Przedwojenna Warszawa. Najpiękniejsze fotografie - Jolanta Kucharska

Nie ma chyba w Europie innej metropolii, która podczas drugiej wojny światowej ucierpiała tak straszliwie jak Warszawa. Nie ma w niej drugiej takiej dzielnicy, która została starta z powierzchni ziemi – jak dzielnica północna. I nie ma drugiej tak licznej dzielnicowej populacji, która doświadczyła równie potwornej zagłady i znikła bez śladu po 600 latach bytowania – jak żydowska społeczność północnego śródmieścia. Wędrówka po przedwojennej żydowskiej Warszawie może odbywać się nieomal wyłącznie w świecie wirtualnym, albowiem w tym rzeczywistym pozostały tylko nieliczne pamiątkowe kamienie, pomniki i tablice. 

Warszawa lata 40 – album otwierający nową serię Wydawnictwa Bosz FOTO RETRO powstał we współpracy z Narodowym Archiwum Cyfrowym. To książka jedyna w swoim rodzaju, przełamująca stereotypy, opowiadająca dzieje stolicy – obrazami. Jej narrację tworzą nieznane fotografie pozyskane ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego, wpisane w porządek pięciu odsłon – tematów przewodnich. Przechodząc przez rozdziały: Powroty, Odbudowa, Ruch, Od nowa,Życie, uczestniczymy w wyjątkowej lekcji historii. Warszawa lata 40 to kilkaset niepublikowanych zdjęć opatrzonych komentarzami. To swego rodzaju podróż w czasie: pozwalająca poznać powojenną stolicę, poczuć jej siłę, żywiołowość i atmosferę, a wreszcie – niemalże dotknąć codzienności zwykłych-niezwykłych bohaterów piątej dekady XX wieku.

Warszawa lata 60. to trzeci już – po latach 40. i 50. – album z serii FOTO RETRO, przypominający dzieje stolicy w czasach PRL-u. Tym razem pokazujemy miasto w okresie tak zwanej małej stabilizacji. W ruchliwej, milionowej już wówczas Warszawie znika większość śladów wojny i powstania. W architekturze przestaje obowiązywać socrealizm i powstają liczne nowoczesne w duchu budowle, wśród nich słynny Supersam, czy zespół wieżowców Ściany Wschodniej – dzisiejsze Domy Towarowe Centrum. Latem na ulicach pojawiają się nieliczni jeszcze zagraniczni turyści… Osobisty komentarz, wstęp do tego niezwykłego zbioru zdjęć z Narodowego Archiwum Cyfrowego, napisała specjalnie dla nas Beata Tyszkiewicz.

Album zawiera unikalne zdjęcia, w większości publikowane po raz pierwszy w Polsce, zrobione przez mistrzów Adama Lenkiewicza, Zygmunta Goldhammera czy Marka Münza. Są na nich zarówno kościoły, cerkwie i synagogi wciąż obecne w panoramie Lwowa, jak i już nieistniejące przedwojenne kawiarnie, kina, sklepy i targi. Dostrzeżemy na nich także zwyczajnych ludzi przy codziennych zajęciach lub podczas spacerów – w cylindrach i melonikach, w gorsetach i ze zwiewnymi szalami. Dzięki urodzonej we Lwowie pisarce, dziennikarce i tłumaczce Żannie Słoniowskiej, która opatrzyła zdjęcia ciekawymi opisami, odbędziemy nastrojowy spacer ulicami przedwojennego Lwowa.

Warszawa przed rokiem 1939 miała niepowtarzalny klimat. Zagraniczni goście nazywali ją wówczas „Paryżem Północy”. Miasto zachwycało architekturą, tętniło życiem, imponowało dynamiką rozwoju, było też pełne kontrastów. Tu mieszkali , pracowali i tworzyli obok siebie przedstawiciele różnych wyznań. Elity mijały się z biedotą, elegancja i bogactwo wyróżniały się na tle brzydoty, jednak w powszechnej pamięci zachowały się obrazy najwyższego gmachu Prudential, piękna zabudowa Alei Ujazdowskich, legendarna Adria, czy gwarny Karcelak. Wtedy naprawdę było widać, że stolica Polski to stolica na światową skalę!

Niezwykłe varsaviana w naszej kolekcji reprintów - Moja Warszawa Artura Oppmana - zbiór impresjonistycznych obrazków z życia stolicy. Są to bardzo osobiste zapiski i spostrzeżenia, jakie czynił autor podczas swoich niekończących się wędrówek po mieście i jego okolicach. Uzupełnione wierszowanymi wstawkami i kunsztownymi rycinami Stanisława Sawiczewskiego, krótkie opowiadania składają się na przepiękną publikację. Przez całość przeziera dusza i wrażliwość poety, który uwiecznił na papierze epizody z życia wielkiego miasta. Jego spostrzeżenia na temat ginącego ducha Warszawy zmuszają do refleksji nad tym, jak obecnie wygląda najważniejsze w Polsce miasto. Jeśli już wtedy autor ubolewał nad negatywnymi zmianami w Warszawie, to jak opisałby dzisiejszy gród nad Wisłą? Jeśli tęskni za dawnymi szyldami, to jak zareagowałby na dzisiejszy świat billboardów? Ta lektura nie tylko stanowić będzie niezapomniane przeżycie estetyczne, ale i zmusi nas do przemyśleń nad mijającym czasem.

