebrowskiego, uznanego autorytetu w dziedzinie Narodowych Sił Zbrojnych.

Było ich ok. 100 tys., tworzyli jedną z trzech największych organizacji wojskowych w okupowanej Polsce podczas II Wojny Światowej, chcieli budować Wielką Polskę od Zbrucza na wschodzie po Odrę na zachodzie, walczyli na równi z Niemcami i Sowietami, dokonali szeregu spektakularnych akcji bojowych, bili się w Powstaniu Warszawskim i Akcji „Burza”, część z nich wymaszerowała na Zachód w obliczu inwazji sowieckiej wyzwalając po drodze obóz koncentracyjny, ci którzy pozostali w Polsce byli zaciekle tępieni przez stalinowski reżim. O kim mowa? Oczywiście o Narodowych Siłach Zbrojnych. (…)

MONOGRAFIA NAUKOWA