Wołyń. Wspomnienia ocalałych. Tom 1 - Marek A. Koprowski

Wspomnienia autora z rodzinnych stron z czasów okupacji. Książka Czesława Piotrowskiego nawiązuje do tragicznych wydarzeń, jakie miały miejsce na Wołyniu w 1943 roku.

W niniejszej książce W. Hermaszwski prezentuje Czytelnikowi swój wołyński rodowód i polską kresową tożsamość, warunki życia polskiej społeczności mniejszościowej w otoczeniu ukraińskiej, własne młodzieńcze, dramatyczne wojenne przeżycia, a na przykładach bolesnych doświadczeń najbliższej rodziny - tragiczny los Polaków na Wołyniu po utracie niepodległości we wrześniu 1939 roku. 

Autor, opierając się na dokumentach i relacjach świadków wydarzeń, przedstawia samoobronę Polaków przed ludobójstwem UPA na Kresach Południowo-Wschodnich II Rzeczpospolitej w latach 1939-1946. Zbrodnie UPA swym barbarzyństwem i okrucieństwem przewyższały wszystkie inne, jakich doznał naród polski w czasie II wojny światowej. Autor wyjaśnia okoliczności powstania i funkcjonowania polskich oddziałów samoobrony, w czasie okupacji niemieckiej i II okupacji sowieckiej.

Latem 1943 roku żołnierze Ukraińskiej Powstańczej Armii wymordowali – według różnych szacunków - od 60 do 200 tys. Polaków jedynie za to, że byli Polakami. Ten tragiczny epizod historii stosunków polsko-ukraińskich był często pomijany przez historiografię. Dlaczego doszło do tej tragedii? Dlaczego mordowano swoich sąsiadów?

Łemkowie.Losy zaginionego narodu Marka Koprowskiego to książka przybliżająca historię Łemków-Rusinów. Naród ten, żyjący od wieków w Karpatach, po przesiedleniu do ZSRR i na polskie Ziemie Odzyskane, utracił swoją ojczyznę. Owe góry są dla nich tym, czym dla Polaków Kresy - utraconą Arkadią, gdzie wszystko było lepsze, bo swoje. 

Zaolzie ‒ kraina polsko-czeskich sporów, nieco zapomnianych, ale wciąż żywych. Oto wspomnienia Polaków, mieszkańców Zaolzia, którzy poświęcili swoje życie działaniom na rzecz polskiej ludności na tych terenach. Opowiadają o swojej działalności zarówno społecznej, jak i kulturalnej, walce o zachowanie polskości tej części Śląska oraz o konfliktach z czeskimi władzami, które prowadziły politykę czechizacji tych ziem, starając się na różne sposoby osłabić ludność polską i doprowadzić do jej asymilacji. 

Henryk Cybulski był komendantem najbardziej znanego ośrodka samoobrony polskiej we wsi Przebraże na Wołyniu z okresu walk z morderczymi sotniami Ukraińskiej Powstańczej Armii w okresie okupacji hitlerowskiej. Jego publikacja obfituje w nieznane, a nieraz rewelacyjne szczegóły, i gdyby nie autentyzm faktów, można by ją uznać za książkę sensacyjną. Organizacja tej "mikrorepubliki", jej obrona przed ciągłymi atakami UPA, życie wewnątrz warownego obozu, walka z głodem, chorobami, szpiegostwem, spekulacją, relacje z okupantem, Armią Krajową i partyzantką radziecką, oto niektóre tylko wątki tego niezwykłego pamiętnika.

Historia Rzezi Wołyńskiej - zbrodni ludobójstwa, dokonanej przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach z Województwa Wołyńskiego II RP, podczas okupacji terenów II Rzeczypospolitej przez III Rzeszę, w okresie od lutego 1943 do lutego 1944. Historycy szacują, ze zginęło wtedy ok. 70 tys. Polaków, a kolejne 60 tys. Polaków zamordowali ukraińscy nacjonaliści na terenie Małopolski Wschodniej. Apogeum ludobójstwa przypadło na 11 lipca 1943 roku. Na uśpione niedzielnym odpoczynkiem w pierwszych dniach żniw polskie wsie i chutory, na wiernych zgromadzonych w katolickich świątyniach spadły pociski, granaty, butelki z zapalona benzyna, ostrza wideł, kos, noży, siekier i pogrzebaczy. Nie było obrońców, bowiem w wielu miejscowościach pozostały w większości kobiety i dzieci...

20 000 polskich cywilów, 10 000 banderowców, 10 miesięcy oblężenia - niepokonana polska twierdza.

Prawda o wołyńskiej masakrze w relacji naocznego świadka!

Miłość do ziemi, rachunek krzywd i demony nienawiści. Dwa narody, dwie ojczyzny, wspólna tragedia.

