Sybir bez przekleństw. Sybir wspomnień. Podróż do miejsc zesłania Marszałka Piłsudskiego - Mieczysław Lepecki (oprawa twarda)

Wspomnienia najstarszego z braci Starzyńskich - Romana, "Cztery lata wojny w służbie Komendanta. Przeżycia wojenne 1914-1918", to książka wspaniała. Opowiada o młodym człowieku, idealiście oddanym idei niepodległościowej idącemu na wojnę wbrew swojemu słabemu zdrowiu. Poznajemy go od lat jego wczesnej młodości w zaborze rosyjskim, śledzimy jego losy w Krakowie, a potem na froncie. Obserwujemy jak dojrzewa intelektualnie i politycznie. Widzimy, jaki wpływ wywiera na niego postać Komendanta - Józefa Piłsudskiego.

Nowa edycja wydanej niegdyś zagranicą książki jednego z najbardziej znanych biografów Marszałka. Jak zapowiedziano już we wstępie, "biografia obejmuje okres do roku 1914. Obrazuje ona niezachwianą linię myśli i działania Tego, który od krnąbrnego wobec rosyjskich nauczycieli ucznia gimnazjalnego, poprzez spiskowca i rewolucjonistę, stał się niebawem uwielbianym przez żołnierzy wodzem I Brygady". Autor skupia się więc głównie na zainteresowaniach politycznych Piłsudskiego, milczeniem jednak nie zbywa wielu ważnych wydarzeń z jego życia prywatnego, które wywarły niemały wpływ na losy najwybitniejszego działacza PPS.

"Rok 1920" Józefa Piłsudskiego to wykładnia myśli strategicznej Marszałka spisana bezpośrednio po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej. Wojny, w trakcie której osamotniona i zrujnowana Polska obroniła swoje istnienie przed bolszewicką nawałą i zatrzymała pochód rewolucji na zachód Europy. Książka wydana po raz pierwszy w 1924 roku ukazuje się w wolnej Polsce po raz pierwszy po drugiej wojnie światowej. Pomimo upływu czasu nie straciła na aktualności. Obecne wydanie poprzedza przedmowa płk. dra hab. Juliusza Tyma, podsumowująca główne inicjatywy badawcze dotyczące tej wojny.

Album Bojowo i lirycznie. Legiony Piłsudskiego - to nie tylko barwna opowieść o szlaku bojowym Legionów. To również bogate i pięknie ilustrowane wątki ukazujące życie codzienne, twórczość samych legionistów i Legionom poświęconą, stosunek społeczeństwa do Józefa Piłsudskiego i jego formacji, w tym znanych przeciwników i oponentów Marszałka, zaangażowanie kobiet oraz umundurowanie i odznaczenia. Pomimo, a może właśnie z powodu, popularnego charakteru, książka zaskoczy niejednego czytelnika informacjami np. o szczegółowej niemieckiej instrukcji dla żołnierzy w celu zapobiegania chorobom wenerycznym czy przykładami pań, opuszczających mężów, wstępujących wbrew zakazom w legionowe szeregi i przywdziewających męskie przebranie oraz naprawdę bogatym materiałem ilustracyjnym, w tym dokumentami i mapami. Jest ich około 500! Tak szerokie spojrzenie pozwala lepiej zrozumieć, jaką rolę w świadomości wszystkich Polaków odegrały Legiony i skąd się wzięła ich szczególna sława w kraju i za granicą.

Opracowana z dużą starannością edytorską publikacja opowiada o historii kształtowania się i działania Legionów od początku XX wieku (organizacje strzeleckie) po moment odzyskania niepodległości.

Fascynujące studium polityki międzynarodowej Polski, mocarstw zachodnich i Europy Wschodniej w latach 1918-1920. Książka wyróżniona Nagrodą Klio za rok 2001 i uznana za najlepszą analizę polityki wschodniej Józefa Piłsudskiego.

