Ukraina. Przewodnik historyczny. Tragiczne dzieje. Polskie ślady - Sławomir Koper

Pełne nostalgii, unikatowe dawne zdjęcia polskich Kresów ze zbiorów Muzeum Historii Fotografii w Krakowie pozwalają czytelnikowi przenieść się w świat, którego już nie ma - Lwów i Wilno, Troki, zamki i dwory, ważne wydarzenia i historyczne postaci tworzą niezwykłą mozaikę nastrojów i księgę pamięci. W ten zapomniany czas wprowadza nas wstęp pisarza, reżysera Janusza Majewskiego, a o dawnych fotografiach opowiada tekst pracowników Muzeum Historii Fotografii - Magdaleny Skrejko oraz Andrzeja Rybickiego.

Bogato ilustrowany przewodnik jest nostalgiczną wyprawą po terenach dzisiejszej Ukrainy, podjętą śladami polskiej historii, pałaców, zamków, wielkich bitew i wybitnych postaci. Autorzy prowadzą czytelnika przez Wołyń, Ziemię Lwowską, Podole, przez miasteczka i wioski położone u stóp Karpat, w dolinie Prutu i Czeremoszu, do miejsc bliskich sercu Polaków, do dziś magnetycznie przyciągających swą atmosferą i niepowtarzalnym klimatem świata, którego już nie ma.

Ta książka to wstrząsający epos kresowy. Kawał polskiego losu i zagubiona pamięć.

Stanisław Srokowski Autor pozostaje wierny tematyce kresowej. Jego opowiadania ukazują bezmiar okrucieństwa, cierpienia oraz dramat ludobójstrwa. Strach rozszerza i pogłębia tę problematykę. Srokowski przenosi ją – po latach – do naszych czasów. Oddaje klimat zbrodni, pokazuje zwyrodnienia i degenerację istoty ludzkiej wyrastające z obłędnej ideologii integralnego nacjonalizmu. Przedstawia w sposób niemal doskonały potęgę STRACHU. Możemy go odczuć i ogarnąć zmysłem. Bez tego nie będziemy w stanie pojąć naszej epoki.

Drugi z czterech tomów serii Trudne sąsiedztwa. Ukraina i Polska a Rosja i Niemcy „Od autonomii galicyjskiej do drugiej wojny światowej". Czterotomowa seria ma na celu uwypuklenie znaczenia stosunków polsko-ukraińskich na kanwie wspólnej historii oraz wpływów na nią sąsiadujących z Polską i Ukrainą imperialistycznych państw: Rosji i Niemiec.

Książka ukazuje historię Ukrainy od czasów prehistorycznych do współczesności. Wydanie zostało uzupełnione o wydarzenia z ostatnich lat. Autor omówił okres prezydentury Leonida Kuczmy, rozczarowanie, jakie przyniosły jego rządy, wydarzenia „pomarańczowej rewolucji”, konflikt w obozie rządzącym, objęcie funkcji premiera przez Wiktora Janukowycza i narastający nowy kryzys.

Obejrzyj film z recenzją prof. Janusza Tazbira

Jak wyglądało życie Polaków bez Polski w XIX w.,"Życie polskie w XIX wieku" to zbiór spostrzeżeń i opisów dotyczących zarówno sfery oficjalnej życia polskiego, jak i nieformalnej, a nawet intymnej. Tak obyczaje i reguły życia społecznego, jak i związane z nim sukcesy oraz porażki Polaków pod zaborami przedstawione zostały przez autora z błyskotliwością dziennikarza, uwagą naukowca i wdziękiem gawędziarza. Dzięki temu książka stanowi atrakcyjne źródło wiedzy o tamtym okresie zarówno pod względem merytorycznym, jak i literackim.

kraina to kolebka państwa rosyjskiego, Rosjan i Ukraińców łączy niewątpliwie więcej niż Ukraińców i Polaków. Krwawa przeszłość i wzajemne oskarżenia zaowocowały nieufnością, którą trudno przezwyciężyć. Książka Leszka Podhorodeckiego, wyważona, choć pełna pasji badawczej, pozwoli lepiej zrozumieć przeszłość Ukrainy.

