Kultura i sztuka

W utrwalaniu i popularyzowaniu pamięci o dawnych Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej centralną rolę odgrywają fotografie archiwalne, bez których poznawanie tej części polskiego dziedzictwa kulturowego byłoby praktycznie niemożliwe. Fototeka Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Jagiellońskiego przechowuje ponad dwa tysiące odbitek, ukazujących dzieła sztuki z tamtych terenów. Książka prezentuje najcenniejszy fragment tego zasobu: osiemdziesiąt fotografii powstałych w XIX wieku, mogących zatem uchodzić za „inkunabuły" polskiej fotografii dokumentacyjnej.

Kolejny publikowany w serii Dominikańskiego Instytutu Historycznego zbiór studiów zawiera ponad 40 artykułów na temat zagadnień związanych z krakowskim kościołem pw. św. Trójcy i związanym z nim konwentem dominikańskim. To pierwszy z tego zakresu interdyscyplinarny tom studiów; dominują w nim zagadnienia historyczno-artystyczne, artykuły podejmują jednak również problematykę architektoniczną, archeologiczną i konserwatorską.

Niniejsza publikacja zawiera szkic poświęcony historii literatury polskiej na dawnych Kresach Południowych Rzeczypospolitej, a dziś Ukrainie, oraz współczesne fotografie pomników i tablic pisarzy z tego terenu, które przetrwały do czasów obecnych, a także zostały ufundowane w ostatnich latach.

Bogaty materiał źródłowy, z którego korzystał autor dr Andrzej Karczmarzewski, jak i niezwykły zbiór reprodukowanych fotografii, pozwalają wierzyć, że książka stanowi próbę podsumowania wiedzy etnograficznej na temat Łemków i Łemkowszczyzny. 

We Lwowie przedwojennym było ponad 40 kościołów. Dziś większość jest cerkwiami lub straciły funkcje sakralne. Autor opisuje szczegółowo siedem najważniejszych świątyń trzech obrządków katolickich: rzymskiego, unickiego i ormiańskiego. Podobna sytuacja dotyczy pomników. Po 1945 r. przetrwało zaledwie kilka. Jakie były, gdzie stały, kogo przedstawiały możemy przeczytać w 3 tomie. Znajdziemy tu też szczegółowy opis czterech ważnych obiektów publicznych, w tym gmachu Teatru Wielkiego z niezwykle symboliczną dekoracją fasady i wspaniałą kurtyną Henryka Siemiradzkiego.
Książka została zilustrowana ponad 60 zdjęciami i rycinami.

Autorka położyła nacisk na przedstawienie koncepcji Stanisława Witkiewicza i ukazanie jej na tle prądów ogólnoeuropejskich. Całość obrazu podtatrzańskiego ośrodka kulturalnego dopełniają dzieje lokalnej prasy. Zakopane zyskało niezwykłą wprost pozycję nie tylko w polskiej kulturze, ale także w naszej zbiorowej świadomości. Po dziś dzień wszystko, co zakopiańskie budzi ciepłe uczucia u dużej części Polaków. Przyczyniła się do tego z pewnością złota era w dziejach Zakopanego, którą stara się przedstawić właśnie niniejsza praca, a także mit, który się wówczas narodził, wielokrotnie na kartach książki przywoływany.

Pamięć ludzka jest zawodna. Jakże często tkwi w niej zaledwie zarys spektaklu, który nas niegdyś fascynował, nikłe wrażenie, że oglądaliśmy przed laty widowisko znakomite. Gdyby tak spróbować wydobyć z zapomnienia najwybitniejsze zjawiska Teatru Telewizji, nie wszystkie oczywiście, ale przynajmniej część, tę najbardziej znaczącą, spróbować szczegółowo opisać niektóre spektakle, przypomnieć znakomite aktorskie kreacje...

teatr@ziemia.niebo to opowieść o polskim zespole teatralnym, który odbywa tourne po Włoszech, Francji i Czechach, a kończy je występując w kościele franciszkańskim w Harmężach pod Oświęcimiem. Teatr spotykają dramatyczne przygody. Uczestnicy wyprawy zderzają się z bardzo różnym traktowaniem teatru, od epatowania erotyką, poprzez wykorzystywanie sceny dla agitacji politycznej, aż do posługiwania się teatrem celem duchowego kształtowania widzów. Sami zadają sobie pytania i uczestniczą w dyskusjach: Co stało się z teatrem w XXI wieku? Jaki teatr jest potrzebny dziś?

Ikony to szczególna i fascynująca forma sztuki sakralnej. To obrazy malowane na drewnie, zachwycające bogactwem barw i misternie wykończone, przedstawiają postacie świętych, sceny z ich życia, motywy biblijne lub liturgiczno-symboliczne.

