Przemysł w majątkach ziemiańskich Królestwa Polskiego - Wiesław Puś

Ostatnio w historiografii polskiej coraz szerzej jest obecny nurt memuarystyczny, który szczególnie widoczny jest w aspekcie spuścizny ziemiańskiej. O ile w ubiegłych dwóch dekadach w odniesieniu do wspomnień ziemiańskich dominowały publikacje bez aparatu naukowego (względnie bardzo podstawową edycją), to obecnie coraz więcej tekstów jest edytowanych, co podnosi wydatnie ich wartość poznawczą. Jednocześnie pozwala to na wprowadzenie do obiegu naukowego treści, których nie znajdziemy w dokumentacji aktowej. Wiedza tam zawarta niejednokrotnie pozwala niejako wniknąć za kulisy procesów czy zjawisk, jak też egzemplifikuje wiele z nich. Ponadto pamiętniki są nieocenionym źródłem informacji na temat motywów działań, postaw i zachowań oraz światopoglądu ich autorów, a to, przy zastosowaniu odpowiednich metod, przekłada się bezpośrednio na opis całych grup.

Studia z duchowej i materialnej kultury ziemiaństwa lubelskiego po powstaniu styczniowym. Jest to już druga książka autora poświęcona dziejom ziemiaństwa lubelskiego. Złożyły się na nie cztery obszerne studia, z których dwa zostały już opublikowane w materiałach pokonferencyjnych, a dwa ukazują się po raz pierwszy. Uzupełniają się wzajemnie i tworzą harmonijną całość, przedstawiając dzień codzienny i odświętny dworu ziemiańskiego, opisują rezydencje ziemiańskie.

Publikacja zawiera 6 referatów wygłoszonych podczas sesji naukowej o tym samym tytule zorganizowanej w 2016 r., poprzedzonych wstępem dyrektora Andrzeja Matuszewicza. Publikacja przybliża nieznane fakty związane z ziemiaństwem, wskazując na niebagatelną jego rolę. Istotnym uzupełnieniem wydawnictwa są fotografie stanowiące swoiste dopełnienie tekstów.

Celem pracy Dwór, wieś i plebania w przestrzeni społecznej zachodniej Małopolski w latach 1772-1815 jest zbadanie wpływu przemian społecznych, gospodarczych i politycznych, dokonujących się w drugiej połowie XVIII i na początku XIX w., na funkcjonowanie środowiska wiejskiego zachodniej Małopolski. W szczególności chodzi tu o ukazanie: funkcjonowania dworu, plebanii i wsi w przed- i porozbiorowych warunkach prawno-politycznych; wpływu zmienności epoki na przestrzeń społeczną (m.in. wpływ zmiany granic państwowych na położenie prawno-polityczne i aktywność poszczególnych grup społecznych i jednostek, tworzenie się elity wiejskiej i kształtowanie świadomości społecznej); oddziaływania reform społecznych i gospodarczych z lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XVIII w. na wzajemne relacje pomiędzy szlachtą, chłopami i duchowieństwem. 

Dziennik Janiny Konarskiej to kolejna w tym roku, po bestsellerowej Amerykańskiej księżnej Virgilii Sapiehy, książka z serii „Świadectwa. XX wiek”, przedstawiająca ziemiański świat pierwszej połowy XX wieku z kobiecej perspektywy.

Burzliwa epoka przełomu na tle prywatnego życia Janiny z Fuldów Konarskiej. Jej dziennik ukazuje rzeczywistość ostatnich lat XX wieku w Królestwie Polskim z perspektywy młodej panny z Radomia, i lata pierwszej wojny, widziane już oczami mężatki 0 z majątku Kluczewsko koło Włoszczowy.

W realia salonu i dworu wkrada się świat zewnętrzny, przynoszący wielkie przemiany polityczne i społeczne: rewolucję 1905 roku, wybuch wojny, przetaczanie się przez ziemie polskie kolejnych frontów, formowanie się niepodległości. Notowane na bieżąco wrażenia autorki pozwalają poczuć codzienność tej niezwykłej epoki, a także poznać z bliska ją samą – trochę rozpuszczoną jedynaczkę z dobrego domu, trochę „piękny przykład kobiety polskiej”. A przy tym – rezolutną komentatorkę rozgrywających się na jej oczach wydarzeń.

Prezentowana publikacja wpisuje się w szereg prac poświęconych historii polskiego ziemiaństwa oraz kulturze materialnej i symbolicznej dworów i pałaców. Monografia ukazuje genezę powstania w Maluszynie reprezentacyjnej siedziby Korabitów Ostrowskich, opisuje etapy budowy pałacu, rekonstruuje wygląd i wyposażenie rezydencji. Ważną częścią publikacji jest próba przedstawienia życia codziennego mieszkańców, ich zajęć, zainteresowań bądź pasji. Wśród dokumentów źródłowych przytaczanych w opracowaniu znalazły się także kulinaria - receptury, przepisy i kuchenne dyspozycje, co w połączeniu z żywą i jasną narracją oraz bezpośrednim, niemal przyjacielskim stosunkiem autorki do przedstawianych postaci sprawia, że tekst naukowy może zainteresować nie tylko historyków - specjalistów czy znawców epoki, ale też czytelników niedysponujących specjalistycznym przygotowaniem, a poszukujących ciekawej lektury, miłośników dziedzictwa przeszłości i pasjonatów historii.

Praca zbiorowa, która naświetla losy ziemian-powstańców, który wspierali Powstanie Wielkopolskie nie tylko z bronią w ręku, ale także na polu gospodarczym, politycznym czy oświatowym. Poza znanymi nazwiskami: Zbigniewa Ostroroga-Gorzeńskiego, Władysława Grabskiego, Stanisława Thiela czy Aleksandra Szembeka, w publikacji pojawiają się również biografie ziemianek, które tak jak Antonina Czarnecka czy Dora Mukułowska organizowały pomoc medyczną.

Życie codzienne polskiego ziemiaństwa, zarówno w XIX wieku, jak i w ostatnich latach Drugiej Rzeczypospolitej, niezmiennie było związane z przyrodą i cyklem zmieniających się pór roku. Toczyło się wokół prac rolniczych, w rytmie dorocznych świąt.

Książka W ziemiańskim dworze podporządkowuje się temu rytmowi. Niczym gospodarski kalendarz podzielona na cztery części – Zimę, Wiosnę, Lato i Jesień – opowiada o zajęciach mieszkańców dworu: o dbałości o dom, sprzęty, ziemię i zwierzęta, o przygotowywaniu posiłków i zapasów na zimę, obyczajach świątecznych, rozrywkach, wizytach gości, zjazdach familijnych i polowaniach. Tekstowi towarzyszy bogaty wybór archiwalnych zdjęć oraz malarstwo z epoki.

Pięć niezwykłych kobiet z czterech wielkich wpływowych rodów. Łączy je działalność społeczna, wrażliwość i osiągnięty sukces. Kim były? Warto poznać bliżej ich losy.