Z dziejów Polaków na Litwie. Wspomnienia 1871-1939 - Eugeniusz Romer

Wspomnienia Marii Rydlowej – prawdziwa skarbnica wiedzy o międzywojennych Bronowicach i młodopolskiej przeszłości Krakowa Osobista opowieść autorki, pochodzącej z bronowickiej chłopskiej rodziny – o dzieciństwie i młodości w Bronowicach Małych, o Krakowie w czasie okupacji i latach powojennych, naznaczonych terrorem stalinowskim, o edukacji, przyjaźniach i życiu codziennym. Bardzo ciekawe są rozdziały o bronowickich Żydach, o życiu w czasie wojny i po wojnie w sławnej Rydlówce, o służbie w Armii Krajowej.

Gawędy o czasach i ludziach to zbiór wspomnień autora, w których opisał on dzieje rodzinnej Kowieńszczyzny i współczesne sobie wydarzenia na przestrzeni stulecia. Skromny tytuł nie oddaje w pełni wartości tej książki obejmującej kilkadziesiąt wspomnień-biogramów różnych osób, które autor miał okazję poznać w swoim długim i bogatym życiu. Dziesiątki sag szlacheckich, setki postaci, tysiące szczegółów, umiejscowionych w konkretnych okresach i scenerii.

Człowiek obdarowany łaską wiary ma świadomość, że powinien z nią współpracować. Odczuwa wewnętrzne przynaglenie, by odpowiedzieć czynnie na Boży dar. Tak rozumiał to znany przyrodnik i kartograf Eugeniusz Ro­mer. Po dłuższym oddaleniu od Boga doświadczył on łaski wewnętrznej przemiany. Odnowił z Nim przyjaźń, a po­tem napisał Pamiętniki, które są świadectwem procesu, jaki dokonał się w jego duszy. Uczony był świadom tego, że wszystko, co przeżył, jest łaską dobrego Boga. Najpierw Bóg dawał mu sygnały swej obecności, a potem stanął wprost przed nim z darem krzyża. Przyjęcie tego daru było dla profesora Romera doświadczeniem wiary, doświadcze­niem egzystencjalnym i trwałym. Od tego czasu uprawianie nauki przyrodniczej nabrało dla niego nowego wymiaru. Stało się ono bardziej celowe. Za to duchowe doświadczenie Romer pozostał wdzięczny Bogu do końca swego życia. Tym zaś, którzy mu towarzyszyli w trudnym procesie spo­tkania z Bogiem, oraz ludziom, którzy przeżywają podobne jak on oddalenie, pozostawił „obraz” odbytej drogi.

Kard. prof. Marian Jaworski

To jest opowieść o Tomaszu Zanie urodzonym na Wileńszczyźnie w 1902 r. – ostatnim z rodu – którego życiorys wpisał się w wielką historię Polski XX w., a jednocześnie zamknął się w historii ostatniego pokolenia Polaków, żyjącego na Kresach. To także opowieść o ziemiańskich rodach kresowych Zanów, Dowgiałłów czy Broel-Platerów, którzy przetrwali w pamięci bohatera opowieści. Walczył o Polskę Odrodzoną i o kształt jej wschodnich granic. 

Wspomnienia Leona Szady podane do druku przez jego córkę Walentynę Szady opisują Kresy Wschodnie począwszy od okresu Polski podczas rozbiorów, I wojnę światową, rewolucję bolszewicką, wolną Polskę, II wojnę światową oraz okres powojenny z licznymi opisami prześladowań żołnierzy AK, do których należał m.in. Leon Szady. Zachowana z tamtych czasów osobista ikonografia, unikalne już dziś zdjęcia z kresów wzmacniają te wspomnienia.

Jan Gawroński był znanym przedwojennym dyplomatą, pracował w ambasadach II Rzeczypospolitej w Szwajcarii, Niemczech, Holandii, Turcji i Austrii. Niepublikowane dotychczas pamiętniki obejmują lata dzieciństwa na Litwie, młodość spędzoną w szkole klasztornej w Anglii, studia i podróże.

Historia Polski i Europy widziana poprzez dzieje rodziny autora (i wielu innych polskich rodów) staje się bliska dzięki autentyczności i indywidualności opowieści. Talent narracyjny autora idzie w parze z prostotą, skromnością i mądrą refleksją o życiu, a zdjęcia z archiwum rodzinnego są znakomitym uzupełnieniem tych pogodnych wspomnień z nieistniejącego już świata.

