Tajemnica sekretarzyka, czyli Z pamiętnika Poznanianki - Donata Dominik-Stawicka

Koniec XIX wieku, Wilno. Dwudziestoletni Piłsudski nieświadomie pomaga zamachowcy przygotowującemu spisek na życie cara. Zostaje aresztowany i przewieziony do więzienia w Petersburgu. 1 maja 1887 roku zapada straszliwy wyrok – pięcioletnie zesłanie w głąb Rosji. Rozpoczyna się niebezpieczna podróż przyszłego Marszałka przez syberyjskie „więzienie bez dachu”.

Jak Syberia wpłynęła na losy Piłsudskiego? W jaki sposób wydarzenia na Dalekim Wschodzie zaważyły na jego poglądach?

Najnowsza książka Tomasza Łysiaka, dziennikarza i autora powieści historycznych, to fascynująca i metafizyczna historia o mniej znanym okresie życia Józefa Piłsudskiego. Tajemniczym narratorem jest rosyjski urzędnik, który zafascynowany postacią Naczelnika szczegółowo odtwarza jego rosyjską tułaczkę i plastycznie portretuje napotkane przez niego postacie, zarówno historyczne, jak i fikcyjne: polskich powstańców, wojskowych, poetów, szamanów, a także pierwszą wielką miłość Marszałka.

Sybir. Zesłanie Józefa P. to również przejmujący portret tysięcy Polaków z Syberii, którzy nigdy nie zapomnieli o kraju swego pochodzenia.

Ewa Sasicka po przeprowadzce do Olechowicz wiedzie szczęśliwe życie u boku Marcina. Szybko przejmuje obowiązki żony dziedzica i przyzwyczaja się do warunków oraz zasad panujących we dworze. Nie zapomina o rodzicach i ukochanych Czartorowiczach. Tymczasem jej kuzynka Iga przeżywa osobiste dramaty, których nie jest w stanie przesłonić udany związek z Leonem. Obie kobiety – jako mężatki i matki – muszą wziąć losy swych rodzin we własne ręce. Dorasta bowiem kolejne pokolenie, krystalizują się jego marzenia i rozczarowania, plany i nadzieje, miłości oraz zdrady. Życie na dalekim Podolu toczy się swoim rytmem, z dala od miejskiego zgiełku, w oczekiwaniu na wielkie wydarzenia…

To powieść o kilkupokoleniowej walce o niepodległość, opowiedziana z perspektywy dwóch rodzin – z Kresów i Wielkopolski. To historia błękitnego munduru Franciszka, żołnierza Błękitnej Armii, ale i walki powstańców styczniowych od Różyckiego i Langiewicza, boju Wielkopolan z pruskim kulturkampfem. To wszystko zostało opowiedziane z perspektywy rodzinnej klechdy. Podobnie jak w Tajemnicy sekretarzyka, pokazane są tu ważne postaci z przeszłości – wodzowie z powstania styczniowego, propagatorzy pracy organicznej, a przede wszystkim generał Józef Haller.

Książkę zatytułowaną Dzieci Lwowa tworzą dwie wzruszające i tchnące najczystszym patriotyzmem opowieści o małych mieszkańcach miasta, przez stulecia uważanego za ostoję polskości na kresach dawnej Rzeczypospolitej. Bohaterem pierwszej z owych historii jest chłopczyk, oderwany od rodzinnego domu przez zawieruchę Wielkiej Wojny i skazany na poniewierkę wśród obcych; akcja drugiej z nich dzieje się w roku 1918, kiedy to kilkoro nastoletnich lwowian bierze udział w obronie swego miasta przed siłami ukraińskimi. Jakie na nich czekają przygody? Czy kilkuletni malec nie zapomni ojczystego języka? Czy po dniach spędzonych wśród rosyjskich okopów będzie pamiętał, kim jest i skąd się wywodzi? Jak nastoletni żołnierze zniosą trudy walki i czy będzie im dane po zwycięstwie powrócić do bezpiecznego domu? Bo cóż z tego, że z postury tacy mali, kiedy serca ich takie mężne…

Jak my, dziś, wciąż zaglądamy do Kitowicza, by się dowiedzieć, jak tam było w Polsce za Sasów, to za sto i dwieście lat będą czytali Pawlikowskiego, by mieć wyobrażenie jak żyło polskie ziemiaństwo w Mińszczyźnie przed ostateczną zagładą”.