Sekretna wojna. Z dziejów kontrywiadu II RP - Zbigniew Nawrocki

Autor obszernie omawia mało dotąd poznane obszary aktywności sowieckiego kontrwywiadu jak tzw. gry radiowe, w których schwytanych oficerów niemieckich wykorzystywano do dezinformowania wywiadu niemieckiego; prowadzoną na masową skalę akcję weryfikacji (filtracji) powracających z niewoli sowieckich żołnierzy; działalność osławionych jednostek zaporowych oraz batalionów i kompanii karnych; prześladowania kadr Armii Czerwonej przed wojną i podczas jej trwania; infiltrację niemieckich szkół szpiegowskich i zwalczanie działalności obcego wywiadu; funkcjonowanie trybunałów wojennych i Kolegium Specjalnego NKWD sądzących zarówno czerwonoarmistów jak i obcokrajowców...

Od jesieni 1921 r. Sekretariat Departamentu Dyplomatycznego Polskiego MSZ rozpoczął wydawanie ściśle tajnego tygodniowego biuletynu Sytuacja Międzynarodowa. Biuletyn wysyłano do poszczególnych komórek w centrali MSZ, do wszystkich placówek dyplomatycznych RP i niektórych konsulatów oraz do Prezydium Rady Ministrów. Tematyka tego biuletynu obejmowała m.in. położenie wewnętrzne i politykę zagraniczną poszczególnych państw, informacje o międzynarodowych konferencjach, konwencjach itp. Jednocześnie Sekretariat rozpoczął wydawanie drugiego tajnego tygodniowego biuletynu (dla tych samych odbiorców) pt. biuletyn Informacyjny Polska a Zagranica. Tutaj jednak głównym tematem była polityka zagraniczna Polski. Ze względu na konieczność zachowania tajemnicy wydano polecenie komisyjnego niszczenia wykorzystanych numerów. Na szczęście dla badaczy część tych dokumentów zachowała się i można je teraz ujawnić.

Zagadnienie funkcjonowania wywiadu Wojska Polskiego stanowi już od kilku dziesiątków lat przedmiot badań polskich historyków. Mimo ukazania się szeregu cennych publikacji, nadal pozostaje duże pole dla badań nad tematami dotąd niepodjętymi lub wymagającymi poczynienia istotnych korekt w dotychczasowych ustaleniach. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest fakt powolnego ujawniania materiałów "wywiadowczej" proweniencji, a więc tzw. "wrażliwych" i "zastrzeżonych" z różnych zresztą powodów, często politycznych. Stopniowe ujawnianie zawartości archiwów krajowych, co dotyczy np. zbiorów dostępnych obecnie w CAW (poprzednio przechowywanych w MSW, a także tych pochodzących z archiwów rosyjskich), a ostatnio również z IPN (Centrala i Oddziały) pozwala na dalsze prowadzenie badań znacznie pogłębionych i dotyczących różnych aspektów działalności polskiej "dwójki". Zamiarem niniejszej publikacji, która stanowi zbiór artykułów autorstwa badaczy wywodzących się z kilku ośrodków akademickich, archiwistów, pracowników IPN, Straży Granicznej, jest przybliżenie czytelnikowi tej tematyki z uwzględnieniem rezultatów ich najnowszych badań. 

Kolejny tom pracy zbiorowej, która stanowi zbiór artykułów autorstwa badaczy wywodzących się z kilku ośrodków akademickich, archiwistów, pracowników IPN, jest przybliżeniem czytelnikowi tej tematyki z uwzględnieniem rezultatów ich najnowszych badań.  

Dopóki w 1978 r. autor tej książki, oficer GRU, nie uciekł do Wielkiej Brytanii, na Zachodzie o radzieckim wywiadzie wojskowym wiedziano tyle co nic. Suworow musiał przekazać oficerom MI5 niemal wszystkie podstawowe wiadomości: o strukturze GRU i jej siatek wywiadowczych, werbunku i metodach zdobywania informacji, łączności z agentami, sposobach przesyłania zdobyczy do ZSRR, a także często nieznanych na Zachodzie dokonaniach tej służby. Tak powstała ta książka - barwna, dowcipna, anegdotyczna, a zarazem jeżąca włos na karku, zwłaszcza gdy pomyśleć, że GRU po ćwierćwieczu od jej wydania najwyraźniej rozkwita.

Bestseller obnażający sekrety GRU

Nieco ponad dwudziestoletni okres funkcjonowania Wojska Polskiego, w tym ponad dwa lata w systemie wojennym, przyniósł wiele pozytywnych dokonań, chociaż błędów także nie brakowało. Wojsko, z założenia apolityczne, w praktyce nie realizowało tej zasady, zwłaszcza od przewrotu majowego 1926 r., co więcej, aspirowało do ogrywania znaczącej roli politycznej w państwie. Wpływ na to mieli jego zwierzchnicy, szczególnie marszałkowie Józef Piłsudski i Edward Śmigły-Rydz. Wojsko Polskie w II Rzeczypospolitej traktowane było przez kierownictwo państwa jako gwarant międzynarodowej pozycji kraju.

Kontynuacja prestiżowego wydania dotyczącego kontrwywiadu II RP