Wojna zmieniła wszystko T.2 Stanisławów i Ziemia Stanisławowska

W ciągu 5 lat trwania wojny i okupacji, a następnie w konsekwencji tak zwanego "wyzwolenia", Stanisławów i Ziemia Stanisławowa całkowicie zmieniły swoje oblicze. Zagładzie uległ przede wszystkim, tworzony przez całe stulecia, dorobek kulturalny poszczególnych narodów zamieszkujących region. Został wprawdzie majątek nieruchomy, nie było już jednak większości jego właścicieli?

Tom 1 publikacji zawiera materiały dotyczące dziejów politycznych i wojskowych miasta i regionu w latach II wojny światowej. W kolejnych tekstach analizie poddano m.in. kwestie nastrojów panujących wśród mieszkańców w przededniu wybuchu wojny, działania wojenne prowadzone przez Wojsko Polskie jesienią 1939 roku, aktywność partyzancką Polaków i Ukraińców wobec kolejnych okupantów a także samą politykę prowadzoną przez władze okupacyjne wobec mieszkańców.

Książka uzupełnia obecną w nauce polskiej lukę w zakresie opracowań dotyczących ukraińskiego nurtu chrześcijańskiego związanego z biskupem stanisławowskim Grzegorzem Chomyszynem. Ukazuje jego funkcjonowanie oraz zasięg oddziaływania w życiu politycznym Ukraińców. Prezentuje rolę, jaką w nim odegrał duchowny, a także działalność organizacji i partii chrześcijańskich, które wspierał. W książce przedstawiono m.in. proces powstawania tych ugrupowań oraz przybliżono ich oblicze ideowe. Ukazano również stosunek UChO, UKNP i UNO wobec problemów istotnych nie tylko dla Ukraińców, lecz także dla Polaków.

W 1925 r. zebrana wokół biskupa stanisławowskiego Grzegorza Chomyszyna grupa greckokatolickiego duchowieństwa oraz inteligencji utworzyła we Lwowie Ukraińską Chrześcijańską Organizację. W 1930 r. w jej miejsce powołano Ukraińską Katolicką Partię Ludową, która w 1932 r. została przemianowana na Ukraińską Odnowę Ludową. Wspierający ich działalność duchowny stał na stanowisku lojalności wobec państwa polskiego, przekonując, że nie stanowi ona przeszkody w walce o prawa Ukraińców. Wierzył, że UNO zdoła odnowić ukraińskie życie narodowe na zasadach chrześcijańskich i przygotuje Ukraińców do stworzenia własnej państwowości. Przewidywał, że początkowo nie znajdzie ona zbyt wielu zwolenników, zdawał sobie jednak sprawę z tego, iż ,,nie w liczbie siła", gdyż ,,chwasty i burzany rosną prędko, ale też i prędko giną. Dąb rośnie pomału, ale za to trwa przez stulecia".

Dwunasty tom „Krakowskiego Pisma Kresowego” dotyka zagadnień związanych z szeroko rozumianą codziennością na pograniczu etnicznym, jakim były ziemie wschodnie dawnej Rzeczypospolitej, zarówno w trakcie jej istnienia, jak i po upadku.