Golgota kobiet. Relacje więźniarek Ravensbrück i innych obozów koncentracyjnych ze zbiorów Polskiego Instytutu Źródłowego w Lund - Zbigniew Stanuch

Książka „Rozstrzelani za uratowanie kobiety” przedstawia niezwykłe okoliczności jedynej po II wojnie potyczki między żołnierzami Wojska Polskiego i Armii Sowieckiej. Doszło do niej w 1947 roku w obronie kobiety, którą mąż wydał czerwonoarmistom. Za jej uratowanie Polacy zapłacili wyrokami śmierci i długotrwałym więzieniem.

Książka oparta jest na unikalnych, przez dziesiątki lat utajnionych dokumentach, relacjach świadków oraz własnych, długotrwałych ustaleniach. Autor, znany dziennikarz śledczy, Krzysztof M. Kaźmierczak poświęcił kilkanaście lat na zbadanie zagadkowych okoliczności zbrojnego starcia. Prasowymi publikacjami doprowadził już do przywrócenia pamięci o bohaterach, a teraz do rąk Czytelników oddaje niezwykłą historię, która nadaje się na sensacyjny film. Jej tropy wiodą do PRL-owskich i sowieckich służb specjalnych.

„Rozstrzelani za uratowanie kobiety” to książka napisana „żywym” językiem – w konwencji reporterskiej. Zaciekawi nie tylko osoby, które interesują tajemnice historii. To publikacja o ludziach w sytuacjach skrajnych, prawdziwej solidarności, ale też o okrutnej, bezlitosnej zbrodni. Autor przedstawia w niej nie tylko bohaterów, którzy nie doczekali się rehabilitacji, ale też morderców, którzy nigdy nie ponieśli kary. Większość faktów przedstawionych w książce dotąd nie była znana, a niektóre wątki cały czas okrywa tajemnica. To historia, która nie pozostawia obojętnym nikogo, kto ją pozna.

Historie kobiet z Gułagu.

Prawie wszystkie autorki wspomnień były aresztowane i więzione w latach 30-tych XX wieku. W swoich relacjach opowiadają o sobie, ale znacznie częściej o losach swych towarzyszy z więzień i obozów. To wspólne przeżywanie tragicznego losu, sprzeciw wobec bezdusznego systemu, niszczącego wspólnotę ludzi, jest źródłem wielkiej siły moralnej.

Potworna selekcja okresu stalinowskiego - pisze w swoich wspomnieniach Wiera Szulc - stworzyła, zdawałoby się, nowy gatunek ludzi: pokornych, odrętwiałych, pozbawionych inicjatywy, milczących. Dlatego trzeba, by nasi współcześni usłyszeli głos nielicznych ocalałych przedstawicieli pokolenia początku wieku, którzy zachowali do naszych czasów ideały prawdziwego człowieczeństwa, pomimo koszmaru niesprawiedliwego sądu, tortur i poniżenia, głodu i niewyobrażalnych wyrzeczeń.

Książka-świadectwo, jak „Inny świat Herlinga-Grudzinskiego, jak opowiadania Szałamowa, jak „Archipelag GUŁAG Sołżenicyna. To wstrząsające świadectwo nieludzkiego systemu, wypróbowanego na osławionych Sołowkach. To zarazem świadectwo ludzkiej godności, broniącej się nawet w takich warunkach przed upodleniem.

"Obozy pogardy" to wstrząsające studium okrucieństwa, w którym opisano losy Polaków zesłanych do obozów pracy na terytorium naszego kraju. W książce ukazano historię systemu represji, o której autor pisze: „Dziś żyje już niewielu ludzi, którzy byli więźniami obozów komunistycznych w Polsce. Kilka tysięcy. Może mniej. Odeszli koleją ludzkiego losu. Z tych, którzy żyją, wielu nie chce opowiadać o tym, co przeszli. Trwa w nich lęk“.

Więźniowie, którzy tu trafili, szybko orientowali się gdzie są, bo oprócz woni leśnej ściółki i żywicy, czuli coś jeszcze. Mdły odór palonych ciał. Fetor, który był nie do zniesienia. Zapach spalonego tłuszczu i włosów unosił się z niedalekiej górki i rozchodził po całej dolinie, a nawet dalej […]. Ogień na Górze Śmierci płonął stale, dniem i nocą.

Pustków – poligon SS i hitlerowski obóz pracy przymusowej utworzony w 1940 roku, pod Dębicą na Podkarpaciu, funkcjonował do lipca 1944 roku, także jako obóz jeniecki. Na pilnie strzeżonym poligonie SS- Truppenübungsplatz „Heidelager” testowano tajną broń rakietową V-1 i V-2. Ocenia się, że w obozach pracy Pustkowa łącznie życie straciło około 7000 Żydów, 5000 jeńców sowieckich i 3000 Polaków. Byli bici, głodzeni, zamęczani pracą, rozstrzeliwani. Jak twierdzili jego więźniowie – Pustków, to był taki Oświęcim, tylko w mniejszej skali.

Po zajęciu go przez oddziały 1. Frontu Ukraińskiego, w sierpniu 1944 roku, wykorzystany został jako obóz jeniecki dla 12 000–15 000 Niemców, Ślązaków, Kaszubów, z których około 3000 straciło tu życie. Przez wiele lat historia ta pozostawała mało znana. Teraz Autorka oddała głos jej świadkom.

Książka Witolda J. Chmielewskiego jest dobrze przygotowaną monografią, opisującą mało znany epizod losów polskich dzieci, którym udało się opuścić ZSRS wraz z armią generała Władysława Andersa, a które – poprzez Teheran i Persję – znalazły schronienie w Nowej Zelandii.