Siedmioro świadków, trzech komentatorów, dziesiątki spisanych relacji. Ponad siedemdziesiąt lat po rzezi wołyńskiej (1943-44) wracają oni do tamtych wydarzeń, jako ciągle żywej traumy na poziomie jednostkowym i zbiorowym, lokalnymi narodowym. Opowiadają o osobistych doświadczeniach, ukazując niewyobrażalne okrucieństwo wydarzeń oraz ich tło historyczne i społeczne.

Dzieje Wołyniaków to historia heroizmu prostych ludzi i cichego bohaterstwa duchownych, którzy w czasach sowietyzacji i ateizacji, ryzykując życie za rodaków i wiarę, umacniali na Ukrainie Kościół katolicki i poczucie przynależności do narodu polskiego. Od upadku ZSRR minęły lata; tymczasem Polacy na dawnych Kresach wciąż walczą o polskość – o swobodę nauczania ojczystego języka, kultywowanie tradycji oraz język polski w liturgii. Robią, co mogą, by ocalić od zapomnienia tragiczną opowieść o poległych. Mówią, bo wiedzą, że w obliczu Historii każdy, kto milczy na ten temat, jest zdrajcą.   

„Kres moich kresów” to czwarta ostatnia książka cyklu opisującego sytuację na polskich ziemiach wschodnich w okresie II Wojny Światowej. Dramatyczne wydarzenia konfliktu ukraińsko-polskiego nazywane zostały „rzezią wołyńską”.

Bogdan Loebl oczyma „Józka” - głównego bohatera - dziecka urodzonego w polsko-ukraińskiej rodzinie, przedstawia narastanie i wybuch konfliktu dwóch narodów.

Od lat szukamy „sensownej” odpowiedzi na pytania: „dlaczego tak się stało?, dlaczego było możliwe, że wmałej społeczności sąsiad aż tak bardzo nienawidził sąsiada, że potrafił go zabić?”.

Książki „Złota trąbka”, „Piekło weszło do raju”, „Rzeka dzieciństwa” oraz „Kres moich kresów” to literacka odpowiedź na te trudne pytania.

Lwów to miasto z niezwykłą historią, którą napotkać można w każdym z zakątków miasta. Czasy jego świetności, przypadające na przełom XIX i XX wieku, to nie tylko okres obfitujący w przełomowe wydarzenia historyczne, ale także codzienne – dziś fascynujące – życie lwowskiej mozaiki kulturowej. Prezentowana książka to historia opowiedziana słowami znawcy tematyki kresowej, wzbogacona o liczne archiwalia.

Kresy Wschodnie to swoista kolebka polskości, w której zarówno mieczem, jak i pługiem wykuwano to, co teraz określamy mianem polskiej duszy. Na szczególny charakter tych ziemi i ich mieszkańców wpłynęło przede wszystkim położenie geograficzne. Książka Kresy w II Rzeczpospolitej to obraz wydarzeń, jakie kształtowały wschodnie rubieże Polski. Opowieść o tych terenach obejmuje zarówno radykalne posunięcia polityczne, krwawe działania wojenne, jak i codzienne życie mieszkańców. Dopełnieniem historii są archiwalne fotografie.

Żołnierze pod dowództwem Antoniego Żubryda „Zucha”, Hieronima Dekutowskiego „Zapory” czy Stanisława Sojczyńskiego „Warszyca” nie poddali się. Nadal zbrojnie stawiali opór komunistom. Wielu z nich – zbyt wielu – przypłaciło to życiem. W niniejszym tomie zgromadzone zostały relacje tych, którzy ocaleli.
Są to członkowie Konspiracyjnego Wojska Polskiego, Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość oraz innych organizacji podziemnych. Wspominają oni wojnę, walkę z komunistami, pobyt w ubeckich więzieniach i katowniach. Niektórzy z nich otwarcie mówią, iż to, że żyją, zawdzięczają wyłącznie szczęściu.

Oto opowieść o fragmencie Ziem Odzyskanych, czyli o Pomorzu Zachodnim, a konkretnie o Ziemi Kamieńskiej, leżącej nad Zalewem Kamieńskim. Tu w końcu 1945 r. przybyli przesiedleńcy z Lwowszczyzny, którzy z wyroku historii musieli opuścić rodzinne tereny, by na nieznanym im Pomorzu zacząć życie na nowo.

Gdy przyjechali, przebywali tu jeszcze dawni mieszkańcy tego zakątka, czyli Niemcy. Oni też, wbrew własnej woli, musieli stąd wyjechać. Część z nich zrobiła to zawczasu, wielu zginęło bądź najzwyczajniej zostało zamordowanych. Taką decyzję podjął Stalin i żaden z aliantów zachodnich nie ośmielił mu się sprzeciwić.

