Wielkie księstwo Litewskie i Inflanty. Przewodnik historyczny śladami polskości Kresów - Sławomir Koper

Kresy - magiczne słowo dla Polaków, synonim krainy utraconej na zawsze. A dla wielu rodzinnych stron, które na zawsze zapisały się w dziejach i kulturze naszego kraju. Niniejsza książka to nostalgiczna podróż po polskich śladach na Ukrainie.

Autor koncentruje się na śladach polskości, pozostałościach naszej kultury, które na zawsze pozostały na wschód od Bugu. Nie unika trudnych tematów, takich jak stosunki polsko-ukraińskie z rzezią wołyńską czy powstaniem Chmielnickiego na czele, ale zachowuje obiektywizm. Opisując trudną historię wzajemnych relacji, nigdy nie zapomina, że Kresy były ojczyzną dwóch narodów, a przez wieki mieszkali tam ludzie mówiący różnymi językami i wyznający inne religie.

Prezentowana książka to album-kompendium wiedzy na temat Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej. Opisano w niej burzliwe dzieje od założenia Grodów Czerwieńskich po zagładę polskich terytoriów. Oprócz frapującej historii przedstawiono także fascynujące życie codzienne ludzi z pogranicza, które odeszło już w zapomnienie. Archiwalne i kolorowe fotografie to niebywały atut publikacji.

Książka opisuje działania wojsk polskich i ludności cywilnej w obronie północno-wschodnich Kresów Rzeczypospolitej. Do historii przeszła zwłaszcza obrona Grodna - miasta, które najdłużej opierało się regularnym jednostkom wojsk sowieckich.

Praca wypełnia istotną lukę w historiografii i jest próbą udokumentowania fenomenu Wielkiego Księstwa Litewskiego. Znajdowało się ono w kręgu dwóch kultur zachodnioeuropejskiej (łacińskiej) i bizantyjsko-ruskiej (prawosławnej), co zostało potraktowane z równorzędną uwagą. Oś rozważań stanowią relacje, które znamionowała dwoistość: zjawiska ”zderzenia kultur” towarzyszyło inne - ich przenikanie się. Owocowało to oryginalnymi zjawiskami w sferze kultury i rozwoju społecznego nie tylko Wielkiego Księstwa, ale i całej Rzeczypospolitej.

Studia z dziejów miasteczek Wielkiego Księstwa Litewskiego zawierają wybór najważniejszych naukowych publikacji prof.Stanisława Alexandrowicza poświęconych dziejom miasteczek litewskich i białoruskich od końca średniowiecza po XVIII wiek włącznie.

Poruszono tu między innymi kwestie związane z osadnictwem, rozwojem handlu, funkcjonowaniem rzemiosła, rolniczymi zajęciami miejskiej ludności,powinnościami mieszczan wobec właścicieli itd. Tom ten zawiera również, co było zamierzeniem autora, zestaw najważniejszych źródeł do dziejów małego prywatnego miasteczka w Wielkim Księstwie Litewskim w okresie nowożytnym – w tym wypadku są to źródła z XVII wieku do dziejów radziwiłłowskiego Lubcza. 

Nowa książka Henryka Dominiczaka jest pierwszą pozycją monograficzną obejmującą całościowo, choć syntetycznie, bardzo złożoną problematykę dziejów kresów i granicy Rzeczypospolitej na Wschodzie – od czasów najdawniejszych po rok 1945.

Polskie ślady na Litwie i Łotwie to bogato ilustrowany autorski przewodnik, zapraszający czytelnika do podróży po terenach dawnych Inflant, Żmudzi, Litwy i Suwalszczyzny. Autorzy Polskich śladów na Ukrainie, oprowadzając po wspomnianych regionach, opisują historię i topografię najważniejszych miast, opowiadają legendy o lokalnych bohaterach oraz przywołują istotne wydarzenia historyczne. Dzięki przewodnikowi poznamy dzieje słynnych rodzin, a także zgłębimy losy znanych Polaków pochodzących z dzisiejszych terenów Litwy i Łotwy. Książka ta niewątpliwie przyda się wszystkim, którzy zamierzają zwiedzić piękne nadbałtyckie tereny.