Higieniści. Z dziejów eugeniki - Maciej Zaremba Bielawski

Autorka analizuje przyczyny powstania eugeniki jako dziedziny myśli i czynu, zmierzającej już w starożytności greckiej do doskonalenia natury ludzkiej oraz powody, dla których w czasach nowożytnych, a zwłaszcza w XIX w., uzyskała niebywały rozwój oraz światowy sukces. Dobitnie wskazuje na jej rolę w kształtowaniu totalitaryzmu niemieckiego - nazizmu. W pełnej rozmachu książce prezentuje wiele nieznanych źródeł i zadziwiających zjawisk. Pisze też o eugenice polskiej i żydowskiej oraz paradoksach, w które zostały one uwikłane. Ponadto, dociekając istoty niemieckiego totalitaryzmu, autorka na kanwie rozważań nad eugeniką wyprowadza interesujące implikacje społecznopolityczne oraz antropologiczne, związane m.in. z faktem, że niemiecki totalitaryzm dążył - jak każdy inny system totalitarny - do stworzenia człowieka nowego typu, a w rzeczywistości człowieka "totalnie dyspozycyjnego", oddanego bez reszty wodzowi, a to znaczy także pozbawionego własnej osobowości.

W ostatnich trzech dziesięcioleciach polityka Republiki Federalnej Niemiec wobec wolnej już Polski była tyleż bezwzględna, co cyniczna. Prezydent prosi, co prawda, o wybaczenie, ale niemieckie mass media od dawna szydzą z Polaków, zakłamują prawdę o wojnie, relatywizują winę albo w ogóle zwalają ją na ofiary swej agresji.

Książka prof. Wojciecha Polaka i dr hab. Sylwii Galij-Skarbińskiej Zbrodnia i grabież. Jak Niemcy tuszują prawdę o sobie jest dramatyczną, miejscami aż wstrząsającą, panoramą trudnych relacji polsko-niemieckich po 1939 r. – aż do dziś.

Pseudonauka zwana eugeniką – zaistniała w wielu krajach w ostatnich latach XIX i na początku XX wieku. Najbardziej entuzjastycznie doktryna ta została przyjęta w Niemczech, gdzie stosowanie teorii eugenicznej spotkało się z wyjątkową przychylnością władz.

Była postrzegana jako odpowiedź na wszystkie pozornie nierozwiązywalne problemy zdrowotne i społeczne ludzkości i promowana jako substytut ortodoksyjnych przekonań religijnych. Program zrodzony z często sprzecznych opinii rozpoczął się, pod rządami nazistów, od przymusowej sterylizacji tysięcy obywateli Niemiec, następnie przekształcił się w masowe mordowanie najbardziej bezbronnej ludności, by ostatecznie ewoluować w obejmującą cały kontynent politykę eksterminacji tych, którzy nie pasowali do nazistowskiego wyobrażenia świata.

Postęp tej barbarzyńskiej polityki przeszedł kolejne etapy rozwoju. Od praktycznego zastosowania eutanazji przez organizację zwaną akcją T4 – i ośrodki zagłady, które ta instytucja zrodziła – po akcję „Reinhardt” i Holokaust. Jak to się stało? Jaki to miało wpływ na współczesne społeczeństwo? Jakie cechy i losy jednostek przyczyniły się do wprowadzenia tej morderczo nieludzkiej quasi-religii?

Hans Asperger był uznanym wiedeńskim psychiatrą, który w uniwersyteckiej klinice dziecięcej badał osoby z zaburzeniami umysłowymi. Brał również udział w nazistowskiej akcji mordowania niepełnosprawnych dzieci. Dbał o „higienę rasową” w III Rzeszy.

Reżim nazistowski sortował ludzi według rasy, religii i kondycji fizycznej. Nazistowscy psychiatrzy wybierali dzieci z różnymi zaburzeniami rozwoju, zwłaszcza z autyzmem. Asperger i jego koledzy starali się je „przekształcać” w produktywnych obywateli Rzeszy. Te, które uznali za nieuleczalne, wysyłano do kliniki Spiegelgrund, a następnie zabijano.

Dzieci Aspergera to przejmująca książka o tym, co człowiek może zrobić drugiemu – słabszemu. To również opowieść o człowieku wplątanym w morderczą ideologię i historia początków badań nad autyzmem, która zmusza do rozważań nad dziedzictwem hitlerowskiej nauki.

Książka przedstawia najczarniejszy scenariusz w dziejach medycyny - współudział lekarzy Trzeciej Rzeszy w zbrodniach nazistowskich. Stanowi wyczerpujący studium kluczowej roli, jaką odegrała znaczna część grona lekarskiego w polityce eksterminacji i tworzenia aryjskiej rasy nadludzi. Książka przedstawia najczarniejszy scenariusz w dziejach medycyny - współudział lekarzy Trzeciej Rzeszy w zbrodniach nazistowskich. Stanowi wyczerpujący studium kluczowej roli, jaką odegrała znaczna część grona lekarskiego w polityce eksterminacji i tworzenia aryjskiej rasy nadludzi. 

W latach 1939–1945 zabito w sumie około dwustu tysięcy Niemców. Sprawcy tych morderstw nazywali je „eutanazją”. Ofiary ginęły w komorach gazowych, były rozstrzeliwane, głodzone lub trute. Zabójcami byli naukowcy, lekarze, pielęgniarze, przedstawiciele wymiaru sprawiedliwości, policja, pracownicy instytucji ochrony zdrowia i pracy. Działali wpół jawnie, ale w centrum społeczeństwa. Ofiary były bezbronne.

Wysokie, jasnowłose i niebieskookie – tak miały wyglądać dzieci urodzone w Lebensbornie. Miały być „aryjskie”, zdrowe i pozbawione obciążeń dziedzicznych. Czyste ucieleśnienie ideału rasy, który narodowi socjaliści umieścili na swych sztandarach i który realizowali z okrutną konsekwencją. Lebensborn był ukochanym projektem Reichsführera SS, Heinricha Himmlera. To on w 1935 roku zlecił jego założenie, on kierował i podejmował decyzje. Z pomocą Lebensbornu „rasa aryjska” miała być pielęgnowana i powiększana, aby pewnego dnia przejąć panowanie nad światem. Dla tego gigantomańskiego celu naziści potrzebowali nie tylko większej liczby ludzi – potrzebowali również elity przywódczej, która miała się wywodzić między innymi z projektu Lebensborn.

„Dzieci Hitlera” to owoc siedemnastu lat pracy, w czasie której autorce udało się dotrzeć do stu trzydziestu, spośród wielu tysięcy, którzy przyszli na świat w domach Lebensbornu lub zostali przez tę organizację przekazani do rodzin zastępczych czy adopcyjnych.

Selektywne rozmnażanie wchodzi w skład polityki nazywanej niewinnie „kontrola urodzin”. Jednak gdy bliżej przyjrzeć się zjawisku eutanazji, współczesnej eugeniki, aborcji oraz in vitro, widzimy wyraźnie obecność cywilizacji śmierci, której owocami są zabójstwa już na poziomie zarodków.

Jak to się dzieje, że współczesna cywilizacja europejska akceptuje te same barbarzyńskie metody, których inspiracji należy szukać w nazistowskich obozach śmierci? Jak to możliwe, że za eliminowaniem słabszych, chorych czy niedoskonałych opowiada się prawodawstwo współczesnych demokratycznych państw, chociaż konsekwencje jego stosowania są identyczne, jak w państwie hitlerowskim?