Publikację uzupełnia tekst prof. dr. hab. Michała Klimeckiego poświęcony dziejom Ukrainy w XX wieku.

Robert Kuśnierz. Ur. w 1977 r. Doktor nauk humanistycznych w zakresie historii. Studia historyczne ukończył z wyróżnieniem na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w 2000 r., gdzie cztery lata później obronił doktorat. 

Autor publikacji w kraju i za granicą. Dwukrotny stypendysta Fundacji im. Lanckorońskich.

Jego zainteresowania koncentrują się na zagadnieniach dotyczących międzywojennych dziejów Związku Radzieckiego, a zwłaszcza Ukrainy.

Jerzy Stempowski (1893-1969) od dzieciństwa mówił po ukraińsku i był doskonałym znawcą kultury ukraińskiej. Jeżeli przez całe życie podkreślał, że jest Europejczykiem wschodnim, to przede wszystkim dlatego, że Ukrainę traktował jako swoją drugą ojczyznę. Tom gromadzi wszystkie znane dziś teksty Stempowskiego traktujące o Ukrainie i stosunkach polsko-ukraińskich. Znajdziemy tu rozmaite formy: artykuły publicystyczne, listy prywatne, eseje, teksty informacyjne, relacje. Teksty publikowane w prasie, jak i wydobyte z archiwów krajowych i zagranicznych.

Czwórka lubelskich badaczy nie tylko przybliżyła dzieje polskiego wychodźstwa na tamtym terenie. Dostarcza bowiem przekonujących informacji, obalając stereotypowe - lecz niestety powszechne w Polsce - przekonanie, że jedynym powodem osiedlania się Polaków w państwie rosyjskim były represje caratu. Tymczasem, z omawianego opracowania wynika, że głównym powodem tych przemieszczeń były zdarzenia losowe, wypływające z istniejącej ówczesnej sytuacji politycznej, społecznej i gospodarczej, które wymuszały procesy migracyjne na większą lub mniejszą skalę.

Opowieści dotyczące odleglejszej części Ukrainy: ziem leżących nad potężnym Dnieprem, na Dzikich Polach znanych nam z Trylogii Henryka Sienkiewicza, nad pięknym i niezwykle malowniczym Dniestrem, za granicznym niegdyś Zbruczem, na Krymie. Są tu historie o miejscach i ludziach zamieszkujących lesistą Czarnohorę oraz dzikie Gorgany. Obok legend kresowych stanic, przesyconych dymami unoszącymi się na Dzikich Polach, szczękiem broni, dźwiękiem cerkiewnych dzwonów, tętentem końskich kopyt, autorka przedstawia świat rzeczywisty, obecny wizerunek kraju, który większość Polaków zna tylko z opisów literackich.

Pogranicze jest nietuzinkowym połączeniem książki historycznej i reportażu. Opowieść Anny Reid jest zarazem podróżą po współczesnej Ukrainie i wędrówką przez jej dzieje, inspirowaną odwiedzanymi miejscami. Od Rusi Kijowskiej, przez rządy mongolskie, litewskie, polskie i rosyjskie, niemieckie i sowieckie, po dzień dzisiejszy, krytycznie - nie ulegając idealizującej ukraińskiej autokreacji ani tradycyjnej i współczesnej propagandzie rosyjskiej - Anna Reid scala chaotyczną ukraińską przeszłość w barwny, zapadający w pamięć, tragiczny i pouczający obraz nierozerwalnie związany z naszą narodową historią.

Od polskich kościołów Lwowa po rosyjskojęzyczny przemysłowy Donbas, autorka ukazuje Ukrainę dawną i obecną wraz z jej mieszkańcami: babuszką pamiętającą czasy Wielkiego Głodu, donieckim górnikiem, krymskim Rosjaninem, Polakiem z Kamieńca Podolskiego, Żydem z Iwano-Frankiwska, dysydentem z czasów sowieckich czy współczesnymi mieszkańcami Kijowa.

