Ziemiaństwo Mazowsza Płockiego w latach 1918-1939

Książka prezentuje niezwykle różnorodne środowisko przedwojennych przemysłowców i biznesmenów w czasach Drugiej Rzeczypospolitej.

Przedstawia je na tle ówczesnych uwarunkowań ekonomicznych, politycznych i społecznych. Opisuje sytuację kraju po odzyskaniu niepodległości, a także załamanie gospodarcze w latach wielkiego światowego kryzysu i to, w jaki sposób sobie z nim radzono.

Autorka przedstawia sylwetki kilkunastu biznesmenów, właścicieli firm z różnych branż i regionów. Stara się pokazać nie tylko ich sukcesy i porażki, ale również cechy charakteru, umożliwiające im spektakularne osiągnięcia, często na skalę wykraczającą poza granice RP. Nazwiska takie, jak Wedel czy Goetz-Okocimski, medialny koncern IKC czy sukcesy przemysłu chemicznego (sztuczny kauczuk z Wolbromia), robią wrażenie nawet dzisiaj.

Rytm życia polskiego ziemiaństwa wyznaczały nie tylko zmieniające się pory roku i doroczne święta, lecz także zestaw ściśle przestrzeganych reguł. Autor rekonstruuje niepisany kodeks postępowania i etykietę, które obowiązywały w przeszłości i są respektowane aż po dziś dzień. Zasady ilustruje barwnymi wspomnieniami oraz anegdotami. 

Jak żyli nasi rodacy u progu niepodległości? W trzydziestu rozdziałach będących odrębnymi esejami Autor przybliża różne zagadnienia ważne w kilku pierwszych latach niepodległej Polski. Wyzwaniem było wtedy scalenie kraju w jeden sprawnie funkcjonujący organizm, a wymagało to przezwyciężenia trudności wynikających z dysproporcji między trzema dawnymi zaborami. Autor opowiada m.in. o różnych systemach prawnych, odmiennych problemach społecznych, ogromnych zniszczeniach wojennych, o trudnościach w podróżowaniu czy stanowisku mniejszości narodowych wobec Niepodległej.

Dowiadujemy się, co działo się w największych miastach - Lwowie, Wilnie Warszawie, Krakowie, Poznaniu - oraz na Śląsku.

Poznajemy warunki życia ludności, życie społeczne, nowe polskie uczelnie, organizacje kobiece, stowarzyszenia, salony literackie. Autor kreśli portrety pierwszych reprezentantów narodu w Sejmie Ustawodawczym oraz najważniejszych postaci niepodległej Polski. Odpowiada także m.in. na pytania: czy w Polsce w 1918 roku była realna rewolucja? Jak przebiegała w odradzającej się Polsce pandemia grypy hiszpanki, która na całym świecie pochłonęła miliony ofiar?

Ostatnio w historiografii polskiej coraz szerzej jest obecny nurt memuarystyczny, który szczególnie widoczny jest w aspekcie spuścizny ziemiańskiej. O ile w ubiegłych dwóch dekadach w odniesieniu do wspomnień ziemiańskich dominowały publikacje bez aparatu naukowego (względnie bardzo podstawową edycją), to obecnie coraz więcej tekstów jest edytowanych, co podnosi wydatnie ich wartość poznawczą. Jednocześnie pozwala to na wprowadzenie do obiegu naukowego treści, których nie znajdziemy w dokumentacji aktowej. Wiedza tam zawarta niejednokrotnie pozwala niejako wniknąć za kulisy procesów czy zjawisk, jak też egzemplifikuje wiele z nich. Ponadto pamiętniki są nieocenionym źródłem informacji na temat motywów działań, postaw i zachowań oraz światopoglądu ich autorów, a to, przy zastosowaniu odpowiednich metod, przekłada się bezpośrednio na opis całych grup.