Przedwojenne dzieło do dziś budzi zachwyt swoim rozmachem oraz odwagą stawianych opinii. Pokazuje nie tylko obraz Polski, której już nie ma, w jej przedwojennych granicach, ale także stan ówczesnej świadomości kulturowej Polaków. Wszelkie zmiany redakcyjne dokonane we współczesnym wydaniu nie ingerują w ogólny zamysł publikacji, mającej krajobraz polski wraz z zamieszkującym go ludem i znajdujące się na ziemi naszej zabytki budownictwa i sztuki odtworzyć w ilustracji możliwie wiernie i miłująco, ażeby tej ziemi syn mógł się z nimi bliżej poznać, bez trudu, u siebie w domu, w każdej chwili gdy zechce...

Zofia Chomętowska, wybitna i fascynująca polska fotografka, dokumentalistka, poświęciła się fotografii w latach 1920. Początkowo dokumentowała życie rodzinne i towarzyskie na Polesiu, w rodzinnym majątku i okolicy oraz podróże po Europie. Jednak od lat 1930 fotografia stała się jej zawodem – otworzyła studio fotograficzne w Warszawie, wysyłała prace na wystawy i konkursy oraz publikowała w prasie.

W 1936 roku Chomętowska wygrała konkurs Wydziału Turystyki Ministerstwa Komunikacji na etatowego fotografa instytucji. Do jej zadań należało sfotografowanie atrakcyjnych turystycznie miejsce na terenie II Rzeczpospolitej.

W albumie znajdują się w nim zarówno widoki oficjalne, jak i sprawiające wrażenie prywatnych, są ujęcia turystyczne ale też pełne humoru, we wszystkich zaś jest zapisana codzienność przedwojennej Polski. Fotografie wpisują się w szerszy nurt fotografii dokumentalnej, są ważnym jej elementem, uzupełniają lepiej znany i rozpowszechniony w Europie nurt heimatfotografie, pokazując jej bardziej intymne oblicze.

Dzielnica Praga-Południe to administracyjny twór, który nazewniczo zaciera tożsamość prastarych wsi, osad i przedmieść, położonych na południe od właściwej Pragi i historycznie mających z nią niewiele wspólnego. Szanujący się mieszkaniec tej części Warszawy nigdy nie powie, że jest z Pragi-Południe, ale z Kamionka, Grochowa, Gocławia albo Saskiej Kępy...

Ten album stara się nie faworyzować żadnego z rejonów dzielnicy, ukazując je – w miarę dostępności przekazów ikonograficznych – we właściwych proporcjach, czyli przywracając właściwą rangę Kamionka i Grochowa, które w dotychczasowych publikacjach pozostawały w cieniu eleganckiej Saskiej Kępy. Wiele faktów przywołanych we wstępnym rozdziale i w opisach zdjęć to nowe, wcześniej nigdzie niepublikowane ustalenia.

Warszawską Ochotę ukształtowało tak naprawdę dwudziestolecie międzywojenne - modna wówczas i szlachetna idea miast ogrodów Ebenezera Howarda, styl dworkowy obecny w architekturze polskiej tuż po odzyskaniu niepodległości, ekspansja modernizmu lat 30. Charakter tamtych lat, pomimo zniszczeń wojennych, w dużym stopniu dzielnica zachowała do dziś.

Zapraszamy w podróż w czasie do najpiękniejszych zakątków Ochoty, utrwalonych na pełnych uroku fotografiach sprzed lat.

Album poświęcony jest nielicznym stołecznym kamienicom z przełomu XIX i XX, które przetrwały do dziś oraz losom ich mieszkańców. Blisko 20 kamienic zaprezentowanych w książce to budynki w większości zaprojektowane przez znanych architektów, o wysokich walorach architektonicznych. Ozdobne detale: rzeźbione zwieńczenia, kute balkony, efektowne bramy, bogate sztukaterie, a nawet plafony zdradzają dawną klasę. Prawie wszystkie z opisywanych kamienic są wpisane do rejestru zabytków. Część budynków jest starannie odrestaurowana, część przeszła remont fragmentaryczny, inne nadal pozostają zniszczone.

Ponad 120 nieznanych w Polsce, znakomitych zdjęć, amerykańskiego fotoreportera Johna Vachona, który w latach 1946, 1956 i 1963 odwiedził nasz kraj. Pochodzą one z archiwów amerykańskich: Biblioteki Kongresu USA, Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz prywatnych zbiorów Ann Vachon.

