Rewolucja rosyjska - Richard Pipes

Archipelag GUŁag - monumentalna praca słynnego pisarza i myśliciela Aleksandra Sołżenicyna, poświęcona więzienno-obozowej martyrologii narodu rosyjskiego i obywateli innych republik ZSRR i krajów, łączy w sobie elementy powieści, autobiografii, reportażu, wspomnień świadków i uczestników. Dzięki tej książce, opublikowanej w Paryżu w latach 1973-1975, świat poznał prawdę o łagrach i skrywanej przed opinią publiczną części historii ZSRR.

Skazani. Ostatnie dni rosyjskiej arystokracji to kamień milowy w pisaniu o przedrewolucyjnej Rosji. Czytelnik dostaje do rąk pisaną z epickim rozmachem i ukazującą szeroką panoramę dziejów sagę, w której towarzyskie anegdoty sąsiadują z surowością historii.

 Z rewolucją październikową zniknął świat rosyjskiej arystokracji. Douglasowi Smithowi udało się uchwycić ten świat na moment przed zniknięciem. Amerykański historyk nie tyle przedstawił carską arystokrację w ogóle, co przywrócił do życia najwybitniejsze postaci i ukazał złożoność ich postaw. Postępowi pisarze, naukowcy i feministki, zaangażowani w intelektualne życie Europy Szeremietiewowie i Golicynowie (losy dwóch rodów wyznaczają główną linię narracji) byli jednocześnie strażnikami na wskroś anachronicznego porządku społecznego, który zawalił się pod naporem nowoczesności rewolucji.

"Psy Stalina" Nikity Pietrowa to książka, która nie gra na emocjach czytelnika. Pietrow nie buduje dramatycznego nastroju, nie stara się zaskakiwać. Jest w walce o pamięć swojego narodu żołnierzem pierwszej linii, a więc przede wszystkim archiwistą poszukującym faktów i dokumentów. Wnioski wyciąga z dochowaniem wszelkich rygorów naukowej ostrożności. A więc bez domysłów i fantazji, bez „gdybania”. A i bez tego lektura książki jest fascynująca.

Głód 1921-1923
Burzliwy okres lat 1917-1920 największe szkody spowodował w rolnictwie. Bolszewicy, którzy stali się panami sytuacji, tłumaczyli tak sobie, jak i innym, że wszystkiemu winni są przeciwnicy - interwenci, panowie, a nade wszystko bogaci chłopi, zwani kułakami. Tylko jakoś dziwnie się składało, że w tych częściach Ukrainy, na których toczyły się największe zmagania wojenne, odsetek zasianych pól był większy niż tam, gdzie bolszewikom nie sprawiano większego kłopotu w zaprowadzaniu nowych porządków. Na tych spokojniejszych terenach, przeciwstawiając się rabunkowemu komunizmowi wojennemu, większą wagę przykładano do ekonomicznych sposobów walki. Znacznie bardziej opłacało się skutecznie ukryć płody rolne niż zwiększać ich produkcję. A było i tak, że nie było czym obsiać pola, bo przy siłowym ściąganiu kontyngentu, zabierano również ziarno siewne. Na Ukrainie od 1916 r. do 1922 r. powierzchnia zasiewów zmniejszyła się o około 40%. Podobna sytuacja miała miejsce i w innych regionach radzieckiego imperium. Na domiar złego wiosną 1921 r. ogromna susza w centralnych i południowych guberniach Federacji Rosyjskiej oraz w południowej Ukrainie zapowiadała nadchodzenie głodu.

W latach 1929–1939 prasę polską interesowało całe spektrum zagadnień związanych bezpośrednio lub w sposób pośredni z Ukrainą Radziecką. Wymienić tu należy politykę narodowościową i wyznaniową Moskwy na Ukrainie, kwestie gospodarcze – kolektywizację, industrializację, sytuację gospodarczą po okresie rewolucji agrarnej i przemysłowej, a także Wielki Głód na Ukrainie oraz politykę terroru i jego przejawy w USRR [...].

O czasach, kiedy: "Dzikie polowanie na speców doprowadziło gospodarkę radziecką na granicę dezorganizacji", pisze w swej nowej książce czołowy rosyjski historyk wojskowości współczesnego pokolenia Władimir Bieszanow. Praca, poświęcona historii artylerii pierwszej połowy XX wieku, zawiera również niezwykle interesujące opisy życia społecznego i politycznego w Rosji i ZSRR w okresie przed rozpoczęciem II wojny światowej oraz ciekawe informacje dla każdego miłośnika artylerii.

Straszna, porywająca i potrzebna.

Wiktor Suworow

Wywiad z Aleksandrem Litwinienko,  człowiekiem,  który pomimo wszystkich okoliczności zewnętrznych i osobistych chciał zachować godność ludzką i choć odrobinę przyzwoitości w kraju w którym jednostka nie znaczy nic, a bezkarność władzy jest nieskończona. Dzięki lekturze wywiadu możemy poznać nowe, tragiczne  fakty z działań Federalnej Służby Bezpieczeństwa, które nie pojawiają się w innych publikacjach.

"Budujemy kanał" to satyra na system totalitarny panujący w ZSRR. Ukazuje ona przepaść dzielącą ideologię i propagandę od rzeczywistości, bawi absurdalnymi pomysłami na życie "po sowiecku", ale jednocześnie przestrzega przed prawdziwym obliczem totalitaryzmu. Przez badaczy literatury wymieniana jest tuż obok Zapisków oficera Armii Czerwonej Sergiusza Piaseckiego.

Książkę Wadima Kożynowa wyróżnia niezwykły sposób oceniania wydarzeń oraz zaskakujące wnioski. Największym walorem jego rozważań jest historyczny obiektywizm, a także ukazywanie mało znanych faktów, często przeczących powszechnym wyobrażeniom: - na początku 1917 roku, wbrew temu, co zwykle sądzimy, w Piotrogrodzie nie było wpływowych bolszewików! Dopiero Niemcy przewozili ich pociągiem ze Szwajcarii do Finlandii, by od środka rozbijali państwo cara; - podczas przewrotu październikowego nie było wielu ofiar w ludziach, za to w późniejszych latach ofiary bolszewickich represji zaczęto liczyć w milionach.

Intencją autora nie było przedstawienie fragmentu historii stalinizmu czy też dziejów ZSRR, lecz uchwycenie tego, co stanowiło o jakościowej zmianie tego kraju w fazie gwałtownej przemiany strukturalnej. Rozpatrywane tu zjawiska od dawna przykuwały uwagę przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych, ciągle jednak pojawiają się nowe publikacje i nie milkną spory o istotę zachodzących wówczas procesów. Wynika to z faktu, że przedmiot badań jest niezmiernie skomplikowany, może być sytuowany w różnych perspektywach badawczych i poddawany analizie z różnych punktów widzenia.

Wielkie dzieło o budowie imperium sowieckiego przez bolszewików i ich wysiłkach rozszerzenia rewolucji komunistycznej na inne kraje. Autor wykracza poza czysto polityczne dzieje walki o władzę, z rozmachem opisując chaos i dramat wojny domowej, ogrom ludzkiej tragedii, a także politykę kulturalną bolszewików.

Rosja bolszewików jest trzecią częścią znakomitej trylogii poświęconej historii Rosji, obok Rosji carów i Rewolucji rosyjskiej.