Golgota kobiet. Relacje więźniarek Ravensbrück i innych obozów koncentracyjnych ze zbiorów Polskiego Instytutu Źródłowego w Lund - Zbigniew Stanuch

Książka „Rozstrzelani za uratowanie kobiety” przedstawia niezwykłe okoliczności jedynej po II wojnie potyczki między żołnierzami Wojska Polskiego i Armii Sowieckiej. Doszło do niej w 1947 roku w obronie kobiety, którą mąż wydał czerwonoarmistom. Za jej uratowanie Polacy zapłacili wyrokami śmierci i długotrwałym więzieniem.

Książka oparta jest na unikalnych, przez dziesiątki lat utajnionych dokumentach, relacjach świadków oraz własnych, długotrwałych ustaleniach. Autor, znany dziennikarz śledczy, Krzysztof M. Kaźmierczak poświęcił kilkanaście lat na zbadanie zagadkowych okoliczności zbrojnego starcia. Prasowymi publikacjami doprowadził już do przywrócenia pamięci o bohaterach, a teraz do rąk Czytelników oddaje niezwykłą historię, która nadaje się na sensacyjny film. Jej tropy wiodą do PRL-owskich i sowieckich służb specjalnych.

„Rozstrzelani za uratowanie kobiety” to książka napisana „żywym” językiem – w konwencji reporterskiej. Zaciekawi nie tylko osoby, które interesują tajemnice historii. To publikacja o ludziach w sytuacjach skrajnych, prawdziwej solidarności, ale też o okrutnej, bezlitosnej zbrodni. Autor przedstawia w niej nie tylko bohaterów, którzy nie doczekali się rehabilitacji, ale też morderców, którzy nigdy nie ponieśli kary. Większość faktów przedstawionych w książce dotąd nie była znana, a niektóre wątki cały czas okrywa tajemnica. To historia, która nie pozostawia obojętnym nikogo, kto ją pozna.

Historie kobiet z Gułagu.

Prawie wszystkie autorki wspomnień były aresztowane i więzione w latach 30-tych XX wieku. W swoich relacjach opowiadają o sobie, ale znacznie częściej o losach swych towarzyszy z więzień i obozów. To wspólne przeżywanie tragicznego losu, sprzeciw wobec bezdusznego systemu, niszczącego wspólnotę ludzi, jest źródłem wielkiej siły moralnej.

Potworna selekcja okresu stalinowskiego - pisze w swoich wspomnieniach Wiera Szulc - stworzyła, zdawałoby się, nowy gatunek ludzi: pokornych, odrętwiałych, pozbawionych inicjatywy, milczących. Dlatego trzeba, by nasi współcześni usłyszeli głos nielicznych ocalałych przedstawicieli pokolenia początku wieku, którzy zachowali do naszych czasów ideały prawdziwego człowieczeństwa, pomimo koszmaru niesprawiedliwego sądu, tortur i poniżenia, głodu i niewyobrażalnych wyrzeczeń.

Książka-świadectwo, jak „Inny świat Herlinga-Grudzinskiego, jak opowiadania Szałamowa, jak „Archipelag GUŁAG Sołżenicyna. To wstrząsające świadectwo nieludzkiego systemu, wypróbowanego na osławionych Sołowkach. To zarazem świadectwo ludzkiej godności, broniącej się nawet w takich warunkach przed upodleniem.

Autorka wykazuje dalszą walkę o przekwalifikowanie niemieckiego obozu w Konstantynowie Łódzkim z przesiedleńczego na koncentracyjny.

Książka zatem zawiera liczne dokumenty niemieckie zdobyte w Państwowym Archiwum w Łodzi, liczne zdjęcia z rocznicowych spotkań byłych więźniów obozu oraz ich relacje udostępnione przez Jerzego Zielonkę z rejonu Kościana. Są też materiały dokumentalne oraz wspomnienia więźniów z innych terenów Wielkopolski, którzy przebywali w innych niemieckich obozach na terenie Łodzi w czasie trwania okupacji w latach 1939-1945, a także Polaków z Kresów, więzionych w obozie w Konstantynowie Łódzkim.

Monografia historyczna pt. "Obóz zagłady w Sobiborze 1942–1943" jest pierwszym w polskiej literaturze przedmiotu całościowym opracowaniem historii niemieckiego obozu masowej zagłady w Sobiborze. 

Największym walorem opracowania są wykorzystane relacje i wspomnienia złożone przez byłych więźniów obozu, członków ich rodzin, strażników obozowych oraz osób w różny sposób stykających się z opisywaną tragedią blisko 300 tys. morderstw dokonanych w Sobiborze przez Niemców. Sam temat, jak też wysoki poziom erudycyjny autora sprawiają, że książkę czyta się naprawdę z zapartym tchem. Rewiduje ona także w sposób znaczący dotychczasowy stan badań. Autorzy zajmujący się tą problematyką, zdaniem Bema, zaniżali liczbę ofiar Sobiboru, jak też liczbę osób, które przeżyły słynną „sobiborską ucieczkę”.

Stanisław Nogaj był dziennikarzem, działaczem niepodległościowym, powstańcom wielkopolskim i śląskim, porucznikiem WP. Dziennikarska relacja z Gusen powstała na podstawie ocalałych zapisków, precyzyjna w szczegółach, poraża ogromem zbrodni, okrucieństwa, wyzwolonego sadyzmu i "asortymentu" możliwych śmierci. Przeważająca część pamiętnika Nogaja z Gusen nigdy nie została opublikowana, książka zawiera wszystkie ocalałe zapisy Stanisława Nogaja z KL Gusen.