Historia tysiącletnich dziejów chrześcijaństwa na Litwie, opowieść o tym, w jaki sposób chrześcijaństwo dotarło na Litwę i jak potoczyły się jego losy. To także opowieść o niedoskonałościach i świętości chrześcijan, o porywach wiary i o jej zaniku, o codzienności wiary, życiu parafialnym i o kondycji moralnej duchowieństwa, a także o sytuacji różnych wyznań chrześcijańskich w różnych epokach, o konfliktach, które powstały między chrześcijanami wskutek reformy Kościoła, i o stosunkach między państwem a Kościołem. Granice chronologiczne tej opowieści wyznaczają misja św. Brunona z Kwerfurtu z 1009 r. i podpisanie umów między Litwą a Stolicą Apostolską w 2000 r.

Jerzy Topolski wybitny polski historyk, autor kilkudziesięciu cenionych książek, ukazuje nie tylko Rzeczpospolitą na tle meandrów europejskiej polityki, ale także wprowadza w świat gospodarki, przemian w kulturze i obyczajach, nie stroniąc od ciekawostek i nieznanych faktów. Rzeczpospolita Obojga Narodów jest panoramą historii Polski w trzech wiekach jej wielkości, upadku i próbach naprawy.

Autor przedstawił pełną wyrzeczeń walkę o wolność Polski partyzantów AK na Wileńszczyźnie w czasie okupacji niemieckiej. Polska została zdradzona przez zachodnich aliantów. Po wyzwoleniu Wilna przez Armię Czerwoną i Armię Krajową, partyzanci AK zostali podstępnie aresztowani i zesłani na Sybir. Wątek miłosny głównego bohatera jest ukazany na tle tragicznych wydarzeń wojennych.

Czy Polska może istnieć bez Wilna? Ostatnie siedemdziesiąt lat udowadnia, że jest to możliwe, ale polska dusza mocno straciła na tej separacji.

Jak magię miasta, porównywanego do Paryża i Jerozolimy, jedną ze stolic polskiej przedwojennej kultury i elegancji przełożyć na język zrozumiały dla współczesnego pokolenia?

Wehikuł czasu prowadzony wprawną ręką znanych popularyzatorów historii; Sławomira Kopra i Tomasza Stańczyka zaprasza na pokład.

Adam Ludwik Korwin-Sokołowski – jeden z adiutantów a od 1930 roku szef gabinetu Marszałka Piłsudskiego zgodnie z wolą i apelem Marszałka spisał jako uczestnik i świadek historii swoje wspomnienia. Wspomnienia Adama Ludwika Korwin-Sokołowskiego obejmują lata 1910-1945. 

Materiały te mówią o wielu zupełnie nieznanych epizodach naszej historii nie tylko poszerzając naszą wiedzę o niej, ale również wspaniale oddają klimat tamtej epoki i mentalność ludzi w niej żyjącej, ludzi którym zawdzięczamy odzyskanie niepodległości, suwerenności i własnej państwowości. Publikacja zawiera dużo cytatów z wypowiedzi Marszałka. Pochodzą one z odręcznych notatek autora sporządzanych podczas odpraw, w których uczestniczył.

Podczas wyjazdów na Litwę szukamy zawsze polskich śladów, którymi są najczęściej zabytkowe budowle. Znajdujemy je bez trudu w Wilnie i jego najbliższej okolicy. My też szukaliśmy tych śladów, ale poza głównymi szlakami turystycznymi i zaglądaliśmy tam, gdzie trudno jest podczas grupowej wycieczki dotrzeć. Efektem tych podróży są Dwory i pałace na Litwie, będące pierwszą publikacją na polskim rynku wydawniczym, w której tak szeroko przedstawione zostały dzieje dawnych rezydencji ziemiańskich, zachowanych do naszych czasów na obszarze dzisiejszej Litwy.

Tom składa się z siedmiu artykułów napisanych przez grono specjalistów z Polski, Litwy i Białorusi - historyków, znawców literatury i myśli społeczno-politycznej. Podjęty temat badawczy jest wynikiem interdyscyplinarnej współpracy międzynarodowej w dziedzinie nauk humanistycznych. Dotyczy związków dworu i wsi na Litwie i Białorusi w XIX i na początku XX wieku, kiedy stosunki społeczne ulegały przeobrażeniom, a zachodzące procesy prowadziły do modernizacji społeczeństwa.

Leon Wasilewski socjalista, pierwszy minister spraw zagranicznych odrodzonej Polski, należał bez wątpienia do ważnych postaci historii Polski ostatniej dekady XIX i pierwszych dziesięcioleci XX w. Udostępnione Czytelnikowi materiały zawierają: wspomnienia autora obejmujące okres od dzieciństwa do 1904 r., relację z udziału w wyprawie kieleckiej oddziałów dowodzonych przez Józefa Piłsudskiego latem 1914 r., krótkie fragmenty dziennika z lat 1916, 1918, 1922, 1925 i 1926, wreszcie diariusz podróży odbytej po województwach wschodnich II Rzeczypospolitej na początku 1927 r.