Rok 1920 - Józef Piłsudski

Po przeczytaniu Marzyciela i stratega profesor Wacław Jędrzejewicz powiedział:

           – Przez najbliższych pięćdziesiąt lat to będzie najlepsza książka o Piłsudskim.

„Autor stworzył dzieło rzetelnością nieustępujące publikacjom naukowym, a jednocześnie nienużące dzięki lekkości pióra właściwego poecie i eseiście. W odróżnieniu od większości prac historycznych, Urbankowski nie skupia się na samej faktografii, choć i ta część budzi uznanie. Owocem jest obfitość mało znanych faktów i szeroko zarysowany kontekst dziejowy.

Zamierzeniem autora było przybliżenie czytelnikom problematyki nieudanych ostatecznie planów Piłsudskiego co do utworzenia zależnego od Polski państwa ukraińskiego oraz dotkliwego pobicia sił Armii Czerwonej.

Polsko-litewskie konflikt graniczny po I wojnie światowej wymagał podjęcia zdecydowanych działań. Marszałek Józef Piłsudski zdecydował się na "siłowe" rozwiązanie problemu Wileńszczyzny. 

Książka obejmuje podłoże konfliktu polsko-litewskiego o Wileńszczyznę, próby zażegnania konfliktu drogą pokojową, akcję zajęcia Wilna, utworzenie i funkcjonowanie Litwy Środkowej, doprowadzenie do inkorporacji Wileńszczyzny decyzją Sejmu Wileńskiego oraz uznanie granicy z Litwą na forum międzynarodowym.

O Piłsudskim i piłsudczykach to zbiór tekstów poświęconych Marszałkowi oraz jego współpracownikom i podkomendnym. Wśród nich jest m.in. Ignacy Mościcki, Kazimierz Sosnkowski, Gustaw Orlicz-Dreszer, Józef Beck, Adam Koc czy Walery Sławek. Wielcy żołnierze i politycy Dwudziestolecia w rozmowie ze znanym i cenionym dziennikarzem opowiadają o Józefie Piłsudskim i o relacjach łączących ich z Marszałkiem.

Książka poświęcona jest wydarzeniom z drugiej połowy 1924 r., kiedy to w województwach północno-wschodnich II Rzeczpospolitej doszło do spektakularnych incydentów zbrojnych. Były one inspirowane z zewnątrz przez instytucje sowieckie i miały przyczynić się do destabilizacji sytuacji na Kresach. W pracy skoncentrowano się na odtworzeniu okoliczności towarzyszących trzem najgłośniejszym epizodom: napadowi na przygraniczną miejscowość Stołpce oraz dwóm atakom na pociągi pasażerskie – pod Łowczą i pod Leśną.

Wojna polsko-rosyjska 1919-1920 r. obfituje w wiele wydarzeń mogących stanowić temat licznych prac historycznych. Składają się na nie poszczególne kampanie, operacje czy bitwy. Wśród tych ostatnich godna wyeksponowania jest bitwa o Lwów. Co prawda los wojny polsko-rosyjskiej 1919-1920 r. przesądzony został podczas bitwy na przedpolach Warszawy w sierpniu 1920 r., Ale przyczyniło się do tego powstrzymanie ofensywy 1 Armii Konnej Budionnego pod Lwowem w tym samym czasie załamało plan Stalina przerzutu rewolucji bolszewickiej na Bałkany.

Adam Ludwik Korwin-Sokołowski – jeden z adiutantów a od 1930 roku szef gabinetu Marszałka Piłsudskiego zgodnie z wolą i apelem Marszałka spisał jako uczestnik i świadek historii swoje wspomnienia. Wspomnienia Adama Ludwika Korwin-Sokołowskiego obejmują lata 1910-1945. 

Materiały te mówią o wielu zupełnie nieznanych epizodach naszej historii nie tylko poszerzając naszą wiedzę o niej, ale również wspaniale oddają klimat tamtej epoki i mentalność ludzi w niej żyjącej, ludzi którym zawdzięczamy odzyskanie niepodległości, suwerenności i własnej państwowości. Publikacja zawiera dużo cytatów z wypowiedzi Marszałka. Pochodzą one z odręcznych notatek autora sporządzanych podczas odpraw, w których uczestniczył.