Ziemie ukrainne pełne są śladów polskości. Na Rusi Czerwonej, Wołyniu, Podolu, w województwie bełskim, na Bracławszczyźnie, Czernihowszczyźnie, w Kijowskiem – wszędzie Polacy bądź spolonizowani kniaziowie i szlachta ruska odcisnęli swe piętno w historii i kulturze. Pałace, zamki, miasta, miasteczka, kościoły, cerkwie – obecnie często w zupełnej ruinie – powstawały z inicjatywy "polskich panów", a ziemie zagospodarowywane były dzięki przywilejom polskich królów. 
Książka przybliża dzieje, miejsca, rody i postacie ziem ukrainnych mniej więcej do końca trwania Rzeczypospolitej szlacheckiej, niekiedy jednak autor wplata w narrację trudne wątki związane z II wojną światową, okupacją, eksterminacją ludności żydowskiej i polskiej. Dotyka też kwestii kozackiej i wpływu mołojeckich powstań na los poszczególnych miejscowości.

Bez niepodległej Ukrainy nie będzie niepodległej Polski - ten dogmat towarzyszył polskiej polityce zagranicznej przez całe ostatnie stulecie. Mirażowi zgodnej polsko-ukraińskiej współpracy najpierw uległ Józef Piłsudski, potem przez dziesięciolecia ślepo wierzył w niego Jerzy Giedroyć. Dziś od polskich polityków słyszymy, że nie czas na rozliczenia, że zagrożonej ukraińskiej niepodległości musimy bronić bezdyskusyjnie.

Może najwyższy czas zadać pytanie "dlaczego?". Może warto porzucić polityczną poprawność i prześledzić, jak na stale wyciągniętą przez Polaków dłoń odpowiadali Ukraińcy? Może czas zacząć głośno mówić, nie tylko o wołyńskim ludobójstwie, ale też o terrorystycznych zamachach w II RP, olbrzymim wkładzie banderowców w Holokaust czy bestialstwie ukraińskich ochotników w Waffen SS, pacyfikujących Powstanie Warszawskie?

Bardzo dobrze udokumentowany źródłowo tekst Lecha S. Kempczyńskiego nie jest, wbrew pozorom, książką antyukraińską. To ważny apel o budowanie wzajemnych stosunków w oparciu o historyczną prawdę i ciekawy, bardzo oryginalny głos w dyskusji o polskiej racji stanu.

Na płonącej Ukrainie to opowieść o losach ukraińskiej Kozaczyzny w czasach Bohdana Chmielnickiego w czasach wielkiej pożogi, która zapoczątkowała wielkie zmiany w tym regionie i zaciążyła na losach dwóch sąsiadujących narodów. Autor na podstawie bogatej bazy źródłowej snuje bezstronną i szczegółową opowieść o wydarzeniach z lat 1648–1651. Przeczytamy w książce o wielkich bitwach i małych potyczkach, strategicznych planach politycznych i przypadkowych sojuszach, o bohaterach i zwykłych ludziach uwikłanych w wielką zawieruchę wojenną.

Pełna historia tragedii wołyńskiej ‒ kolejna odsłona

Niniejsza książka opowiada o ostojach polskości podczas rzezi wołyńskiej ‒ największych ośrodkach samoobrony. Tworzone ad hoc stały się azylem dla Polaków starających się uchronić przed wyrżnięciem. Ukraińscy nacjonaliści skazali ich bowiem na eksterminację. Na dowód autor przytacza opisy ukraińskich zbrodni, które rozszalały się na Wołyniu i które zmusiły Polaków do utworzenia samoobrony w miastach.

Nowa książka Sławomira Kopra to trzeci nietypowy przewodnik historyczny tego autora po polskich Kresach. Po raz kolejny wędrujemy śladami polskości Ziem Utraconych, tym razem po miejscach pominiętych w jego wcześniejszych pozycjach: "Ukrainie" oraz "Wielkim Księstwie Litewskim i Inflantach". Autor jak zwykle pisze w sposób niekonwencjonalny, wykład historyczny miesza się reportażem, a osobiste dygresje z anegdotami czy opiniami na temat miejscowej kuchni i trunków. Książka uzupełniona jest relacją z półwyspu krymskiego na kilka miesięcy przed wcieleniem go do Rosji, gdzie autor spędził "ostatnie lato na ukraińskim Krymie"...