Twierdza i miasto. Poznańskie Zeszyty Fortyfikacyjne - Zbigniew Pilarczyk (red.)

Wielorakie oblicze PWK zostało ukazane w publikacji na tle wcześniejszych poznańskich ekspozycji. Wiele uwagi poświęcono formule urbanistycznej wystawy z uwzględnieniem związanych z nią założeń ogrodowo-parkowych oraz charakterystyce pawilonów wystawienniczych na tle panujących w pierwszej dekadzie XX wieku tendencji stylistycznych pomiędzy ariergardą a awangardą, od neoklasycyzmu poprzez art déco po funkcjonalizm. Nie pominięto także Poznania, miasta, które na przyjęcie PWK odmieniło swój wizerunek, a po jej zakończeniu zaczerpnęło inspirację do dalszego rozwoju.

O wyjątkowości opracowania świadczy również bogaty materiał ikonograficzny: zdjęcia, mapy oraz dokumenty, pozyskane ze zbiorów Archiwum Międzynarodowych Targów Poznańskich, Biblioteki Uniwersyteckiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Muzeum Historii Miasta Poznania i Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków.

Publikacja powstała we współpracy z Międzynarodowymi Targami Poznańskimi, które są sukcesorem zachowanego dziedzictwa oraz kontynuatorem wielkiej tradycji wystawienniczej w Poznaniu.

Ostatnia twierdza Hitlera powstała na podstawie skrupulatnych badań ogromnej liczby oficjalnych dokumentów, gazet, listów i dzienników oraz wstrząsających relacji świadków.

Próba wszechstronnego opisu dawnej osady Świętego Gotarda – i późniejszych losów terenu, na którym lokowano lewobrzeżny Poznań – od czasów najdawniejszych, od osadnictwa wczesnośredniowiecznego po dzień dzisiejszy: z prowadzonymi tamtędy szlakami handlowymi, z losami budynków i mieszkańców, zakonów dominikanów i jezuitów, którzy  w różnym czasie zamieszkiwali w tym samym miejscu, losami poznańskich Żydów, którzy mieli tu swą dzielnicę, dziejami związanego z tym terenem obrazu Bitwa pod Lepanto Tomasza Dolabelli  i wieloma innymi wątkami.

W trzecim zeszycie serii, badacze i pasjonaci dziejów poznańskich fortyfikacji zabierają czytelników w fascynującą podróż za kulisy poznańskiej twierdzy. Poznają oni m.in. niemieckie plany modernizacji i ulepszeń fortecznych założeń. Kulisy zmian nazewnictwa poszczególnych fortów. Niuanse dotyczące takich elementów poznańskich fortyfikacji, jak chociażby wały piechoty, czy pancerne stanowiska obserwacyjne twierdzy. Całość – już tradycyjnie – uzupełniona została bogatym i różnorodnym, prezentowanym często po raz pierwszy, materiałem ikonograficznym.