Dziennik 1882-1886 - Bronisław Piłsudski

Z tej pracy jednoznacznie wynika, że biografia Piłsudskiego została sfałszowana w czasie jego dyktatury. Badając źródła i materiały źródłowe oraz konfrontując je z oficjalną propagandą, wmawianą nam w III RP zdecydowanie stwierdzam, że wizerunek propagandowy Józefa Piłsudskiego diametralnie odbiega od rzeczywistości wynikającej z materiałów źródłowych (Tomasz Ciołkowski)

Maria z Koplewskich, primo voto Juszkiewicz, Piłsudska, urodziwa, energiczna i pociągająca kobieta, była pierwszą żoną marszałka. Nazywano ją „Piękną Panią”.

Los obdarzył Marię nie tylko szczęśliwym dzieciństwem, ale też urodą i niepospolitą odwagą. Wczesne małżeństwo nie przyniosło Marii szczęścia, a młody wiek i zaangażowanie w pracę konspiracyjną spowodowało, że związek ten rozpadł się szybko. Zmuszona przez carskie władze do ponownego osiedlenia w Wilnie zajęła się wychowaniem córki i… konspiracją.

Pod koniec lat dziewięćdziesiątych dziewiętnastego wieku w Wilnie Maria poznała dwóch niepospolitych mężczyzn. Byli to Roman Dmowski i Józef Piłsudski. Poróżniła ich rywalizacja o względy „Pięknej Pani”. Wciąż jeszcze formalnie zamężna Maria wybrała Józefa. Przeżyła wiele szczęśliwych i podniosłych chwil, ale też wiele rozczarowań, w tym to największe – mężem, który opuszczając Kraków, opuścił też i Marię.

Pierwsza opowieść biograficzna o niezwykłym bracie Marszałka, starszym o rok Bronisławie.

Skazany w Petersburgu na śmierć za udział w próbie zamachu na cara, zesłany po złagodzeniu wyroku na Sachalin, odkrył w sobie pasję etnografa. Fascynowali go Ajnowie, tajemniczego pochodzenia, zagrożeni wymarciem autochtoni wyspy. Badał ich kulturę i obyczaje, stał się także ich obrońcą. Przyjęty do klanu, poślubił młodą Ajnuskę, miał z nią dwoje dzieci... Autor książki w barwny i przystępny sposób przypomina go w stulecie śmierci nie tylko jako wybitnego uczonego, lecz także jako przyjaciela ludzi, marzyciela i rozbitka duchowego, samotnika, któremu życie poskąpiło szczęścia.