W książce opisano nie tylko historię i znaczenie ikon dla Kościołów wschodnich, ale także technikę ich malowania. Autor – kierownik pracowni ikonograficznej w Londynie – podaje krok po kroku instrukcje tworzenia ikon, od ustalenia wstępnej kompozycji po nakładanie warstw pigmentów. Doradza, jakich używać materiałów, jak przygotować drewno, nakładać klej i farby. Omawia też szczegółowo metody złocenia na mikstion i na asyst. Podpowiada, jak malować temperą na bazie jajka. Uczy malowania postaci świętych, pejzaży w tle i stosowania kilku różnych perspektyw, które w ikonach mają wymiar symboliczny.

Pisanie ikon nie jest sztuką schematyczną. Łączy czystość formy i bogactwo kolorystyki, rzetelność i kreatywność. Wciela miłość, by poprzez piękno zwrócić wzrok ku temu, co boskie. Po co, a przede wszystkim, jak dziś pisać ikony?

Ta książka odkrywa tajemnice ikon i krok po kroku uczy technik ich pisania: od przygotowania deski, poprzez rysunek, złocenie, mieszanie farb i warstwowe nakładanie, aż po wykonanie napisów i werniksowanie. Świetnie zilustrowana, posłuży zarówno nowicjuszom, jak i pasjonatom pisania ikon.

Książka Ubiór kobiecy i jego tajemnice... – to bogato ilustrowana, fascynująca podróż do świata dawnej mody, widzianej od strony ówczesnej estetyki i kunsztu technicznego wykonania, na który składał się odpowiedni surowiec, struktura materiału oraz krój. Zilustrowane i szczegółowo omówione w książce stroje, noszone od końca XVIII stulecia do schyłku lat 20. XX wieku, zdradzają szereg intrygujących szczegółów, również tych ukrytych wewnątrz stroju, po lewej stronie.

Książka obejmuje okres od Wielkiej Rewolucji Francuskiej do wybuchu I wojny światowej i ukazuje, jak żyły elity ówczesnego społeczeństwa. Przedstawia modę europejską, ale również sposób jej recepcji na ziemiach polskich. Autorki piszą o sukniach, fryzurach, dodatkach oraz o ich powiązaniach z zachowaniem, kodami towarzyskimi, moralnością, erotyką i polityką. Cytują XIX-wieczną prasę światową i pamiętniki polskich arystokratek.

W przedstawionej publikacji zamieszczono artykuły prezentujące problematykę związaną z szerokim rozumieniem śmierci i umierania w bardzo rozległym czasie historycznym. Właściwie prace te zawierają doniesienia z historii epok najdawniejszych po czasy obecne. [...] Dotyczą one dociekań w aspekcie społecznym, religijnym, a także niekiedy politycznym i psychologicznym. [...] znajdujemy tu studia podejmujące problematykę śmierci w kontekście kulturowo­ obyczajowym, a można jeszcze dodać - wykorzystujące aparat badawczy szeroko rozumianej humanistyki.

W dziejach narodu polskiego niezmiernie ważną rolę odegrali Polacy zamieszkali na Kresach byłej Rzeczypospolitej szlacheckiej i państwa polskiego w okresie międzywojennym. Tworząc silne ośrodki narodowej kultury, przyczyniając się do ich rozwoju gospodarczego, angażując się w wydarzenia polityczne, nie tylko wznosili swój wkład we wzmacnianie pozycji narodu, lecz także zmieniali definicję polskości przez nadanie jej kresowego kolorytu, nasiąkniętego miejscową kulturą, obyczajem, językiem narodów będących ich odwiecznymi mieszkańcami.

Niektóre słowa żyją wiecznie, niektóre giną śmiercią nagłą i niewyjaśnioną, jedne wstydliwie wychodzą z mody, drugie wspominamy z nostalgią. Zapomniane słowa to słowniczek wyrażeń archaicznych, mało znanych, niemodnych, wyrzuconych z pamięci, znikających z codziennego języka. To także wielobarwny zbiór osobistych skojarzeń, anegdot, refleksji i wspomnień znanych pisarzy, wybitnych naukowców, uznanych artystów. Bezcenny sztambuch dla wszystkich, dla których język jest naturalnym środowiskiem myślenia i działania.

Nowy album poświęcony twórczości Zdzisława Beksińskiego to kompendium wiedzy o tym niezwykłym artyście. Znawca twórczości Beksińskiego prowadzi czytelnika poprzez różne okresy twórczości malarza, fotografika, człowieka zafascynowanego możliwościami grafiki komputerowej, nie zapominając też o jego biografii. Dzięki licznym, dotąd niepublikowanym dziełom, tworzącym wraz ze sławnymi pracami bogatą warstwę ilustracyjną albumu możemy poznać jeszcze raz Zdzisława Beksińskiego, który wszak i tak pozostanie dla nas w znacznej mierze nieodgadnioną tajemnicą, podobnie jak jego dzieła.

Album poświęcony genezie i historii amerykańskiej muzyki pierwszych czterdziestu lat XX wieku.

Album zawiera dwie płyty CD, na których zgromadzonych zostało 41 standardów w oryginalnych wykonaniach, najczęściej koncertowych czy po prostu "na żywo". Dzięki takiej prezentacji książkę można czytać, oglądać i słuchać jednocześnie. Wstępem opatrzył Marek Niedźwiecki z radiowej "Trójki".