Publikacja odsłania nieznane fakty i tajemnice związane z chorobą i śmiercią Józefa Piłsudskiego. Ze względu na różnorodność tematu została podzielona na dwie odrębne, choć ściśle powiązane części. W części pierwszej, noszącej tytuł: Między Matką a Synem, zgodnie z wymogami sztuki lekarskiej autor przytoczył i rozpatrzył dotychczas praktycznie nieznane bądź też niezauważone świadectwa na temat zdrowia rodziców przyszłego marszałka, jak i jego samego, zanim zaczął chorować. Omówił zmitologizowany do pomnikowych rozmiarów jego związek z matką. Ponieważ, jak sam zauważył, dużo o nim napisano fałszu i bredni, stara się przynajmniej niektóre z nich sprostować. Część druga stanowi analizę rozpoznania wiedeńskiego specjalisty prof. Weckenbacha.

Los jeńców rosyjskich wziętych do niewoli przez Wojsko Polskie w wojnie 1919-1920 przestał być jedynie przedmiotem badań historyków i awansował do rangi problemów politycznych. Rosjanie starają się udowodnić, że winy historyczne leżą po obu stronach i tak jak Katyń obciąża ich sumienie, Polacy odpowiadają za eksterminację jeńców radzieckich w wojnie 1919-1920 roku, m.in. w tzw. obozach śmierci w Strzałowie i Tucholi.

Wojna 1920 roku z Rosją sowiecką miała decydujący wpływ nie tylko na kształt odradzającej się Polski, ale także na losy jej ówczesnego sojusznika – Ukraińskiej Republiki Ludowej. Był to sojusznik realny, z którym przed rozpoczęciem działań wojennych została podpisana ugoda polityczna i konwencja wojskowa. Mimo znaczącej przewagi sił polskich, wojnę tę należy pojmować jako polsko-ukraińsko-bolszewicką. Będąca tematem niniejszego opracowania historia 6 Siczowej Dywizji Strzeleckiej Armii URL, od jej sformowania wczesną wiosną 1920 roku, poprzez szlak bojowy, do internowania późną jesienią tegoż roku, jest dobrą ilustracją polsko-ukraińskiego współdziałania w tym czasie. Tak sformułowany temat nie był dotąd podejmowany ani przez polskich, ani też ukraińskich badaczy.Wojna 1920 roku z Rosją sowiecką miała decydujący wpływ nie tylko na kształt odradzającej się Polski, ale także na losy jej ówczesnego sojusznika – Ukraińskiej Republiki Ludowej. Był to sojusznik realny, z którym przed rozpoczęciem działań wojennych została podpisana ugoda polityczna i konwencja wojskowa. Mimo znaczącej przewagi sił polskich, wojnę tę należy pojmować jako polsko-ukraińsko-bolszewicką. Będąca tematem niniejszego opracowania historia 6 Siczowej Dywizji Strzeleckiej Armii URL, od jej sformowania wczesną wiosną 1920 roku, poprzez szlak bojowy, do internowania późną jesienią tegoż roku, jest dobrą ilustracją polsko-ukraińskiego współdziałania w tym czasie. Tak sformułowany temat nie był dotąd podejmowany ani przez polskich, ani też ukraińskich badaczy.

Ósmy tom, poświęcony Bitwie Wołyńsko-Podolskiej jest niezwykle istotny, gdyż podsumowuje dotychczasowe działania, dokonuje również rozważań politycznych, militarnych i gospodarczych, perspektyw dalszego prowadzenia działań wojennych związanych z rozejmem i podpisaniem preliminariów pokojowych. Bitwa Warszawska 1920r., której częścią jest obecny tom, stanowi jedną z najważniejszych bitew Państwa Polskiego i niewątpliwie miała kluczowy wpływ na losy ówczesnej Europy, w tym Polski. Fenomenalny sukces oręża polskiego jest dumą narodową Polaków, świadczy też o niezwykłym patriotyzmie i męstwie naszych rodaków.

Publikacja poświęcona wydarzeniom na Pomorzu w okresie wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920. Mało znany fragment dziejów tej ziemi, dopiero co odzyskanych przez Polskę na mocy traktatu wersalskiego.