Prezentowana książka jest pierwszym w historiografii polskiej opracowaniem rozwoju przemysłu w majątkach ziemiańskich Królestwa Polskiego w okresie od końca lat 70. XIX w., do ostatniego roku przed wybuchem I wojny światowej. Przedmiotem analizy badawczej był rozwój, rozmieszczenie oraz struktura przemysłu ziemiańskiego. Terytorialnie praca obejmuje obszar Królestwa Polskiego z uwzględnieniem rozwoju przemysłu w majątkach ziemiańskich w poszczególnych guberniach. Przemysł ziemiański ukazano na tle porównawczym w stosunku do rozwoju całego przemysłu Królestwa Polskiego.

Jest to encyklopedia ziemiańska, która obejmowała tematykę agrarną, życia codziennego, zwierzęcą, a także obyczajową, przeplatana różnymi dykteryjkami, anegdotami i kuriozami, tworząc tym samym typowe dzieło doby Polski sarmackiej.

Dziennik Janiny Konarskiej to kolejna w tym roku, po bestsellerowej Amerykańskiej księżnej Virgilii Sapiehy, książka z serii „Świadectwa. XX wiek”, przedstawiająca ziemiański świat pierwszej połowy XX wieku z kobiecej perspektywy.

Burzliwa epoka przełomu na tle prywatnego życia Janiny z Fuldów Konarskiej. Jej dziennik ukazuje rzeczywistość ostatnich lat XX wieku w Królestwie Polskim z perspektywy młodej panny z Radomia, i lata pierwszej wojny, widziane już oczami mężatki 0 z majątku Kluczewsko koło Włoszczowy.

W realia salonu i dworu wkrada się świat zewnętrzny, przynoszący wielkie przemiany polityczne i społeczne: rewolucję 1905 roku, wybuch wojny, przetaczanie się przez ziemie polskie kolejnych frontów, formowanie się niepodległości. Notowane na bieżąco wrażenia autorki pozwalają poczuć codzienność tej niezwykłej epoki, a także poznać z bliska ją samą – trochę rozpuszczoną jedynaczkę z dobrego domu, trochę „piękny przykład kobiety polskiej”. A przy tym – rezolutną komentatorkę rozgrywających się na jej oczach wydarzeń.

Opowieść o Mazowszu – prawdziwie magicznej ziemi pośrodku Polski. To książka do czytania, od której oderwać się nie można. Są w niej gawędy o miejscowościach i miejscach znanych i takich, o których nie wie się nic albo niewiele: o rzeźbionych cudach z mazowieckiej prowincji, o legendach i podaniach, urokliwych wioskach, małych, prowincjonalnych miastach, miasteczkach, o Żelazowej Woli Fryderyka Chopina i Lipcach Władysława Reymonta, ale i o małej Ponikwi, o dużym Płocku, ale i o niewielkim Wyszogrodzie, o torfowiskach Całowania i Czarciego Dołu oraz leśnych uroczyskach puszcz mazowieckich, o ludziach sławnych i zwyczajnych, sporo jest w tym wszystkim historii...

Życie codzienne polskiego ziemiaństwa, zarówno w XIX wieku, jak i w ostatnich latach Drugiej Rzeczypospolitej, niezmiennie było związane z przyrodą i cyklem zmieniających się pór roku. Toczyło się wokół prac rolniczych, w rytmie dorocznych świąt.

Książka W ziemiańskim dworze podporządkowuje się temu rytmowi. Niczym gospodarski kalendarz podzielona na cztery części – Zimę, Wiosnę, Lato i Jesień – opowiada o zajęciach mieszkańców dworu: o dbałości o dom, sprzęty, ziemię i zwierzęta, o przygotowywaniu posiłków i zapasów na zimę, obyczajach świątecznych, rozrywkach, wizytach gości, zjazdach familijnych i polowaniach. Tekstowi towarzyszy bogaty wybór archiwalnych zdjęć oraz malarstwo z epoki.