Baza leśnych ludzi - Zbigniew Zieliński

Skrywana historia drugiej wojny polsko-sowieckiej.

To zapomniana lecz prawdziwa wojna polsko-radziecka toczona przez „żołnierzy wyklętych”. Wbrew dość powszechnemu mniemaniu, podziemie poakowskie nie było zwalczane tylko przez wojska podległe polskim władzom komunistycznym, ale też przez oddziały nadesłane z Sowieckiego Sojuza: NKWD, Smiersz i NKGB. Z Sowietami walczyli ci sami ludzie, którzy wcześniej przeciwstawiali się Niemcom. To nie oni się zmienili, lecz nieprzyjaciel.

Napisana przez Polaka urodzonego i wychowanego na Nowogródczyźnie praca omawia narastający w latach 1943 i 1944 konflikt na tym obszarze między Armią Krajową a radziecką partyzantką. Historiografia rosyjska i białoruska głoszą tezę, że przyczyną tego konfliktu była realizowana przez Komendę Okręgu Nowogródzkiego Armii Krajowej polityka "dwóch wrogów".

Książka Jerzego Wójcika jest reportażem historycznym, opisującym działalność tzw. Patrolu Likwidacyjnego „Orzeł” wchodzącego w skład 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej na Sądecczyźnie. Akcja toczy się w latach 1943 -1947. Głównym bohaterem jest dowódca oddziału, kpr. Jan Wąchała ps. Łazik. Wsławił się wieloma spektakularnymi akcjami bojowymi przeciwko Niemcom, ubowcom, NKWD. Był znakomitym żołnierzem, znanym z celnego oka i swoistego partyzanckiego instynktu, który pozwalał mu wychodzić cało z beznadziejnych, zdawałoby się, sytuacji. Ludzie podziwiali go i jednocześnie panicznie się go bali. W jego postępowaniu mieszał się bowiem szlachetny etos rycerskiego akowca z żądzą krwawej zemsty. Bywał też zwyczajnym, okrutnym bandytą, wykorzystującym emblemat AK do prywatnych celów.