Akcja „Eskadry”, bo taki tytuł nosi ta książka, toczy się podczas wojny polsko-bolszewickiej. Śmierć jednego z pilotów w rozbitym samolocie i ciężka rana dowódcy eskadry pociągną za sobą wiele zmian w życiu porucznika Szyllinga i jego kolegów. Czy nowy dowódca zdobędzie zaufanie zgranego zespołu? Któremu z odważnych pilotów odda swe serce piękna sanitariuszka? I czy wszyscy szczęśliwie wrócą ze swych podniebnych akcji, gdy po nimi rozgrywać się będzie jedna z najważniejszych bitew w naszej historii?

Praca przedstawia działania wojenne na Mazowszu Północnym latem 1920 roku w kontekście Bitwy Warszawskiej, rozstrzygającej o losach odrodzonej Polski.

,, Jest to typowy warchoł i partyzant, lecz doskonały żołnierz, i umiejętny raczej ataman niż dowódca w europejskim stylu... Bije bolszewików w wielu wypadkach lepiej od sztabowych generałów[...]. Nie żałuje cudzego życia i cudzej krwi , zupełnie tak samo jak własnej. Dajcie mu być sobą, bo innym być nie potrafi".
Marszałek Józef Piłsudski

Fascynująca opowieść o tym, jak Józef Piłsudski odrzucił możliwość zdobycia Moskwy. Podczas wojny 1920 roku Polacy dwukrotnie mogli zdobyć Moskwę i obalić reżim bolszewików. Musieliby jednak zawrzeć przymierze z białymi rosyjskimi generałami. Najpierw z Antonem Denikinem, potem z Piotrem Wranglem. Niestety Józef Piłsudski odrzucił tę możliwość i podjął tajne rozmowy z Włodzimierzem Leninem. Uważał bowiem, że Rosja czerwona będzie dla Polski mniej groźna niż biała. Był to katastrofalny błąd. Polacy nie tylko ocalili bolszewizm, ale i zaprzepaścili szansę na odbudowę potężnej Rzeczypospolitej w przedrozbiorowych granicach. Choć wygraliśmy bitwę warszawską, cała wojna z bolszewikami skończyła się dla nas klęską. Podpisując w 1921 roku fatalny traktat ryski, rzuciliśmy na pastwę Sowietów połowę terytorium Rzeczypospolitej i półtora miliona Polaków. Ludzie ci padli ofiarą czerwonego holokaustu. Polska zapłaciła za to gorzką cenę 17 września 1939 roku…

Mieczysław Lepecki dwukrotnie - jeszcze przed II wojną światową - wyruszył w podróż na Syberię i Daleki Wschód, żeby zobaczyć miejsca martyrologii Józefa Piłsudskiego i tysięcy innych Polaków zesłanych w te niegościnne rejony za dążenie do odzyskania przez Polskę niepodległości. Przebył wiele kilometrów - pociągiem, samolotem, samochodem - i poszukiwał miejsc związanych z historią polskich zesłańców. Przekonał się też, jak wygląda życie mieszkańców Związku Radzieckiego, jak się tam pracuje w kołchozach, na jakich zasadach wydobywa się złoto, jak rozbudowują się drogi i koleje, czym jest dla tamtejszych ludzi Bajkał i tajga. Podróżował pod opieką i pod okiem GPU i NKWD. Powróciwszy, wydał dwie książki: Sybir bez przekleństw i Sybir wspomnień, które dziś, po wielu latach od pierwszego wydania, prezentujemy po raz kolejny jako dokument minionych czasów i miejsc naznaczonych przez naszych rodaków.

W prezentowanej książce autor opisał cały szlak bojowy od momentu powstania Legionu Ukraińskich Strzelców Siczowych w sierpniu 1914 r. do rozwiązania formacji w maju 1920 roku, służbę wojskową kobiet-legionistów, późniejsze losy bardziej znanych weteranów, zagadnienia związane z umundurowaniem i uzbrojeniem ?ususów?, a także ich działalność kulturalną oraz oświatową. Ponadto autor wykorzystał do napisania książki również informacje z dotychczas nie opracowywanych zbiorów archiwalnych.

Ze względu na ramy czasowe oraz tematyczne jest to pozycja wyjątkowa nie tylko na rynku polskim, ale również ukraińskim.

