Zapiski galicyjskie 1906-1945 - Stefan Turnau

W prezentowanej książce autor opisał cały szlak bojowy od momentu powstania Legionu Ukraińskich Strzelców Siczowych w sierpniu 1914 r. do rozwiązania formacji w maju 1920 roku, służbę wojskową kobiet-legionistów, późniejsze losy bardziej znanych weteranów, zagadnienia związane z umundurowaniem i uzbrojeniem ?ususów?, a także ich działalność kulturalną oraz oświatową. Ponadto autor wykorzystał do napisania książki również informacje z dotychczas nie opracowywanych zbiorów archiwalnych.

Ze względu na ramy czasowe oraz tematyczne jest to pozycja wyjątkowa nie tylko na rynku polskim, ale również ukraińskim.

Bohaterem książki jest postać, która na tle dwóch sławnych krewnych, jak również wśród kolegów – pierwszoplanowych polityków, do dziś pozostaje słabo znana. Jan Emanuel Rozwadowski (1872–1935) to jednak nie tylko kuzyn i przyjaciel generała Tadeusza, imiennik wybitnego językoznawcy Jana Michała, ewentualnie – członek Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu i współpracownik Romana Dmowskiego. Pomieszczone w niniejszej pracy efekty badań nad 42 pierwszymi latami jego życia pozwalają stwierdzić, że był on także niezmożenie aktywnym działaczem ziemiańskim, czynnym przez wiele lat w dziesiątkach organizacji. Cenionym naukowcem, który wychodził od swoich badawczych ustaleń, by zgłaszać projekty reform, mających zdemokratyzować i ekonomicznie wzmocnić społeczeństwo Galicji, politykiem Narodowej Demokracji, potrafiącym łączyć wyraziście nacjonalistyczne poglądy z umiejętnością bezkolizyjnej współpracy z reprezentantami innych odłamów ideowych. Rozwadowski był wreszcie wybitnym organizatorem i niepozbawionym charyzmy przywódcą, liderem dużej organizacji rolniczej, dyrektorem banku, szefem wpływowego stowarzyszenia. Prawnikiem i ekonomistą, twórcą programów i projektów ustaw. Zaangażowanym i ofiarnym członkiem partii, zapamiętałym przeciwnikiem Michała Bobrzyńskiego. Raczej nieudolnym przedsiębiorcą i rolnikiem. Ziemianinem, mężem i ojcem, pomysłodawcą rodzinnego stowarzyszenia.

Obszerne rozdziały niniejszej pracy miały pokazać, że ministerstwo dla Galicji nie było pozbawioną znaczenia, marginalną instytucją, choć obarczoną licznymi słabościami. Co więcej, mimo owych słabości stała się jedynym wyrazem „specjalnego” statusu Galicji w obrębie monarchii habsburskiej. Wszystkie inne instytucje, jak Rada Szkolna Krajowa, Akademia Umiejętności, otrzymały także inne kraje koronne. Jednakże żaden z krajów przedlitawskich nie posiadał „swojego” ministerstwa. Choćby tylko nieformalnie, de facto, a nie de jure. Dodatkowo wpływało ono także na rolę i znaczenie Polaków, ponieważ w każdym z gabinetów od 1871 r. zasiadał ich przedstawiciel.

Niewątpliwym walorem pracy jest możliwość prześledzenia aktywności gospodarczej polskiego arystokraty w zmieniających się okolicznościach społeczno-politycznych i ekonomicznych. Na przedsięwzięcia Lubomirskiego patrzymy, gdy realizował się w okresie autonomii galicyjskiej, w latach Wielkiej Wojny, w czasie trudności gospodarczych pierwszych lat niepodległości, a następnie wielkiego kryzysu i okresu po-kryzysowego.
Autor ukazuje Andrzeja Lubomirskiego jako osobę realizującą się w wielu obszarach gospodarki, poza tym odnoszącą sukcesy w ramach swoich przedsięwzięć. Ta wielotorowość działań gospodarczych bohatera monografii pozwala na poszerzenie naszej wiedzy o stanie i rozwoju polskiego przemysłu na terenie Galicji (Małopolski) w analizowanym okresie.
z recenzji prof. dr. hab. Marka Przeniosły

Stanisławów 20/XX to fragment pięknej architektonicznej opowieści o Polsce z czasów, gdy kraj odradzał się ze zgliszczy I wojny światowej. Żanna Komar zaprasza czytelników na południowy wschód Rzeczypospolitej. W okresie międzywojennym łączyły się tam łagodny prowincjonalizm i nowoczesne idee modernistyczne. Autorka, dociekliwa badaczka architektury, prezentuje obraz wielokulturowego miasta jako wyspy optymizmu i twórczych żywiołów.