Los konspiratorów i powstańców styczniowych, którzy zostali uwięzieni lub zesłani w głąb Rosji, był dramatyczny, ale trzeba pamiętać, że ciężar wyroków carskich sądów spadł także na ich rodziny. Bohaterami tej książki są osoby najbliższe uczestnikom spisków i walk – rodzice, dzieci, ale głównie kobiety: żony, matki i siostry. To one znalazły się przed trudnym wyborem – pożegnać najbliższe im osoby na długie lata czy dzielić najpierw trudy podróży, a następnie życia w surowych warunkach Syberii. Decyzje i czyny tych kobiet były często niezwykle heroiczne, nie mniej niż ich mężów, synów i braci, którzy z bronią w ręku walczyli w powstaniu styczniowym.

Jakież to losy sprawiły, że francuski pułkownik François Auguste Thesby de Belcour znalazł się w Polsce, walczył u boku konfederatów barskich, przeszedł z nimi syberyjską Golgotę albo, jak tam im mówiono, „czyściec dla katolików", a wydostawszy się ze zsyłki, osiadł w Polsce i pozostawił dwa niezmiernie ważne dla poznania historii konfederacji dokumenty? Konfederacka przygoda Belcoura trwała krótko, ale relacja z niej zawiera materiał pozwalający zweryfikować niektóre ze stereotypów ukształtowanych w toku długiego procesu historycznego, w którym przeważały poglądy dla barzan nieprzychylne.

– ze wstępu Mariana Skrzypka

Prezentowane opracowanie stanowi czwarty tom z serii wydawniczej: „Po­lacy – Syberia. XVIII-XIX wiek”. W pracy zamieszczone zostały materiały ukazujące stosunek przedstawicieli zachodniosyberyjskich oraz centralnych organów władzy i administracji do zesłańców postyczniowych. Są to dokumenty urzędowe, które zachowały się w rosyjskich archiwach: cyrkularze, tajna korespondencja, sprawozdania, raporty, notatki i materiały śledcze. Tego rodzaju dokumentacja pozwala na określenie stanowiska poszczególnych urzędników lub organów władzy wobec różnorodnych spraw z zakresu ich kompetencji. Jest to tym bardziej ważne i interesujące, że zakrojona na szeroką skalę zsyłka powstańców styczniowych stała się poważnym problemem zarówno dla władz centralnych, jak i urzędników syberyjskich. Zesłanie Polaków pobudziło aktywność ustawodawczą i zmusiło funkcjonariuszy państwowych wszystkich szczebli do zastanowienia się nad kwestią urządzenia polskich imigrantów. Dokumenty zamieszczone w niniejszym zbiorze dobitnie obrazują proces kształtowania się systemu nadzoru nad zesłańcami, ewolucję roli policji lokalnej, gubernatorów i żandarmów w organizacji dozoru policyjnego. Pokazują również, w jaki sposób zadania administracyjne kolidowały lub pokrywały się z osobistymi ambicjami przedstawicieli syberyjskiej elity urzędniczej.

Z Rosjanami nie tylko braliśmy się za bary, toczyliśmy wojny jak równy z równym, a później nie tylko wzniecaliśmy przeciwko nim powstania. To z polskich drukarń pochodziło rosyjskie słowo drukowane przez ponad 120 lat. Polscy inżynierowie budowali mosty kolejowe i tworzyli rosyjską sieć dróg żelaznych. To z polskich fabryk pochodziło 90 proc. stalowych szyn układanych potem w dalekich stepach. Nasi przyrodnicy odkrywali Syberię dla światowej nauki. Byli to fachowcy, którzy wyrośli z polskiego pnia, a przyszło im budować obce mocarstwo.

Polak, szlachcic, wykształcony w Warszawie ogrodnik i sadownik, potem powstaniec styczniowy, zesłaniec na Syberii Wschodniej, wreszcie jeden z pionierów nowoczesnego sadownictwa na północy Rosji, nagradzany także carskimi medalami. Uczył się przy nim praktycznego ogrodnictwa m.in. jego zięć, Jędrzej Bachleda, który potem powrócił do Zakopanego, by tam w tym zakresie działać. I do tej historii załączone - listy Walickiego z Wielikina, do przyjaciela lat zesłańczych Henryka Wiercieńskiego w Nałęczowie: właśnie o sadach, drzewach, kwiatach, pracy, pasji - rewelacyjne! A może warto do nich zajrzeć choćby po to, by odszukać recepturę na nalewkę z czarnej porzeczki?