Obrona Płocka przed wojskami rosyjskimi 18 - 19 sierpnia 1920 r. była jednym z wielu epizodów wojny z bolszewicką Rosją i jak dotychczas pozostaje w cieniu większych zmagań i bitew tej wojny: bitwy warszawskiej, bitwy nad Niemnem, czy bitwy nad Wkrą. Jest to poniekąd zrozumiałe, bo losy wojny decydowały się właśnie w tych bitwach, tym niemniej obrona Płocka też miała znaczenie. Widomym znakiem było odznaczenie miasta Krzyżem Walecznych przez marsz. Józefa Piłsudskiego w czasie jego wizyty w Płocku 10 kwietnia 1920 r. Obrona Płocka w 1920 r. należy do najważniejszych wydarzeń w dziejach miasta w XX w. Przekonani o tym byli już ówcześni mieszkańcy, stąd coroczne uroczyste obchody rocznicy walk oraz podjęte niemal natychmiast próby odtworzenia przebiegu wydarzeń tych dwu dramatycznych dni. Dzięki temu współczesny historyk dysponuje całkiem pokaźną liczbą wartościowych źródeł i opracowań.

Kolejne wydanie monografii o gabinecie chłopskiego przywódcy Wincentego Witosa - zdaniem wielu historyków - najważniejszym rządzie Drugiej Rzeczypospolitej, zostało znacznie zmienione (w tym sama struktura całego opracowania) i wzbogacone o liczne informacje prasowe z okresu II RP oraz o kilkadziesiąt najnowszych publikacji książkowych. Monografia zawiera obszerną bibliografię, liczącą ponad 1100 pozycji oraz ikonografię z wieloma niepublikowanymi - od ok. stu lat - fotografiami (ponad 100 pozycji, wraz z mapami).

Dziennik Kazimierza Sokołowskiego to świadectwo czasów notowane przez dziewiętnastolatka, świadectwo jedyne w swoim rodzaju. W tym świadectwie znajdą dla siebie nestorzy wspomnienia tamtoczesnej obyczajowości, historycy - rzetelność fotografii osobistej zestawionej z faktografią historyczną. A młodzi, dla których te czasy są zbyt odległe? Młodzi zobaczą, jak kiedyś w domach polskich pojmowano znaczenie wyrazu Ojczyzna. Wyrazu Ojczyzna pisanego przez duże O i wymawianego z największym poszanowaniem. Tym, którzy urodzili się w Polsce wolnej, trudno będzie zrozumieć wiele spraw w Dzienniku, ale czy wobec tego nie powinni go przeczytać?

Wyjątkowa publikacja o bitwie, którą historycy i politolodzy uznali za jedną z najważniejszych w dziejach świata.

Zamoyski pisząc o Bitwie Warszawskiej, spotykał się z uczestnikami walk, co zaowocowało żywą i wartką narracją. Barwne epizody oddające klimat epoki przetykane są świetnie naszkicowanymi portretami najważniejszych postaci ówczesnego konfliktu. Zamoyski przebieg bitwy opisuje szczegółowo, ale unika przy tym nieprzyjaznych dla czytelnika specjalistycznych opisów taktyki wojennej.

Niezaprzeczalnym atutem książki jest jej szata graficzna – żadna dotychczas wydana książka o Bitwie Warszawskiej nie zawierała tak wielu starannie dobranych zdjęć – czarno-białych i kolorowych. Polskie wydanie książki przygotowane przez Wydawnictwo Literackie różni się pod tym względem znacząco od wydania angielskiego.

Unikatowy, bogato ilustrowany album, który zawiera opis wszystkich najważniejszych problemów wojny polsko-bolszewickiej w latach 1919-1921. Oprócz szczegółowego opisu samych działań wojennych, album zawiera m.in. relacje z codziennego żołnierskiego życia, informacje o stosunku społeczeństwa do całej kampanii, opisuje bardzo dokładnie sytuację sowieckich jeńców wojennych w Polsce, próbę sowietyzacji Polski czy udział w wojnie naszych wschodnich sojuszników z Ukrainą na czele. Całość jest ubogacona wspaniałą szatą ikonograficzną i jako całość na pewno przybliża czytelnika do pełniejszej wiedzy o wydarzeniach sprzed stu lat.

Wspomnienia W.T.DRYMMERA są pasjonującą lekturą nie tylko dlatego, że autor z racji pełnionych funkcji do elity II Rzeczypospolitej i przedstawia wiele spraw dotąd mało znanych, lecz również z powodu niewątpliwego talentu narracyjnego. Ciekawa barwna relacja W.T. DRYMMERA jest świadectwem życia całkowicie poświęconego Polsce