Szkice o Żołnierzach Wyklętych i współczesnej Polsce - Grzegorz Wąsowski

Niezłomni bohaterowie – ścigani, chwytani, prześladowani, wiezieni i mordowani przez władze komunistyczne. Wśród nich m.in. mjr Józef Kuras „Ogień”, rtm. Witold Pilecki „Witold”, Danuta Siedzikówna „Inka”, mjr Zygmunt Szendzielarz „Łupaszka”, kpt. Antoni Zubryd „Zuch” i wielu innych. Ostatni „żołnierz wyklęty” zginał w obławie prawie dwadzieścia lat po wojnie – 21 października 1963 r! Autorka kreśli sylwetki żołnierzy, opowiada o ich dramatycznych losach oraz tłumaczy, dlaczego zostali „wykleci”. To jest książka o trzydziestu trzech dowódcach i ich żołnierzach, wybranych spośród wielu tysięcy uczestników ostatniego niepodległościowego powstania.

Córki i synowie bohaterów podziemia niepodległościowego wspominają rodziców, swoje dzieciństwo i odważnie mówią o życiu na przełomie wieków i Polsce po 1989 roku. Po raz pierwszy, świadectwa tak licznie zebrane w jednym miejscu, stanowią niepodważalny dokument i bardzo ważny głos w próbie opowiedzenia o najnowszych losach Narodu Polskiego.

Krucjata Wyklętych to wielobarwna opowieść, w której zabawne anegdoty z życia „leśnych” przeplatają się z porażającymi relacjami z pól bitew i miejsc kaźni.

Głównymi bohaterami książki są walczący z pojałtańskim porządkiem partyzanci nazywani Żołnierzami Niezłomnymi lub Wyklętymi. Nie zapomniano również o bojownikach prowadzących wieloletnią walkę w obronie polskości Kresów, anektowanych przez sowieckiego sąsiada. Autor przypomina, że opór zbrojny w Polsce nie wygasł w 1947, ani nawet w 1963 roku. Swoją opowieścią obejmuje także akcje partyzantki miejskiej, aktywnej jeszcze w latach 80. Opisuje też działania partyzanckie w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej, poddanych sowietyzacji.

Ideą, która przyświecała powstaniu niniejszej książki, była przede wszystkim chęć oddania hołdu tym, którym ten hołd się należy: bohaterom, którzy w chwilach tak tragicznych jak nastanie okupacji komunistycznej nie załamali się, a dzielnie stawiali opór Armii Czerwonej i rodzimym poplecznikom sierpa i młota, dając światu najpiękniejszy obraz patriotyzmu ze wszystkich, jakie ten kiedykolwiek widział.

Albom „Żołnierze wyklęci. Antykomunistyczne podziemie zbrojne po 1944 roku”, zawiera artykuły o głównych organizacjach antykomunistycznego podziemia zbrojnego, ok. 1500 zdjęć oraz kilkaset krótkich biogramów żołnierzy wyklętych; opatrzony indeksem nazwisk, jest najpełniejszym kompendium wiedzy na ten temat. W zamyśle wydawcy i autorów jest też wyrazem hołdu należnego bohaterom opisywanych wydarzeń.

Obława na Wyklętych to opis kilkunastu spraw prowadzonych przez Urząd Bezpieczeństwa i władze komunistyczne przeciwko Żołnierzom Wyklętym. Ukazuje, w jaki sposób PRLowskie organy ścigania rozpracowywały i tropiły oddziały oraz poszczególnych członków podziemia niepodległościowego, m.in. Łukasza Cieplińskiego, Hieronima Dekutowskiego, Mieczysława Dziemieszkiewicza, Augusta Emila Fieldorfa, Witolda Pileckiego, Jana Rodowicza, Danuty Siedzikówny, Zygmunta Szendzielarza czy Antoniego Żubryda. Na podstawie zachowanych akt, jak również wspomnień oraz korespondencji, książka ukazuje nie tylko sam pościg, ale także przebieg brutalnych śledztw i marionetkowych procesów, zakończonych kuriozalnymi wyrokami. Wszystkim z przedstawionych tu bohaterów za działalność niepodległościową przyszło zapłacić cenę najwyższą.

„Witalis Skorupka to jeden z najodważniejszych i najtwardszych żołnierzy polskiego podziemia niepodległościowego. Nie dali mu rady Niemcy, nie dali rady Sowieci i nie dali rady komuniści. Jego wspomnienia czyta się jak powieść sensacyjną. Nie mogłem się oderwać”.

– Piotr Zychowicz

Dziś ma 95 lat. W wywiadzie-rzece opowiada o tym, co przeżył, jak walczył i pracował dla Polski. To poruszające świadectwo Polaka, który mimo wielu dramatycznych chwil w życiu zachowuje wiarę w Boga, nieugięty patriotyzm, siłę charakteru, niespożytą energię i pogodę ducha.

Kolejna pozycja z serii "Archiwum Żołnierzy Wyklętych" przedstawia życie i działalność Hieronima Dekutowskiego ps. "Zapora". W publikacji opisano dzieciństwo i młodość Dekutowskiego, okres II wojny światowej, walki w czasie tzw. Drugiej Konspiracji w okresie stalinowskim, okrutne śledztwo w komunistycznym więzieniu zakończone wyrokiem i zabiciem bohaterskiego majora.

Pierwsza książka traktująca o codzienności bytowania żołnierzy podziemia antykomunistycznego po II wojnie światowej.

Opowiemy o jednostkach działających w ramach obozu poakowskiego, narodowego, jak i stanowiących niezależne oddziały wojskowe. Poznajemy ekstremalne warunki życia partyzantów, ich ubiór, wyżywienie, możliwości dbania o higienę osobistą i zdrowie. Gdzie kwaterowali ,jak odpoczywali, jak wyglądały codzienne obowiązki oraz standardowy harmonogram dnia – co ciekawe, bardzo zbliżony do siebie w większości oddziałów.

Autor opisuje też problem dyscypliny w poszczególnych oddziałach. Nie omija niesubordynacji, grabieży czy uzależnienia od alkoholu – skupiając się na sposobie egzekwowania prawa przez dowódców i efektach walki o utrzymanie wojskowej karności w jednostce.

Unikatowa książka Stanisława Płużańskiego powstała w oparciu o bogaty materiał źródłowy: wywiady z żyjącymi żołnierzami, źródła archiwalne, wydane dokumenty i wspomnienia. Autorowi udało się przeprowadzić 14 rozmów z żyjącymi żołnierzami. Ich historia zaczyna się jeszcze w 1944 roku, koniec następuje dopiero w 1963 roku wraz ze śmiercią ostatniego z żołnierzy wyklętych Józefa Franczaka ps. „Lalek”.