Fundacja Zakłady Kórnickie

Druga część wspomnień Jadwigi z Działyńskich Zamoyskiej.

Jadwiga Zamoyska w domu rodzinnym i na emigracji - część 1 wspomnień.

"Życie Marii Zamoyskiej obfitowało w podróże. W swoich Wspomnieniach opisała choćby audiencje papieskie, w których brała udział w celu uzyskania poparcia głowy Kościoła dla stworzenia Szkoły Domowej Pracy Kobiet. Pierwsza z nich, którą odbyła w towarzystwie matki i brata, służyła również poinformowaniu papieża o sprawie polskiej i polityce zaborców. W wielu z opisywanych wypraw, tych odbywanych jako dziecko i jako osoba dorosła, towarzyszyła jej matka.

Zarówno Maria, jak i jej starszy brat nie weszli w związki małżeńskie; poświęcili się całkowicie pracom społecznym i patriotycznym. Pierwsze projekty oddania majątku na użytek narodu pojawiły się jeszcze przed wybuchem I wojny światowej i były niewątpliwie efektem wychowania w rodzinie, dla której walka o polskość stanowiła jeden z filarów aktywności. Do projektów stworzenia fundacji powrócono zaraz po wojnie. Gdy Polska odzyskała niepodległość, Zamoyscy mogli po ponad trzydziestu latach wygnania wrócić do swoich wielkopolskich dóbr. Marię nadal zajmowały sprawy Szkoły, działającej w Kuźnicach, podjęła się jednak odtworzenia jej również w Kórniku".

"Spór o Morskie Oko był - z jednej strony - konfliktem granicznym między Węgrami a Galicją, a - z drugiej - między właścicielami sąsiednich dóbr prywatnych, położonych po obu stronach granicy. Szczególnie nabrzmiewał on pod koniec XIX i na początku następnego stulecia, ale został ostatecznie rozstrzygnięty w pierwszej dekadzie XX wieku. Jego zalążek tkwił bowiem w średniowiecznym dokumencie, na który powoływali się po wiekach węgierscy sąsiedzi (...)

Najstarszą, ale jednocześnie fundamentalną, gdyż przedstawiającą szeroki wachlarz polskich argumentów w tym sporze, jest praca Oswalda Balzera, wydana na początku XX stulecia. Balzer jednak szerzej nie zajął się w niej ważną kwestią, mianowicie - przeciwdziałaniem polskich czynników społecznych i osób prywatnych uzurpacyjnym poczynaniom węgierskim, a odegrała ona istotną rolę. Trwający bowiem dwadzieścia lat opór (1882-1902) stawiany początkowo głównie przez Towarzystwo Tatrzańskie, a następnie także przez dwór zakopiański, mobilizujący w tej sprawie coraz szersze kręg polskiej opinii publicznej, udaremniał, na ile było to w ówczesnej sytuacji możliwe, dokonywanie nieodwracalnych zmian w status quo spornego terenu".