Strzelcy w II Rzeczypospolitej - Wiśniewska Małgorzata

Historia polskich służb specjalnych w okresie międzywojennym cieszy się dużą popularnością wśród badaczy i czytelników. Najczęściej jednak autorzy koncentrują się na historii służb wywiadu lub rozpatrują działalność wywiadowczą i kontrwywiadowczą łącznie. Twórcy niniejszego tomu postanowili przybliżyć czytelnikom rzadziej omawiane zagadnienia ochrony przed aktywnością obcych służb, w tym przed działalnością szpiegowską. Zamieszczono tu artykuły napisane przez blisko trzydziestu uznanych specjalistów. Omawiają oni nie tylko okres II Rzeczpospolitej, ale także Polskiego Państwa Podziemnego, które było jej kontynuatorem. Szeroki zakres tematyczny prezentowanych prac pokazuje zarówno kruchość suwerennego bytu przedwojennej Polski, jak i warunki, w jakich przyszło działać ludziom służb specjalnych walczącym o jego zachowanie.

Społeczeństwo II Rzeczypospolitej, wychowywane w duchu patriotyzmu i szacunku dla munduru, wykazywało zaangażowanie i inicjatywę we wzmacnianiu potencjału obronnego Polski i to niekiedy starając się pokonać bariery urzędnicze, w tym stawiane też przez kierownictwo wojska.

Szczególna rola przypadła organizacjom i stowarzyszeniom paramilitarnym, które winny uzupełniać i niekiedy zastępować wojsko w przygotowaniu rezerwistów, mających na wypadek wojny zwielokrotnić liczebność armii czasu pokoju. Nałożono na nie także zadanie prowadzenia edukacji obronnej społeczeństwa. Wówczas to zrodziła się myśl wystawienia samodzielnej Armii Rezerwowej, poniechana wobec krytycznej postawy kierownictwa państwa i wojska wobec tego pomysłu. Mimo to organizacje społeczne miały znaczący udział w zwiększaniu potencjału wojskowego kraju, stanowiąc ważne ogniwo systemu obronnego państwa. Na ich członków liczyło wojsko, opracowując warianty działań specjalnych, w tym dywersyjnych.

Autorem dziennika, który składamy do rąk Czytelników, jest płk dypl. Leon Mitkiewicz-Żółłtek, wybitny oficer liniowy i sztabowy Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, `rasowy` kawalerzysta, człowiek gruntownie wykształcony, o szerokich horyzontach. Mitkiewicz pisał dużo, chcąc pozostawić potomnym świadectwo przeżytych wydarzeń i spotkanych ludzi. Spisując wspomnienia z okresu dowodzenia 2. Pułkiem Szwoleżerów Rokitniańskich, pragnął naświetlić warunki, w jakich Polacy tworzyli swoje siły zbrojne, pokazać stosunek rodaków do wojska i problemy, z którymi borykała się kadra dowódcza. Przy tej okazji starał się przedstawić sylwetki swoich przełożonych oraz kolegów i żołnierzy, głównych aktorów opisywanych wydarzeń. 

Sztuka wojenna Sun Zi to prawdopodobnie najstarszy znany nam traktat o wojnie i rządzących nią prawidłach. Z pewnością jednak – najbardziej wpływowy. Była to podstawowa lektura strategów Wschodu od czasów starożytnych, a także w czasach bardziej nam współczesnych – podobno, gdy w 1782 roku w Paryżu ukazało się drukiem nowe wydanie Sztuki wojennej, przeczytał je również Napoleon Bonaparte.

Opatrzona blisko 520 zdjęciami, biografia dowódcy 2. Pułku Piechoty Saperów Kaniowskich za sprawą odkrytych i dotąd niepublikowanych archiwaliów ujawnia nieznane i przemilczane wydarzenia z życia oficera. Autor książki Zbigniew Kiełb podkreślił, że publikacja powstała w wyniku pewnego impulsu i nigdy nie była planowana. Książka jest cegiełką, gdyż zysk z jej sprzedaży zostanie przeznaczony na pokrycie kosztów pamiątkowej tablicy, poświęconej 62 poległym żołnierzom walczącym w latach 1918-1920 w 100. rocznicę bitwy pod Kaniowem, którą odsłonięto w Puławach 13 maja 2018 r.