Tragiczne decyzje. Jak wywołano Powstanie Warszawskie - Henryk Zamojski

70 lat temu wybuchło Powstanie Warszawskie – wielki zryw do walki o wolność Stolicy i całego narodu. Książka wprowadza nas w rzeczywistość Powstania – począwszy od przygotowań i nastrojów przed jego wybuchem. Autorka opisuje pierwsze zwycięskie walki Powstańców, najważniejsze boje z wojskami okupanta, kreśli sylwetki bohaterów Powstania. Zwraca uwagę na zmieniające się nastroje żołnierzy prowadzących nierówną, samotną walkę z wrogiem przy braku pomocy ze strony aliantów. Przedstawia dramat mieszkańców Warszawy skazanych wraz ze swym miastem na całkowita zagładę. Choć miasto legło w gruzach, a Powstańcy ulegli przytłaczającej sile nieprzyjaciela, pozostali niezłomnymi bohaterami, gotowymi poświecić dla Ojczyzny to, co najdroższe.

Warszawa’44 jest niezwykłą opowieścią o losach ogarniętego powstaniem miasta. Napisana żywym przystępnym językiem książka zawiera nie tylko dramatyczną historię powstańczego zrywu – przebieg działań bojowych w poszczególnych dzielnicach, operacje konkretnych jednostek, a także migawki z życia codziennego i kulturalnego w ogarniętym powstaniem mieście – lecz również mało wcześniej znane fakty, jak choćby te, o plutonie głuchoniemych czy oddziale słowackim. Warszawa’44 to także pierwsza w Polsce publikacja o tym heroicznym zrywie zilustrowana pełnymi dynamizmu scenami zrealizowanymi przez grupę rekonstrukcyjną. Dzięki temu wyruszamy w wyjątkową, niemalże filmową, podróż po powstańczych miejscach z bohaterami tamtych wydarzeń.

Powstanie warszawskie z 1944 r. należy do najważniejszych wydarzeń w dziejach Polski. Jak wszystkie przegrane zrywy narodowe wzbudza i będzie wzbudzało dyskusje o sens, znaczenie, przebieg itp. Książka, która oddajemy do rąk czytelnika, nie jest kolejną próbą rozstrzygnięcia tych dylematów. Celem autorów było bowiem zaprezentowanie krótkich, konkretnych informacji i zobrazowanie ich zdjęciami. Istotne dla tej pracy było ukazanie gruntu społecznego i politycznego, na jakim dokonał się ten bezprecedensowy zryw, jego przebiegu, a także skutków. Publikacja ta ma służyć wszystkim, którzy poznać pragną ten ważny, heroiczny i tragiczny fragment dziejów stolicy Polski i jej mieszkańców.

Zebrane w jednym tomie teksty Władysława Bartoszewskiego – świadka i uczestnika Powstania, a następnie przez kilkadziesiąt lat jego historyka – dowodzą trafności i niezmienności poglądów Autora. Kronika wydarzeń, artykuły i wspomnienia tworzą kanon naszej wiedzy o Powstaniu Warszawskim. Ważną część książki stanowią opracowane przez Andrzeja Krzysztofa Kunerta aneksy, zawierające wybór dokumentów, a także zestawienie kadry dowódczej Armii Krajowej oraz Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari. Mapy i plany Warszawy, w których wykorzystano zdjęcia lotnicze z okresu okupacji, zostały przygotowane przez Zygmunta Walkowskiego. Cennym uzupełnieniem jest wybór zdjęć z Powstania Warszawskiego.

Pieczołowicie, dzielnica po dzielnicy, dom po domu, dwóch dziennikarzy odkrywa ślady Powstania Warszawskiego. Dociekają, analizują, porównują, a przede wszystkim rozmawiają ze świadkami tamtych dni. Wyjątkowa wyprawa w przeszłość i zarazem zapis pewnego stanu pamięci. Zdajemy sobie sprawę, że nie wszystkie pokazane przez nas ślady przetrwają. Za kilkanaście lat niniejsza książka może zatem okazać się ostatnim świadectwem tego, czego już nie będzie – zauważają autorzy.

"Dni walczącej Stolicy" to książka wyjątkowa - zapis sześćdziesięciu siedmiu audycji dokumentalnych poświęconych powstańczej Warszawie. Były one nadawane w programie III Polskiego Radia od 30 lipca do 4 października 1981 roku i odtworzone przez Rozgłośnię Polską Radia Wolna Europa w 1984 roku. Ogromną wartością książki Władysława Bartoszewskiego jest wiele często nieznanych zdjęć – z zasobów Muzeum Powstania Warszawskiego - ukazujących życie powstańców i ludności cywilnej Warszawy od 31 lipca do 4 października 1944 roku. 

Po cieszącej się powodzeniem wśród czytelników serii „Przedwojenne najpiękniejsze fotografie” w albumowej ofercie Wydawnictwa RM pojawią się tytuły poruszające nową tematykę.

„Powstanie warszawskie. Najważniejsze fotografie”, wydane w 70 rocznicę wydarzenia, będzie okazją do przyjrzenia się walkom o Warszawę oczami tych, którzy dokumentowali je osobiście, nierzadko ryzykując życie.

Wstrząsająca opowieść o jednej z największych tragedii w historii Polski.

Ta książka jest niczym wielobarwny żałobny fresk poświęcony zamienionemu w morze ruin
miastu i ludziom, którzy niemal bezbronni przez dwa miesiące powstrzymywali regularne, doskonale uzbrojone jednostki wroga. Podziw dla nich przeplata się w niej z bólem czy nawet goryczą z powodu straszliwej tragedii, jaką zaowocowała decyzja o rozpoczęciu Powstania.

Książka omawia główne dziedziny życia narodowego w okresie II wojny światowej, jak również przedstawia genezę i rozwój polskiego ruchu oporu. Bada też stosunki między obozem londyńskim a ruchem komunistycznym ze względu na to, że w końcowych latach wojny ugrupowania te wzajemnie ubiegały się o władzę w powojennej Polsce, co wpływało na polityczne decyzje Rządu RP na uchodźstwie.

Pewnego dnia, w połowie lipca przybiegł do mnie jeden z dziennikarzy tygodnika i powiedział, że do redakcji dzwonią czytelnicy wzburzeni książką Piotra Zychowicza Obłęd '44.(…) Nie wierzę, pomyślałem, znam przecież Piotra, niemożliwe, żeby takie były intencje. Wszakże intencje to jedno, a słowa to drugie. Klęska militarna powstania nie ulega zaś wątpliwości. Dlatego trzeba badać jej źródła. Nie wolno racjonalizować błędów politycznych ich przyszłymi moralnymi czy metafizycznymi, pozytywnymi skutkami. Być może powstania nie dało się uniknąć. A być może jego ogłoszenie wynikało z nadmiernej wiary we własne siły i naiwności. Taka dyskusja będzie trwać tak długo, jak długo polskość i Polska będzie czymś ważnym. Świadczy ona ostatecznie o dojrzałości i dorosłości narodu, uczy przecież politycznego myślenia. Taka dyskusja ma jedno ograniczenie: nie wolno kwestionować ofiary i podważać bohaterstwa powstańców. Z nich wszyscyśmy wyrośli. Pamiętając o tym zapraszam wszystkich do lektury tekstów na temat książki Zychowicza.