Książka składa się z dwóch części. Pierwsza stanowi obszerny wstęp – rys historyczny, który kończy się na polskiej transformacji ustrojowej. Koncentruje się siłą rzeczy na kilku najważniejszych wątkach, przede wszystkim na okolicznościach, w jakich Polska weszła w posiadanie Pomorza.

Część druga to relacje ostatnich świadków historii, którzy pamiętają życie w Małopolsce i powojenny exodus na Ziemie Odzyskane. Ich autorzy pochodzą ze wsi Brzozdowce. Opowiadają o barwnym życiu w okresie II Rzeczypospolitej, kiedy to miejscowość ta stanowiła wspólnotę polsko-rusińsko-żydowską z całym związanym z tym kresowym kolorytem. Relacje te przybliżają również życie pionierów w pierwszych latach na nowych gospodarstwach, a także w okresie późniejszym.

Książka opowiada o tragicznych losach tych Polaków, którzy w wyniku Traktatu Ryskiego pozostali po bolszewickiej stronie na opanowanej przez bolszewizm Ukrainie i zostali skazani na całkowite unicestwienie.

Małopolska Wschodnia i Lubelszczyzna były kolebką ukraińskich nacjonalistów. Stąd pochodziło najwięcej morderców, którzy z ogromnym sadyzmem dawali upust swym zbrodniczym instynktom, uczestnicząc w rzeziach Polaków, Żydów i Ormian. Oto członkowie OUN-UPA, którzy wydawali rozkazy mordowania Polaków, jak i ci, którzy z azjatyckim okrucieństwem je wykonywali.

Ich nazwiska nie powinny ulec zapomnieniu. W świetle prawa międzynarodowego są zbrodniarzami winnymi ludobójstwa ludności cywilnej. Niniejsze opracowanie bazuje na bogatym materiale źródłowym. Przytacza dokumenty OUN-UPA, zeznania ukraińskich morderców ujętych przez sowieckie organy bezpieczeństwa, a także ich wspomnienia i zapiski dostępne w innych źródłach. Przeplata się z nimi treść dokumentów sporządzonych przez polskich świadków ich zbrodni, zwłaszcza sprawozdań lokalnych Polskich Komitetów Opieki, wysyłanych do Rady Głównej Opiekuńczej.

Bestie Bandery zadają kłam oficjalnej propagandzie ukraińskiej, kreującej ukazanych tu osobników na bohaterów narodowych. Lektura tej książki pozwoli czytelnikowi zrozumieć, kim byli naprawdę.

Polacy mają prawo wiedzieć, kto stał za rzezią wołyńską. Kto ją zaplanował, wydawał rozkazy i likwidował polskie skupiska, mordując ich mieszkańców.

Ilu Polaków zamordowano w czasie czystki etnicznej na Wołyniu, dokładnie nie wiadomo. Przyjmuje się, że sto tysięcy, choć i to jedynie liczba szacunkowa. Znamy jednak nazwiska głównych katów Wołynia. Tych, którzy ową zbrodnię przygotowywali, i tych, którzy ją zrealizowali. Tworzą one listę ukraińskich zbrodniarzy o poglądach banderowskich. Nie ulega bowiem wątpliwości, że to właśnie banderowska frakcja Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów odpowiada za przygotowanie i przeprowadzenie rzezi Polaków na Wołyniu. Na kartach niniejszej książki pojawiają się więc główni autorzy i aktorzy tamtej tragedii. Dla większości z nich mordy i likwidacja polskich siedlisk na Wołyniu stanowiły ukoronowanie walki z państwem polskim, którą zaczynali z reguły jeszcze w szkole średniej, przechodząc wszystkie stopnie nacjonalistycznego wtajemniczenia. Ich bezpośrednie wskazanie i przypomnienie jest tym ważniejsze, że na Ukrainie uchodzą oni dziś w większości za bohaterów narodowych, a nie zbrodniarzy. Ponadto prawda o wołyńskim holocauście Polaków jest zamazywana, a jej fałszywy obraz narzucany polskiemu społeczeństwu.

Utworzone w 1921 roku województwo wołyńskie miało być Ziemią Obiecaną dla osiedlających się tam Polaków - legionistów Józefa Piłsudskiego i bohaterów wojny polsko-bolszewickiej. Jednak II wojna światowa wymazała ten obszar z mapy Polski, a mieszkający tam Polacy przeszli katorgę okupacji sowieckiej i niemieckiej oraz piekło ukraińskich rzezi. Życie na Wołyniu to jednak nie tylko lata okupacji i bestialskie ludobójstwo, zaplanowane i przeprowadzone przez Ukraińców w 1943 roku. Zgromadzone w tym tomie relacje mówią wiele o codzienności sprzed II wojny światowej; o świecie, który przestał istnieć.