Gawęda (esej) osnuta wokół historii jednego drewnianego domu w Falenicy i jego mieszkańców, rodziny Szaniawskich i Wojciechowskich, oraz dziejów podwarszawskiej miejscowości. Dom, zbudowany w latach 20. XX wieku, przetrwał burzliwe i dramatyczne lata ubiegłego stulecia. Autorka przedstawia dzieje letniskowej miejscowości w okresie międzywojennym, okrutne czasy II wojny światowej i zagładę miejscowej ludności żydowskiej, dramatyczne lata powojenne, by dojść do nieczęstego w tych okolicach happy endu - uratowania i przywrócenia świetności obiektowi architektury drewnianej, który jest przykładem stylu "świdermajer" (wg znanego określenia Gałczyńskiego). Dawna willa "Złota Marysieńka" wpisuje się harmonijnie w piaszczysto-sosnowy pejzaż falenicki. Tym większe uznanie dla jezuitów, którzy z wielką starannością uratowali dom adaptując go na cele prowadzonej przez siebie działalności.

Unikatowy album na 100-lecie niepodległości Polski.

Warszawa, która w 1944 roku przeżyła własną śmierć, utraciła bezpowrotnie swój dawny charakter. Na szczęście zachował się on na starych fotografiach, dzięki którym dzisiejsze pokolenia Polaków mogą się przenieść w czasie.

Niepodległa Warszawa w obiektywie Zdzisława Marcinkowskiego to album ze starannie wyselekcjonowanymi zdjęciami ze zbiorów Archiwum Państwowego w Warszawie, które nie były dotąd publikowane.

Po odradzającej się Warszawie podążamy śladem fotografa, który dokumentował życie swojego miasta od początku XX wieku do wybuchu II wojny światowej. Oglądamy stolicę zarówno w przededniu odzyskania przez Polskę niepodległości, jak i wolną już, prężnie się rozwijającą w dwudziestoleciu międzywojennym.

Zdjęcia Zdzisława Marcinkowskiego pokazują Warszawę w pełnym przekroju: zniszczone kamienice i drewniane domy obok okazałych pałaców, uliczni handlarze, żebracy i bose dzieci obok bogatych mieszczan, ludzi nauki i kultury, wozy konne obok nowoczesnych samochodów.

Tego obrazu miasta dopełniają pełne ciekawostek opisy sytuacji gospodarczo-społecznej w ówczesnej Warszawie.

W listopadzie 1918 roku Warszawa stała się stolicą niepodległej Polski i centralnym ośrodkiem politycznym, administracyjnym, kulturalnym i handlowym II Rzeczypospolitej. Tu rozgrywały się najważniejsze dla kraju wydarzenia, urzędował prezydent, rząd i parlament. W dwudziestoleciu międzywojennym miasto zaczęło się dynamicznie rozwijać - powstawały nowe osiedla, linie komunikacyjne, budynki użyteczności publicznej. Stolica Polski stała się miastem reprezentacyjnym, wielokulturowym, jednak obok eleganckich dzielnic o wielkomiejskim charakterze jak Śródmieście czy Mokotów, z restauracjami, kinami, wytwornymi hotelami, istniały też przeludnione dzielnice robotnicze, zamieszkane przez warszawską biedotę, jak Wola czy Sielce oraz żydowska dzielnica północna, pełna sklepów i małych warsztatów.

Warszawa zapamiętana to jednak nie tylko opowieść o mieście, jego topografii i faktografii - dodaje Magda Szymańska. Wiele z tych relacji ma charakter bardzo osobisty - bohaterowie opowiadają o swoim dzieciństwie, życiu rodzinnym, szkole, przywołują zabawne anegdoty. Książkę uzupełniają niepublikowane dotąd zdjęcia z rodzinnych archiwów.

Marian Spychalski jest znany przede wszystkim z działalności politycznej. Mało kto kojarzy go z zawodem architekta, czynnego w latach trzydziestych. Tej właśnie działalności jest poświęcona pierwsza część jego pamiętnika zatytułowana Wspomnienia z okresu pracy na stanowisku kierownika Wydziału Ogólnego Planu Zabudowania m. st. Warszawy. Lata 1935-1939.

Tekst jest niecenioną lekturą dla zainteresowanych historią tego okresu, ponieważ, podobnie jak całe dzieje PRL, podlega on dziś często zafałszowaniu przez tych, którzy poprawność polityczną przedkładają nad rzetelność badawczą.

Jak zmieniała się Warszawa przez ostatnie 120 lat? Pierwszy przewodnik po Warszawie, który zawiera dwie części: z 1893 r., napisaną pod zaborem carskim, i nawiązującą do niej część z 2013 r. Które budynki i miejsca pozostały, a które zniknęły podczas wojen lub licznych przebudów stolicy? Na te pytania odpowie nasz przejrzyście napisany przewodnik. Tekst ilustrują piękne grafiki z końca XIX w. (m.in. Michała E. Andriollego). Wykonaliśmy do nich szereg zdjęć współczesnych, często w tych samych ujęciach. Porównaj co się zmieniło.